پیشینهای از چگونگی تولد روش طراحی لرزهای بر مبنای سطح عملکرد
در حوالی سال ۱۹۹۰و در پی عدم توانایی آیین نامه های مربوط به طراحی ساختمانهای جدید در ارزیابی و تقویت ساختمانهای موجود، ایدۀ طراحی بر اساس سطح عملکرد مطرح شد و بعضی از پژوهشگران تحقیقات خود را به این سمت هدایت کردند. در همین راستا بنیاد مدیریت بحران فدرال آمریکا (FEMA) برای کاهش خطرات ناشی از زلزله در رابطه با سازههای موجود، تهیۀ مجموعه ای از شیوه ها و راهکارها برای طراحی بر اساس سطح عملکرد را در دستور کار خود قرار داد که در نتیجه آن چندین دستورالعمل را در همین زمینه منتشر ساخت. همزمان با فعالیتهای FEMA، انجمن مهندسان سازه کالیفرنیا نیز با فعالیت در این زمینه، اقدام به انتشار مجموعه Vision 2000 ]2[ تحت عنوان «مهندسی لرزهای بر اساس سطح عملکرد برای ساختمانها» نمود؛ که یک چارچوب طراحی لرزهای بر اساس سطح عملکرد برای طراحی ساختمانهای جدید را توصیف مینمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
شاخص آسیب
شاخص آسیب از جمله موضوعات مهم در زمینۀ طراحی لرزهای بر اساس سطح عملکرد است که مورد توجه پژوهشگران قرار دارد. این شاخص به دو صورت کلی شاخص های آسیب موضعی که در مقیاس مفصلهای پلاستیک و اعضای سازهای کاربرد دارد و شاخص های آسیب کلی که به بررسی آسیب در کل قاب یا زیرمجموعههای آن مانند طبقات می پردازد ارائه شده است. در این فصل شاخص های آسیب موضعی و کلی ارائه شده از زمانهای گذشته تا کنون به صورت اجمالی مورد بررسی قرار گرفت و روابط مربوط به چند شاخص آسیب شناختهشدهتر معرفی شد. علاوه بر این سه نوع از شاخص های آسیب به صورت مقایسه ای بررسی شدند.
نحوه مدلسازی رفتار سازه
نحوۀ مدلسازی رفتار سازه جهت تحلیلهای غیرخطی از جمله مباحث مهم در ارزیابی عملکرد سازه است که ارزیابی عملکرد سازه به نوبه خود یکی از مراحل مهم در رویکرد طراحی لرزهای بر اساس سطح عملکرد میباشد. این مسئله بخصوص در رابطه با سازههای بتنآرمه به علت پیچیدگی رفتار و منابع متعدد غیرخطی اهمیت ویژهای پیدا می کند. چند روش مختلف مدلسازی اعضای تیر و ستون در قابهای خمشی بتنآرمه و نحوه در نظر گرفتن اثرات غیرخطی ناشی از مصالح در عناصر تیری در این فصل معرفی شد.
بررسی مود زوال قابهای بتنآرمه
در طراحی سازهها برای حالت حدی مقاومت در برابر زمینلرزه، تحلیل مود زوال در محاسبه قابلیت اعتماد سیستم سازهای مفید و اجتنابناپذیر میباشد. چندین مود زوال می تواند برای سازهها مطرح شود که تنها مود زوال لرزهای غالب در احتمال زوال سیستم شرکت می کند در حالیکه احتمال وقوع سایر مودها بسیار اندک است. مسئله اصلاح مود زوال لرزهای سازهها موضوع مهمی است که در این بخش مورد بررسی قرار گرفت.
فصل سوم
۳- نحوه مدلسازی و انجام تحلیل غیرخطی
۳-۱- پیشگفتار
در انجام این پژوهش، قابهای منظم سه طبقه و سه دهانه بتنآرمه مورد بررسی قرار گرفتهاند. مدلسازی و انجام تحلیلهای غیرخطی با بهره گرفتن از نرمافزار OpenSees صورت گرفته است. از میان روشهای مختلف تحلیلهای استاتیکی غیرخطی بارافزون، روش تحلیل استاتیکی غیرخطی بارافزون با کنترل جابجایی تا لحظه زوال قاب مورد استفاده قرار گرفته است. توضیحات بیشتر راجع به نحوه انجام این پایان نامه در ادامه این فصل ارائه شده است.
۳-۲- معرفی نرمافزار OpenSees
انتخاب نرمافزار مناسب جهت انجام محاسبات تحلیلهای غیرخطیِ استاتیکی و دینامیکیِ قابهای بتنآرمه از اهمیت خاصی برخوردار است. نرمافزاری که با دقت مناسب پاسخ سیستم را تحت اثر بارهای دینامیکی و یا استاتیکی در کمترین زمان ممکن تخمین بزند، نرمافزاری که بتوان در آن قابهای بتنآرمه را به راحتی و به طور مناسب مدل نمود. بر این اساس از میان نرمافزارهای موجود و قابل دسترس، نرمافزار [۸۸]OpenSees انتخاب شده است. در ادامه قسمتی از قابلیت های این نرمافزار تشریح می شود.
نرمافزار OpenSees با بهره گرفتن از روش اجزاء محدود به تحلیل انواع سازهها می پردازد. این نرمافزار توسط زبان برنامهنویسی C# تولید شده است و زبان برنامهنویسی کاربران در آن با زبان TCL/TK است که قابلیت گسترش و تولید انواع مقاطع سازهای و غیرسازهای در خصوص تحلیل را داراست که کاربر می تواند توسط این روش به اصل سیستم نرمافزاری راه داشته باشد و می تواند توسط نوشتار هندسه مدل، بارگذاری، ساختار کمی، مواد استفاده شده و روش آنالیز را تعریف کند. این نرمافزار توسط اعضای واحد تحقیقاتی NEES وابسته به دانشگاه برکلی کالیفرنیا تهیه و پخش شده است که در این خصوص هیچ شرکت و کمپانی دخیل نمی باشد و این هیأت هیچ ضمانتی در خصوص نتایج حاصل از تحلیل ارائه نداده است. هدف از تهیه نرمافزار OpenSees پیشبرد هر چه بیشتر تحقیقات میباشد که دانشگاه های جهان روزانه با آن درگیر هستند. زبان برنامهنویسی TCL از یک سری رشتهها تشکیل شده است که ویژگیهای زیر را میتوان در آن تعریف کرد:
متغیرها و جایگزینی مقادیر آنها
انجام محاسبات و نمایش آنها
استفاده از روابط شرطی (for each, if, while, for)
روشهای تحلیل
ساختن دستی فایل به صورت تایپ آن
در نهایت برای استفاده بهینه از زبان برنامه نویسی TCL ، باید این زبان برنامهنویسی با روش اجزاء محدود همگرا شود که طبقه بندی زیر پس از این همگرا شدن به دست خواهد آمد:
مدلسازی (modeling): تعریف گرهها، تعریف عناصر، تعریف بارگذاری و همسازیها.
تحلیل (analysis): مشخص کردن روش تحلیل
خروجیها output specification)): انتخاب خروجیهایی که لازم است پس از انجام عملیات تحلیل نمایش داده شوند.
در OpenSees واحد خاصی برای تعریف اعداد وجود ندارد، شما واحد را از اول یک مقدار تعیین میکنید و مقادیر را بر حسب واحد اختیاری وارد میکنید و تا انتها تمامی نتایج بر اساس واحدهای داده شده خروجی داده می شود.
برخی از امکانات موجود در این نرمافزار در (پیوست یک) آمده است. جهت اطلاعات بیشتر میتوان به راهنمای نرمافزار مراجعه نمود.
۳-۳- معرفی و مدلسازی قابهای دو بعدی بتنآرمه مورد مطالعه
در این قسمت قابهای انتخابی از نظر هندسه، سیستم باربری، مشخصات مصالح به کار رفته و نوع بارگذاری معرفی شده و نحوه مدلسازی آنها در نرمافزارOpenSees به طور مختصر توضیح داده می شود.
۳-۳-۱- مشخصات فیزیکی قابهای دو بعدی انتخابی
قابهای مورد مطالعه از نظر هندسه کاملاً یکسان انتخاب شده اند. به این صورت که همه آنها قابهای خمشی منظم سه طبقه و سه دهانه بوده، ارتفاع طبقات ۳ متر و عرض دهانه ۵ متر در نظر گرفته شده است. در همه مدلها تقارن کاملاً رعایت شده است و در هر مدل مقاطع تیرها با هم و مقاطع ستونها نیز با هم یکسان هستند و این مقاطع به صورت مربعی انتخاب شده اند، بار ثقلی طبقات نیز در هر مدل یکسان میباشد. تفاوت مدلهای مختلف در ابعاد مقاطع تیر و ستونها، درصد میلگردهای طولی و عرضی آنها و همینطور بار ثقلی طبقات میباشد.
۳-۳-۲- نحوه بارگذاری قابها
از آنجا که در این تحقیق بررسی اثر P-∆ نیز مدنظر بوده است، بار ثقلی به عنوان یکی از پارامترهای متغیر در نظر گرفته شد. مقدار این پارامتر برای هر طبقه از ۳۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلونیوتن تغییر کرده است. البته این محدوده برای بررسی اولیه قابها بود، در قابهای انتخابی نهایی این مقدار بین ۵۰۰ تا حدود ۹۰۰ کیلونیوتن میباشد (غیر از دو مدل که در آنها وزن طبقه ۳۰۰ کیلونیوتن در نظر گرفته شده است).
در مورد بارگذاری جانبی، در این تحقیق از الگوی بار جانبی آیین نامهای یعنی توزیع مثلثی معکوس استفاده شده است.
۳-۳-۳- چگونگی مدلسازی قابهای دو بعدی بتنآرمه در نرمافزار OpenSees
مدل کردن قابهای دو بعدی بتنآرمه در نرمافزار OpenSees، به تعریف مصالح مورد استفاده، نوع مقاطع و عناصر مورد نظر و جزئیات مربوط به آنها نیاز دارد. در این پژوهش برای تعریف مصالح بتن و میلگردهای مسلحکننده فولادی در نرمافزار OpenSees به ترتیب از مصالح Concrete04 و Steel02 استفاده شده است. استفاده از مصالح Concrete04 برای بتن مستلزم داشتن اطلاعاتی از قبیل بیشینه مقاومت مشخصه فشاری بتن، کرنش متناظر با مقاومت فشاری بیشینه، کرنش پوسته شدن[۸۹] بتن و سختی اولیه بتن میباشد. همه این اطلاعات برای بتن محصور نشده[۹۰] (پوشش بتنی مقطع) به استثنای سختی اولیه بتن که از طریق رابطهای به مقاومت مشخصه فشاری بتن مرتبط می شود به صورت عدد ثابت به برنامه معرفی شده که مقادیر آن در جدول ۳-۱ ارائه شده است. اما محاسبه این اطلاعات در مورد بتن محصور شده[۹۱] هسته[۹۲] مقطع نیاز به استفاده از یک مدل شناخته شده برای بتن دارد. در این پژوهش از میان مدلهای ارائه شده برای بتن محصور شده و غیر محصور از مدل مندر[۹۳] استفاده شده است. توضیحات کامل راجع به این مدل و چند مدل دیگر شناخته شده برای بتن و فولاد در (پیوست دو) ارائه شده است.
اطلاعات لازم برای استفاده از مصالح Steel02 شامل تنش تسلیم فولاد، مدول الاستیسیته آن، نرخ سختشدگی کرنش[۹۴] و تعدادی پارامتر ثابت میباشد که برای کنترل انتقال منحنی تنش-کرنش فولاد از شاخه ارتجاعی به شاخه پلاستیک آن به کار میرود. همه این مقادیر در جدول ۳-۱ ارائه شده است.
لازم به ذکر است که تصمیم گیری برای استفاده از این مصالح و نیز تعیین پارامترهای ثابت مورد نیاز پس از انجام تنظیم کردن نرمافزار از طریق مقایسه نتایج حاصل از تحلیل غیرخطی یک ستون طره در نرمافزار OpenSees و نتایج آزمایشگاهی صورت گرفته است.
در رابطه با نوع عنصر و مقاطع مورد استفاده در مدلسازی اعضای تیر و ستون، پس از انجام تحلیل حساسیت نتایج بدست آمده حاکی از این بود که از عنصر nonlinearBeamColumn و مقطع Fiber برای تیرها و ستونها استفاده شده و هر عضو با یک عنصر و ۵ نقطه انتگرالگیری مدل شود.
از آنجا که اثرات P-∆ تأثیر قابل توجهی در افزایش تغییر مکانهای جانبی دارند، لحاظ کردن این اثر در تحلیل قابهای خمشی کاملاً تأکید شده است. در این پژوهش نیز اثر P-∆ در تمامی مدلهای ساخته شده لحاظ شده است.
جدول ۳- ۱ مشخصات فیزیکی مصالح در مدلهای مورد استفاده برای بتن و فولاد
مقاومت مشخصه فشاری بتن محصور نشده | f’c = ۲۸ MPa |
کرنش متناظر با مقاومت فشاری بیشینه بتن محصور نشده | εc = ۰.۰۰۲ |
کرنش پوسته شدن بتن محصور نشده | cs = ۰.۰۰۵ε |
سختی اولیه بتن ( ) | Ec = ۵۰۰۰√۲۸ MPa |