در بررسی زبانشناختی، گفتمان به زبان در موقعیت کاربرد آن توجه دارد به زبان به مثابۀ یک نظام انتزاعی. این رویکرد گفتمان را به متن متصل می‌کند؛ چرا که زبان را در ساختار نشان می‌دهد و به قصدیّت و نیت‌مندی مؤلف و کاربردشناسی جمله‌ها توجه دارد. به همین دلیل است که باختین «گفتمان را زبانی می‌داند در کلیّتی ملموس، عینی و زنده، نه زبان به عنوان موضوع مورد مطالعه زبان‌شناسی، یعنی پدیده‌ای مجرد، غیرملموس و انتزاعی که با تکیه بر وجوه مختلف حیات عینی واژه‌ها باید به آن برسیم»(مک دانل، ۱۳۸۰: ۴۲). همین تعبیر متنشدگی و کنش زبانی است که کسانی چون آستین و سرل معتقدند که «کاربرد زبان صرفاً شامل بیان جمله‌های صادق یا کاذب درباره جهان نیست، بلکه نوعی عمل هم است، بیان نیّت، و مقاصد اشخاص در وضع و حالتِ امور هم هست. فهم معنای یک گفته در گرو دانستن چیزی بیش از مصداق آن است، باید بار آن را هم فهمید» (مکاریک، ۱۳۸۴: ۲۵۷). همین نگرش است که گفتمان در تعبیر عام را به گفتمان در تعبیر خاص، پیوند می‌زند. چنانکه برخی از زبانشناسان «متن را بازنمون گفتمان تعریف کرده‌اند»(آقاگل‌زاده، ۱۳۸۵: ۱۰۲). به تعبیر دیگر گفتمان‌ها متن را شکل می‌دهند و آن را به صدا در می‌آورند. چرا که «گفتمان‌ها عرصه‌های قاعده‌مندی زبان هستند که به تعبیر فوکو به وسیله «امکانات راهبردی» مشخص و تعیین می‌شوند. وی گفتمان را قابل مقایسه با یکی از کاربردهای احتمالی واژۀ «سیاق سخن » (یا گونۀ کاربردی) «Register » در زبانشناسی می‌داند. از این رو به نظر فوکو در لحظه یا دورۀ مشخصی از تاریخ، مثلاً تاریخ فرانسه، بهنوعی گفتمان خاص در حوزه پزشکی بر می‌خوریم: مجموعه‌ای از قواعد، نظام‌های فکری و جابه‌جایی یا تقدم و تأخری حاکم بر شیوه صحت درباره بیماری و درمان آن، زمان آن، مکان آن و شخص معالج» (مک دانل، ۱۳۸۰: ۳۹).
گفتمان در تعبیر خاص به متن ارجاع می‌دهد و عمل اجتماعی را در متن جستجو می‌کند. بنابراین اگر نظام متن تذکره‌الاولیای عطار را تحلیل کنیم به نظام بزرگ زبان می‌رسیم این نظام فراگیر همان گفتمان است که خود را به شکل متن درآورده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

متن تذکره‌الاولیاء یک شیوه کنش برای فهم جهان است. این متن نه تنها برخی کنش‌ها را حذف می‌کند بلکه کنش‌هایی را تجویز می‌کند. از این رو اگر خواننده جهان مدرن بخواهد به دنیای متن تذکره‌الاولیاء نزدیک شود راهی ندارد جز اینکه با گفتمان تذکره‌الاولیاء همراه شود یا اینکه با گفتمان‌های معاصر، آن را به شکل دیگری تأویل کند.
حدود معناها و زمینه‌های خاصی که در تذکره‌الاولیاء آشکار می‌شود، برآمده از فراروایتی است که در این گفتمان پنهان است. از این رو می‌توان گفت فراروایت‌ها ساختار پنهانی هستند که گفتمان یا ساختار کوچک‌تر را شکل می‌دهند. آنچه حقیقت مانندی روایت‌های فراواقعی و سورئالیستی تذکره‌الاولیاء را آسیب‌پذیر نمی‌کند، در واقع همان فراروایت‌هایی است که خواننده حتماً باید به آن باور داشته باشد در غیر این صورت تذکره‌الاولیاء به یک متن ادبی خوش ساخت تقلیل می‌یابد به عبارت دیگر در واقع تجربه‌های عرفانی تذکره‌الاولیاء حقیقت مانندی خود را از فراروایت‌ها می‌گیرند. همانطور که اشاره شد نوع دریافتی که عرفان از فراروایت‌ها می‌کند تمثیلی – استعاری است تجربه هستی شناختی عرفانی نمی‌تواند به زبانِ ارجاعی، خود را بازنمایی کند. این تجربه فراروایت‌های دینی و غیردینی را به شکل تمثیل بازتاب می‌دهد. از این رو عرفان را نمی‌توان همچون ادبیات فرض کرد. صور خیال تذکره‌الاولیاء با تجربه عرفانی ارتباط دارد و نه تجربۀ زیباشناختی.
درست است که استعاره و تشبیه و مجاز به فراوانی در این متن وجود دارد، اما این صور خیال بیشتر شناختی هستند تا زیباییشناختی. گفتمان عرفانی به تجربه زیبایی شناختی نزدیک می‌شود تا حقیقت نامکشوف را آشکار کند. به همین دلیل می‌توان گفت «صور خیال در زبان عرفانی، بیشتر پدیداری است و در زبان ادبیات، بیشتر پنداری. به عبارت دیگر زبان عرفانی، مبتنی بر بینش پیش می‌رود و زبان ادبیات مبتنی بر آفرینش» (فولادی، ۱۳۸۷: ۲۰۱-۱۹۴). بینش عرفانی در واقع با گفتمان عرفانی آشکار می‌شود به عبارت دیگر گفتمان عرفانی همچون استعاره کلامی است که فراروایت را آشکار می‌کند. به همین دلیل است که در گفتمان به کار گرفته شده در تذکره‌الاولیاء، تعبیر خاصی از جهان، آخرت، گناه، توبه، بازگشت، خدا، هستی، عشق، بدن، اجتماع، خواب، مرگ، سفر و غیره وجود دارد که جز با فهم این گفتمان نمی‌توان با دنیای آن، اینهمانی کرد. چرا که متن‌ها «محصول‌ و شکل تحقق یافته گفتمان‌ها هستند و فرد هر زمان که عمل کند، سخن گوید یا بنویسد به گفتمان‌ها مصداق می‌بخشد»(گریفیتس، ۱۳۸۸: ۸۲۳). عطار نه تنها دنیای زبانشناختی متن تذکره‌الاولیاء را می‌سازد بلکه به گفتمانی توجه دارد که بر آسمانِ جهان متن سایه افکنده است. او جهان متن کتابش را از دل فراروایتی برآورده است که ارزش‌ها و باورهای خاصی را تولید می‌کند بنابراین وقتی او از بازگشت و توبه می‌گوید به استعاره‌های خاصی اشاره دارد که ممکن است گفتمان‌های موازی یا مخالف، آن را فراموش کرده و یا اصلاً به آن توجه نکرده باشند.
نه تنها عطار فراروایت نجاتبخشی را به گفتمانی ویژه تبدیل می‌کند، بلکه نخستین عارفانی که عطار از آنان سخن می‌گوید نیز به یک گفتمان واحد می‌اندیشند این گفتمان بعدها در آثار ابن عربی، مولانا و حتی حافظ نیز به کار گرفته می‌شود. گفتمانی که فراروایت نجاتبخش را می‌خواهد در الگویی بگنجاند و روایت واحدی را بازنمایی کند اما آن روایت و الگوی واحد چیست؟ «آنان از قرآن مجید آغاز می‌کردند و می‌گفتند که نخست انسان در قلمرو سرمدی خداوند می‌زیست، ملک بود در فردوس برین، با خدا انس داشت، به نیروی مقدس وصل بود، و از دوری و فصل خبری نداشت. سپس، غفلت و گناه آمد و فاصله‌ها شکل گرفت. انسان از موطن اصلی خود، بهشت، دور شد و به این دیر خراب آباد آمد. او چیزهای زیادی را از یاد برد، اما چون آفریده دم خدایی بود در نهانگاه دلش شوری و خبری بر پا بود که گاه او را به خود می‌آورد و به او خطاب می‌کرد:«نشیمن تونه این کنج محنت آباد است». اهمیت این آوا برای همیشه در سخن صوفیانه حفظ شد و باقی ماند»(احمدی، ۱۳۷۹: ۳۸).
امّا سؤال اینجاست که عرفان اسلامی این گفتمان را چگونه تجربه و بازنمایی کرد؟ اصل مهمی که در عرفان وجود دارد اصل بیان ناپذیری تجربه عرفانی است.
۳ـ۳ـ۱ـ بیان ناپذیری تجربه در گفتمان عرفانی
یکی از ویژگی‌های رازآمیز گفتمان عرفانی، وجود انواع تجربه‌هایی است که ذهن نمی‌تواند آن را تبدیل به امر قابل دریافت برای دیگری کند. عارف تجربه‌هایی دارد که برای خود او هم قابل درک عینی نیست تا به دیگری انتقال دهد بنابراین متوسل به استعاره می‌شود. گفتمان عرفانی چه در رویکرد معرفت شناختی و چه در رویکرد عملی که با آیین و مناسک همراه است همیشه خود را رازورانه آشکار می‌کند اگر چه عرفان داعیه معرفت بی‌واسطه به حقیقت را دارد امّا در بازنمایی این معرفت همیشه به استعاره تمسک کرده است. «چنین دیدی (دید عارفانه و شهودی) نسبت به جهانِ محسوسات، ایجاب می‌کند که در آن نه به عنوان یک شیء بلکه به عنوان علامت و نماینده چیزی برتر از خود نگریسته شود. این طرز نگرش به جهان مادی سبب می‌شود که عارف در هیجانات شدید عاطفی، که به نوعی قطع آگاهی و گسستن از عقل می‌ انجامد، محسوسات و پدیده‌های جهان طبیعت و محسوس را همان طور تجربه کند که کسی رویایی را تجربه می‌کند […] به بیان در آوردن دریافت و دریافت‌های این برخورد عاطفی و ادراک شهودی، چه در حالت شکوه و چه بی‌خویشی و چه در حال صحو پس از سکر، به ضرورت، زبان را رازآمیز خواهد کرد. این بیان رمزآمیز، زبان را از صورت یک وسیله ارتباطی عمومی خارج می‌کند و به کلمات استعداد و ظرفیت و بار معنوی تازه‌ای می‌بخشد که از محدودۀ معنوی آنها در فرهنگ‌ها، بسیار فراتر می‌رود. این استحاله‌ای است که تا در زبان اتفاق نیفتد، این وسیله عمومی و مشترک قادر به بیان تجربه‌های شهودی و شخصی و خصوصی نخواهد شد. این استحاله که خود حادثه‌ای است که بر زبان اتفاق می‌افتد، جز بر مبنای یک زمینه روحی خاص و برخورد شدید عاطفی با موضوع قابل تصور نیست»(پورنامداریان، ۱۳۸۶: ۹۷-۹۶).
ویژگی‌هایی که برای بیان مفهوم عرفان برشمرده‌اند استعاری بودن این تجربه را آشکار می‌کند. ویژگی‌هایی چون: «۱- گرایش به نمادپردازی ۲- گرایش به تمثیل ۳- گرایش به تأویل ۴- گرایش به تفسیر معنوی و وحدانی از هستی و پدیده‌ها ۵- درون گروی ۶- رازوارگی ۷- گرایش رازورزی ۸- گرایش یا شباهت به روانکاوی و فراورده‌های آن ۹- توصیفناپذیری ۱۰- صعوبت و طاقت فرسایی پر فراز و نشیب و کم رهرو بودن ۱۱- عجیب و غریب بودن ۱۲- پر ابهام و ایهام بودن ۱۳- شباهت به رؤیا و رویازدگی» (موحدیان عطار، ۱۳۸۸: ۱۰۸).
از این رو می‌توان به این نتیجه رسید که عرفان اسلامی برای به بیان درآوردن یافت‌ها و دریافت‌های عاطفی و ادراک شهودی خود در واقع فراروایت نجاتبخشی را در کنش استعاری خود به تصور و تصویر در می‌آورد و به همین دلیل گفتمان عرفانی خود را سراسر در هیأت استعاره و تمثیل بازنمایی می‌کند.
۳ـ۳ـ۲ـ گفتمان و استعاره
هر گفتمانی برای توصیف و تبیین‌ جهان خود بسندۀ خودنیاز به استعاره‌سازی دارد. در واقع هر گفتمانی ادراک‌های بیان ناپذیر خود را با استعاره بازنمایی می‌کند. استعاره در هر گفتمانی دو وجه دارد. کشف معناهای درون گفتمانی و بازنمایی آنچه که گفتمان در صدد بیان آن است. انسان‌ها برای بیان ذهن خود، به استعاره نیازمنداند زیرا «درک هر چیز عبارت است از دست یافتن به استعاره‌ای که بر آن از طریق جایگزین کردن آن با چیزی آشنا برای ما و احساس آشنایی با چیزی همان احساس درک کردن آن است» (جینز، ۱۳۸۷: ۶۶).
هر گفتمانی رویکردی به جهان دارد؛ این رویکرد نه تنها ساز و کار گفتمان را می‌آفریند، بلکه زبان آن را هم تعیین و تبیین می‌کند. گفتمان‌ها با نظریه‌سازی درباره جهان ساخت خود را به متن نزدیک می‌کنند. «متن‌مندی» (textual) گفتمان می‌تواند آن را تبدیل به ساختاری کند تا بر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی مسلط شود. هر نظریه‌ای بدون استعاره نمی‌تواند بیان شود؛ در واقع «نظریه عبارت است از استعاره‌ای بین الگو و داده‌ها و درک علمی عبارت است از احساس شباهت بین داده‌های پیچیده و یک الگوی آشنا»(همان: ۶۷). گفتمان‌ها نیاز به نظریه دارند و نظریه‌ها نیاز به استعاره. استعارهآفرینی اگرچه برای آشکارشدگی است، اما از آنجا که از شناخت برآمده است، بخش‌های تاریکی را در درون خود دارد به همین دلیل می‌توان گفت استعاره هم آشکار می‌کند و هم پنهان. استعاره‌های هر گفتمان با برخورد به گفتمان‌های دیگر – چه موازی و چه مخالف – می‌توانند به شکل‌ها‌ی دیگر تفسیر شوند و این مسئله سبب می‌شود که استعاره‌های آن گفتمان کنش آشکارسازی خود را از دست بدهند.
همانطور که قبلاً تأکید شد، عرفان اسلامی فراروایت نجاتبخشی را به کمک کنش استعاری تبدیل به گفتمان می‌کند. بنابراین گفتمان عرفانی بر ساختۀ استعاره‌های کلان است؛ استعاره‌هایی که سازوکار گفتمان را تعیین می‌کنند. امّا گفتمان هم باید به گونه‌ای تبدیل به امر قابل فهم شود؛ این است که خود را در متن‌ها و روایت‌ها آشکار می‌کند. از آنجا که فهم متن از گفتمان، بر پایه استعاره است، خود متن‌ها هم استعاری‌اند. بنابراین می‌توان گفت فراروایت نجاتبخشی محیط بر گفتمان است که با استعاره پیوندمیخورد و گفتمان مسلطِ عرفانی هم، محیط بر متن‌هاست؛ اما آنچه که این ساختار پیازی را به هم وصل می‌کند، استعاره است.
گفتمان، فراروایت‌ها را با کلان استعاره‌ها می‌فهمد مثل استعارۀ سفر، استعاره مرگ استعارۀ پرندگان در عرفان اسلامی. متن‌ها می‌توانند استعاره‌های ویژه خود را تولید کنند اما همیشه تحت تأثیر استعاره‌های کلان هستند. چنانکه در منطق‌الطیر عطار کلان استعاره سفر و پرندگان با زبان پرندگان بازنمایی می‌شود و در تذکره‌الاولیاء کلان استعاره سفر با سوژه شدن اولیاء برگزیده، به روایت تبدیل می‌گردد. هم مرغان به مقصد می‌رسند و هم اولیاء برگزیده. مرغان با طی طریق به سیمرغ می‌رسند و اولیای برگزیده به مرگ می‌پیوندند که مرگ جسمانیاشان نوعی پیوند با امر مطلق است. اگر بخواهیم این ساختار پیازی را در نموداری آشکار کنیم می‌تواند چنین باشد:
نکتۀ حائز اهمیتی را که باید در اینجا به آن اشاره کرد این است که متن‌هایی که در درون گفتمان واحد شکل می‌گیرند، با توجه به اینکه از یک فراروایت برآمده‌اند و تحت تأثیر کلان استعاره‌ها و استعاره‌های گفتمانی هستند با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. و در اینجاست که شکل‌های بینامتنیت آشکار می‌شود. تذکره‌الاولیاء نه تنها با آثاری چون کشفالمحجوب هجویری و رسالۀ قشیریه طبقاتصوفیه ارتباط متنی دارد، بلکه حتی با آثار دیگر خود مؤلف نیز ارتبط بینامتنی دارد با این تفاوت که ارتباط تذکره‌الاولیاء با منطقالطیر ارتباط ساختاری و روایی است، اما با آثار چون کشفالمحجوب، رسالۀ قشیریه و طبقات صوفیه ارتباط شدید متنی دارد که حتی شبۀ اقتباس عطار از آثار گذشته را شکل می‌دهد.
اکنون قبل از اینکه به ساختار روایت در تذکره‌الاولیاء بپردازیم که چگونه با کنش استعاری گفتمان عرفانی را می‌فهمد، بهتر است به استعارههای گفتمانی تذکره‌الاولیاء بپردازیم.
۳ـ۳ـ۳ـ استعاره‌های گفتمانی تذکره‌الاولیاء
یکی از کلان استعاره‌هایی که در گفتمان عرفانی به کار گرفته می‌شود، استعارۀ «سفر» است. پیش از این گفتیم یکی از معناهای کاربردی عرفان «فرایند» است؛ فرایندی که سالک یا عارف را به مقصد نزدیک می‌کند. استعارۀ «سفر» در دلِ خود مقصد را همیشه در نظر دارد. عارف سفر می‌کند تا به مقصد نایل آید. دنیا جایگاهی است که تنها با سفر معنا می‌یابد. به همین دلیل دنیا چه در گفتمان دینی و چه در گفتمان عرفانی به سرای فانی، رباط کاروانسرا، مزرعه آخرت و … تعبیر می‌شود. بنابراین مؤمنان باید به این صدای وحیانی و آسمانی گوش دهند:«یا ایَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمئِنَّه *ارْجِعِی إلَی رّبِّکِ راضِیَه مَّرْضِیَّه * فَادْخُلیِ فی عِبدِی * وَادْخُلیِ جَنَّتی »(فجر، ۲۷-۳۰).
استعارۀ سفر وجه دیگر «جدا افتادگی است»
چنانکه مولانا در آغاز مثنوی خود با جدا افتادگی وجدایی نی از نیزار استعاره سفر را فرض می‌گیرد
بشنو این نی چون حکایت می‌کند از جدایی‌ها شکایت می‌کند
نیکلسون در تفسیر این بیت می‌نویسد: «در اینجا مراد از نی، نشانه و کنایه‌ای از حسام‌الدین یا خود مولاناست که از روح الهی، متجلی شده و به وسیله آهنگ، آن را به بیرون می‌ریزد. این استعاره بکّرات در دیوان شمس و مثنوی آمده است»(زمانی، ۱۳۷۵: ۴۹).
استعاره سفر همان بازگشت ادیسه روح است که می‌خواهد به خانه باز گردد.
کـــز نیستان تــا مــــرا ببریده‌اند از نفیرم مـــــردو زن نالیده‌اند
سینه خواهم شرحــه شرحه از فراق تا بگــــــویم شرح درداشتیاق
هر کسی کو دورماند از اصل خویش باز جوید روزگار وصل خویش
نکتۀ قابل توجه این است که در واقع همین وجه استعاری «سفر» است که سبب می‌شود تا گفتمان عرفانی را با نوع ادبی حماسه مقایسه کنند و روایت‌های عرفانی را حماسه عرفانی بدانند.
استعارۀ سفر و بازگشت، استعارۀ دیگری را در گفتمان عرفانی فرض می‌گیرد: توبه یعنی بازگشتن. به تعبیر زرین کوب «سیر در جاده طریقت از مرحله تنبّه و توبه آغاز می‌شود. چرا که بدون حصول این تنبّه، که عبارت از خروج از غفلت خواب آلودگی و صوفیه آن را یقظه می‌گویند، اندیشه ترک منزلگاه نفس اماره و شوق سیر در ماوراء طور حیات حیوانی خاص تقلید برای سالک حاصل نمی‌شود؛ و تا وقتی سالک از غفلت خویش احساس پشیمانی نکند و عروض یقظه وی را به توبه نکشاند، حرکت و سلوک وی آغاز نمی‌شود؛ و آشکارست که انسان تا وقتی اوّلین قدم را برای خروج از منزل برندارد رهرو پویا و سالک طریقت محسوب نیست»(زرین کوب، ۱۳۸۱: ۶۸۷). توبه همیشه توبه از چیزی است. بنابراین توبه همیشه فرض دیگری را در دل خود دارد: گناه؛ گناه هم در گفتمان عرفانی و خصوصاً در گفتمان تذکره‌الاولیاء انگیزۀ توبه است و توبه انگیزۀ بازگشت و سفر است. از این رو گناه در تذکره‌الاولیاء همچون استعاره بازنمایی می‌شود. و به همین دلیل است که تذکره‌الاولیاء همساز با متونی چون کشفالمحجوب ابتدای سفر اولیاء الله را با توبه آغاز می‌کند و از این واژگان متنی ویژه استفاده می‌کند: «سبب توبت او آن بوداوّل حال او چنان بود. ابتدای توبه او آن بود»
اکنون سئوال اینجاست که عطار با این استعاره‌های گفتمانی چگونه ساختار روایت خود را می‌سازد و به متن دست می‌یابد؟
۳ـ۳ـ۴ـ گفتگومندی گفتمانی
«گفتگو» اگرچه پدیدهای از جنس سخن کلام و گفتار است، به یقین دارای وجه ممتازی در میان انواع سخن و گفتار است. «دیالوگ» برخلاف «مونولوگ» (monologue) نه به تنهایی سخن گفتن است و نه طولانی حرف زدن، انحصار در کلام و متکلم وحده شدن نسبتی با دیالوگ ندارد.
گفتگو پیدا کردن «قدر مشترک» در یک رابطه است. این رابطه اگر یک سویه باشد گفتگو را شکل نمیدهد بلکه نوعی برخورد یا حتی تصادم را بوجود میآورد. گفتگو تنها متعلق به کلام شفاهی یا کتبی نیست بلکه کل معرفت انسانی میتواند براساس گفتگو تغییر یا تکامل پیدا کنند. یکی از انواع گفتگوها، گفتگوی متن است. متنها زاده گفتگویند چرا که برآمده از گفتمانی هستند که بین متنها محیط مشترکی را بوجود میآورند.
سلطۀ گفتمان واحد، متنها را به هم نزدیک میکند. منظور از سلطۀ گفتمانی این است که گفتمان مسلط نه تنها اندیشۀ یک دوره را سامان میدهد، بلکه نمیگذارد اندیشه بیگانه رشد کند. بنابراین یک گفتمان مسلط همۀ متنها را، حداقل در ژرفساخت یگانه میکند. اما سئوال اساسی این است که نزدیکی متنها، حاصل درک واحد از گفتمان است یا گفتگومندی و اثرپذیری متنها از یکدیگر. پاسخ میتواند این گونه باشد، گفتمان مسلط متنها را به یک شعاع اندیشه دعوت میکند و متنها با الگوگیری از یکدیگر هدف گفتمان را برآورده میکنند. در اینجا با سئوال دیگری مواجه میشویم. اگر بین متن گفتگو صورت میگیرد چرا منجر به تغییر گفتمان نمیشود. پاسخ این است که گفتمان مسلط، هم فضای محدوده گفتگو را مشخص میکند و هم سئوالات را از پیش دارد. بنابراین گفتمان مسلط، تنها خط قرمزها را مشخص نمی‌کند، بلکه محدوده گفتمانی را هم آشکار میکند که متنها تا کجا میتوانند حرکت کنند و چه معناهایی را میتوانند تولید نمایند. به عبارت دیگر گفتگومندی گفتمانی، بازی متنها را آزاد نمیگذارد، چنانکه هر متنی بتواند تولید شود. این متنها را باید براساس قواعد گفتمان باشد.
متن تذکره الاولیاء براساس خوانشی که عطار از متون عرفانی داشته شکل گرفته است. به عبارت صریحتر گزینش عطار از متون عرفانی گذشته، به گونهای آفریدن گفتگومندی است. اکنون ماقبل از این که ویژگی گفتگومندی تذکره لاولیاء را روشن کنیم تا به ساختار بینامتنی این کتاب نزدیک شویم بهتر این است که به نظریه گفتگومندی باختین بهپردازیم. در این صورت مشخص خواهد شد ویژگی گفتگومندی چگونه به عطار کمک کرده است تا به ساختار خودبسندهای نزدیک شود. اما قبل ازپرداختن به نظریۀ گفتگومندی باختین، باید یک نکته روشن شود که ویژگی گفتگومندی یا منطق مکالمهای آیا وابسته به زبان است یا سخن؟
۳ـ۳ـ۴ـ۱ـ زبان، سخن گفتمان و گفتگومندی
یکی از مهمترین تمایزهایی که سوسور در تعریف و فهم زبان به آن اشاره دارد، تمایز زبان و گفتار یا سخن است. «تمایزی که سوسور میان زبان و گفتار یافت، اهمیت زیادی در زبان شناسی یافته است. سوسور میان مطلقِ زبان و گفتار تمایز گذاشت. مطلقِ زبان تمامی توانها و نیروهای آدمی است برای ارائۀ معنا؛ و همچون یک دستگاه و نظام، ضوابط و قاعدههایی دارند که فراسوی هر گونه گزینش شخصی وجود دارند. زبان، نظام نشانه ها و قاعدههایی ویژه است که زبان خاص (همچون زبان فارسی) را میسازد. گفتار کاربرد شخصی زبان است، شکل ظهور و فعلیت یافتن آن نظام در سخن گفتن و نگارش است. سوسور زبان را موضوع اصلی زبانشناسی میداند. در گفتن و نوشتن به فارسی، ما امکانات بیشماری از «توانهای ترکیبی عناصر زبانی» را در اختیار داریم، این امکانات استوارند بر میزان معینی (و نه بی پایان) از واژگان و قاعده های دستوری مناسب میان این عناصر به گونهای کامل قابل شناخت است. هر یک از ما، از میان این عناصر درونی نظام زبانی، گفتار ویژه خویش را بر میگزینیم. شناخت علتها، محدودیتها و گسترۀ این گزینش صرفاً کار زبانشناسی نیست، بل علوم انسانی دیگر، همچون جامعهشناسی، روانشناسی و غیره نیز در این مورد کارآیی دارند. میان زبانشناسان بر سر تعیین مرز دقیقی که زبان را از گفتار جدا کند، اختلاف نظر وجود دارد، اما همگی به ضرورت وجود این مرکز باور دارند» (احمدی، ۱۳۸۰ :۱۴). کسانی چون یاکوبسن و باختین بیشتر به گفتار توجه دارند تا خود زبان. زیرا معتقدند که زبان تنها در کاربرد ظهور میکند و به شکل انتزاعی درک نمیشود. گفتمان هم با متنمندی است که میتواند باز نمون پیدا کند. بنابراین گفتمان با گفتار یا سخن رابطه دارد نه با زبان. اگرچه زبان همچون ساختاری، کلان گفتمان را تحت کنترل خود دارد؛ اما گفتمان با سخن و گفتار به ظهور میرسد. «در نگاه نظریهپردازانی چون ژنت، آثار ادبی، کلیات اصیل، یکتا و یگانه نبوده، بلکه تبیینها (گزینشها و آمیزشها)ی خاصی از یک نظام بستهاند. اثر ادبی نمیتواند نشانگر رابطه خود با آن نظام باشد. اما کارکرد نقاد ی این کار را دقیقاً و با بازآرایی اثر با عطف به رابطهاش با آن نظام بسته صورت میدهد. چنانکه ژنت اظهار میدارد: تولید ادبی یک پارول ]گفتار[، به مفهوم سوسوری آن، و مجموعهیی از کنشهای منفرد کمابیش مستقل و پیشبینی ناپذیر است؛ اما مصرف این ادبیات از سوی جامعه یک لانگ ]زبان[ است. یعنی اینکه، خوانندگان متمایل به نظم بخشیدن به متون ادبی در یک نظام منسجماند» (آلن، ۱۳۸۰: ۱۳۹).
هر اثری که یک شاعر یا نویسنده و مؤلف خلق میکند، یک گفتار یا سخن است، هر گفتاری هم به شکل بینامتنی شکل میگیرد. بنابراین همه گفتارها به گونهای به هم متصلاند. اکنون اگر متن‌های برآمده از یک گفتمان را مورد مطالعه قرار دهیم، اولین چیزی که به ذهن میرسد این است که این متنها اگرچه هر کدام نوعی سخن یا گفتار است، اما بین این سخنان گفت وگوی دقیقی وجود دارد.
ارتباط بیناگفتمانی، متون متأثر از یک گفتمان را شبیه به هم میکند. از این رو هر گفتمانی متنهای خود را وادار به گفتگو میکند؛ اما این گفتگو آزاد و گسسته از مطلقیّت گفتمان نیستند.
۳ـ ۴ـ باختین و نظریۀ گفتگومندی (dialogim)
«میخائیل باختین (۱۹۷۵-۱۸۹۵) و همکارانش جمع سرشناسی از نویسندگان روسی در حوزۀ ادبیات، زبان و فرهنگ بودند. باختین در ارول روسیه به دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهیش را در سن پترزبورگ در زمینۀ ادبیات آغاز نمود و سپس در ویتسبک به عنوان استاد ادبیات مشغول به کار شد. مهمترین آثار باختن عبارتاند از فرویدیسم (۱۹۲۷|) مسائل آثار داستایوفسکی (۱۹۲۷)، روش صوری در تاریخ ادبی (۱۹۲۸) مارکسیسم و فلسفۀ زبان (۱۹۲۹)، رابله و جهان او (۱۹۴۱). باختین در سال ۱۹۷۵ در مسکو درگذشت. «زندگی باختین با تحولات بزرگ روسیه، از جمله انقلاب ۱۹۱۷ و سپس به قدرت رسیدن لنین و استالین همزمان بود. از سوی دیگر، جریانهای بزرگ ادبی و هنری همچون مکتب فرمالیستهای روسی نیز در همین دوره ظهور کرد که باختین با آنها ارتباط نزدیکی داشت و تأثیر گرفت. باختین همچنین از فلسفه آلمان به ویژه کانتی و نئوکانتی آن بود که فرمالیستهای روسی نیز به شدت از آن متأثر بودند. همچنین تحولات فکری و اجتماعی روسیه بر اندیشه و آرای او تأثیرگذار بود. باختین تا دهۀ ۱۹۶۰ در غرب ناشناخته بود، و از این زمان در اروپا غربی و آمریکا و سپس سایر نقاط دنیا شناخته شده و تأثیر عمیقی بر مطالعات ادبی دهه های اخیر گذاشت. در این میان تودوروف و کریستوا نقش مهمی در شناسایی و معرفی باختین داشتهاند. تودوروف اثری با عنوان «منطق گفتگویی میخائیل باختین» نگاشته و در آن موضوعات اساسی مورد مطالعه و توجه این محقق را به چهار دسته اساسی (معرفت شناسی، فرا زبانشناسی، تاریخ ادبیات و انسان شناسی فلسفی) تقسیم نموده است» (نامور مطلق، ۱۳۹۰: ۶۴-۶۳). نظریۀ گفتگومندی در پیدایش نظریه و رویکرد بینامتنیت که توسط کریستوا مطرح گردیده، نقش اساسی داشت.
تودوروف در کتاب منطق گفتگویی میخائیل باختین مینویسد: «هر گفتاری همواره با گفتار دیگر مربوط است و این حقیقتی اساسی است؛ نظریۀ عمومی گفتار برای باختین صرفاً راهی است اجتنابناپذیر در جهت مطالعۀ این جانب از مسئله. باختین برای اشارت به رابطۀ هر گفتار با گفتارهای دیگر از اصطلاح منطق گفتگویی استفاده میکند؛ اما این اصطلاح کلیدی همانگونه که انتظار میرود، حامل چنان تنوع معنایی گیج کنندهای است که ترجیح دادهام، … از اصطلاح «بینامتنی» که شمول معنایی بیشتری دارد، استفاده کنم که ابتدا توسط ژولیا کریستوا در شرح آثار باختین به کار گرفته شد. صفت «گفتگویی» برای اشارت به موارد خاصی از بینامتنی از قبیل تبادل پاسخ توسط همسخنان یا درک باختین از شخصیت انسانی به کار گرفته خواهد شد. باختین خود توجه به این تمایز اصطلاح شناختی را لازم میشمارد: این مناسبات ]بین سخن غیر و سخن من[ همانند مناسبات موجود در آنچه در گفتگو رد و بدل میشود هستند (البته نباید با آن یکی پنداشته شوند. در ابتداییترین سطح، هر رابطۀ بین دو گفتار و تمامی این روابط در مجموع، بینامتنی هستند.
بینامتنی به سخن تعلق دارد و نه به زبان و بنابراین در قلمرو فرازبانشناسی، و نه زبانشناسی، قرار می‌گیرد. با این حال همۀ مناسبات بین گفتارها ضرورتاً بینامتنی نیستند. روابط منطقی (از قبیل نفی، قیاس و غیره) در این حوزه قرار نمیگیرند، زیرا به خودی خود مبین بینامتنی نیستند (هرچند این روابط گاه می‌توانند برای وجود بینامتنی ضروری باشند). واضح است که همین امر در مورد روابطی که به طور اخص صوری یا زبانشناختی هستند (همچون انعکاس، توازی و غیره) نیز صدق میکند» (تودوروف، ۱۳۷۷: ۱۲۲-۱۲۱). «منطق مکالمه، ساخت بینامتنی است. هر سخن (به عمد یا غیرعمد، آگاه یا ناآگاه) با سخنهای پیشین که موضوع مشترک با هم دارند، و با سخنهای آینده، که به یک معنا پیشگویی و واکنش به پیدایش آنهاست، گفتگو میکند. آوای هر متن در این «همسرایی» معنا مییابد. این نکته تنها در مورد ادبیات صادق نیست، بل در حق هر شکل سخن کارآیی دارد» (احمدی، ۱۳۸۰: ۹۳). گفتگومندی از یک نظر در مقابل فرمالیسم است؛ زیرا اثر را با آثار دیگر مطالعه میکند. به عبارت دیگر، «موضوع تحلیل ادبی به نظر باختین همواره موقعیت سخن در مناسبت بود» (همان: ۹۴). باختین از فرمالیستها انتقاد میکرد که «آنان زبان را به رمزگان تقلیل میدهند و از یاد میبرند که سخن پیش از هر چیز پلی است میان دو انسان، که به گونهای اجتماعی تعیین میشود» (همان:۹۸).
۳ـ۵ـ نظریۀ بینامتنیت
همانطور که قبلاً اشاره گردید، بینامتنیت اصطلاحی است که از دل گفتگومندی باختین بیرون آمده است. ژولیا کریستوای بلغاری واضع بینامتنیت است. «کریستوا بینامتنیت را با این جمله بیان کرده است: هیچ متنی جزیرهای جدا از دیگر متون نیست» (قائمی نیا، ۱۳۸۹: ۴۳۶). کریستوا اگرچه در طرح نظریۀ بینامتن از باختین تأثیرگرفته است، اما طرز استفاده او از این اصطلاح ویژه است. او برخلاف باختین که در مواجهه با فرمالیستها به عوامل غیرمتنی و بطور کلی عوامل اجتماعی تأکید دارد، بیشتر به متن توجه دارد. اصطلاح بینامتنیت به رابطه های گوناگونی اشاره دارد که متون را از لحاظ صورت و مضمون به هم پیوند میدهند. هر متنی در نسبت با متون دیگر وجود دارد و ارتباط یک متن با متون دیگر از ارتباط آن با پدیده آوردندهاش بیشتر است. متون، بافتها و سیاقهایی را فراهم میآورند که درون آنها میتوان متون دیگر را خلق و تفسیر کرد.
«این مفهوم از نقد دیدگاه سوسور در نشانهشناسی پسا ساختارگرا پیدا شده است. سوسور به ارتباط نشانه ها به یکدیگر نظر داشت. یکی از معایب دیدگاه او و ساختارگرایان این بود که متن را هویتی جدا و بسته در نظر میگرفتند. و فقط به ساختار درونی آن توجه میکردند. در مقابل، پساساختارگرایان و کریستوا مفهوم بینامتنیت را مطرح کردند» (همان: ۴۳۶). از نظر کریستوا بینامتنیت باعث پویایی متن میشود و از حالت بسته بودن خارج میگردند. بنابراین در نظر کریستوا بینیامتنیت نقد منابع نیست. «بینامتنیت هرگز برای کریستوا پدیدهای تلقی نشده است که با آن یک متن، متن پسین را بازتولید کند. این همان چیزی است که بینامتنیت در مفهوم کریستوایی آن را از مفهوم سنتی تأثیر و تأثیر یک متن در ارتباط با متن دیگر برای بازتولید آن جدا میکند» (نامور مطلق، ۱۳۹۰: ۱۳۶). فرق بینامتنیت با نقد منابع این است که «نقد منابع در مورد آثاری امکان پذیر است که بخشی از آنها از اثر یا آثاری دیگر برگرفته شده باشد. در صورتی که بینامتنیت بر این باور استوار شده که تمام متن متأثر از متنهای دیگر است. به همین دلیل، یافتن منابع متن امکان پذیر نیست و اصولاً ارزشی ندارد»(همان: ۱۳۷). بینیامتنیت به این توجه ندارد که متنها چگونه در یکدیگر متداخل شدهاند، بلکه به پویایی متن بازیافته توجه میکند. به عبارت دیگر «بینامتنیت موجب پویایی و چندمعنایی متن میشود. عناصری که گرد هم آمدهاند، به دلیل خاستگاههای گوناگون خود در تعاملی که با یکدیگر برقرار میکنند، موجب جنبش معنایی و پویایی درونی متن میگردند» (همان: ۱۳۸).
بینامتنیت اگرچه توسط کریستوا مطرح گردید، اما موضوع اصلی کارهای کریستوا نبود و اندیشمندان دیگری، نظریۀ بینامتنیت را به شکلهای دیگر دنبال کردند. رولان بارت از بزرگترین نشانهشناسانی است که دربارۀ بینامتنیت سخن گفته است. بارت «با ایدۀ بینامتنیت به نقش نویسنده توجه میکند. نویسنده به جای آنکه خالق متن باشد، مانند تنظیم کنندۀ ارکستر که آنچه را که از پیش نوشته شده تنظیم میکند. به تعبیر او، متن یک فضای چند بُعدی است که در آن نوشته های گوناگون با هم مخلوط و گلاویز میشوند و هیچ یک از آنها اصلی نیستند. متن، بافتی از نقل قولهاست و نویسنده همواره عملی را تقلید میکند که از پیش وجود دارد و هرگز اصلی نیست» (قائمینیا، ۱۳۸۹: ۴۳۷). کریستوا در دیدگاه باختین مدلی را جستجو کرد تا بتواند متون ادبی را توضیح دهد. او منطق گفتگومندی را از باختین پذیرفت و به نظریه بینامتنیت رسید.
بارت هم بینامتنیت را به شکل تئوریک برای دریافت متن به کار گرفت. «به اعتقاد کریستوا هر متنی در واقع حکم مکالمه و گفت و گویی با متون قبل از خود را دارد. او اصطلاح بینامتنی را به عنوان گذر از یک نظام نشانهای به نظام نشانهای دیگر توصیف میکند. این گذر ممکن است از روایت به متن صورت گیرد؛ مانند جا به جایی از صحنۀ کارناوال به متن نوشتار. اصطلاح بینامتنی به معنای «جابه جا کردن» یک یا چند نظام نشانهای به نظام نشانهای دیگر است. این جابه جایی نه تنها به معنای جابه جایی از یک نظام نوشتاری به نظام نوشتاری دیگر است، بلکه انتقال از نظام غیرادبی و غیرزبانی به نظام ادبی را نیز شامل میشود. این نظر کریستوا که بینامتنی به مطالعۀ تأثیر متن بر متن محدود نمیشود و در واقع، گسترهای از جابه جاییها در نظام نشانهای را در بر میگیرد، مشابۀ نظر بارت است.» (همان: ۴۴۰)
۳ـ۵ـ۱ـ کاربردهای مفهومی بینامتنیت
از اصطلاح بینامتنیت تعبیرهای مختلفی شده است که همیشه همراه با ابهام است. برخی از این کاربردها چنین است:

در بعضی از موارد قانونگذار نوع مال مسروقه را از علل و کیفیات مشدد مجازات تلقی کرده است اهمیت اسناد و اوراق دولتی بر کسی پوشیده نیست و سرقت نوشته ها ، اسناد و اوراق و دفاتر دولتی از عوامل تشدید مجازات خواهد بود سوالی که مطرح می شود این است که آیا چک سند عادی به شمار می آید یا از اسناد رسمی است تا بتوان سرقت آن را مشمول تشدید مجازات دانست ؟
چک از جمله اسناد عادی است زیرا تنظیم آنها توسط اشخاصی صورت می گیرد که مأمور رسمی نیستند و صرف چاپی بودن یک نوشته یا تایپ آن موجب رسمی شدن یک سند نمی شود. البته باید توجه داشت که چک چنانچه با رعایت مقررات قانون تنظیم شوند دارای مزایایی اند که سایر اسناد عادی از آن برخوردار نیستند. برای مثال دارنده چک می تواند برای مطالبه وجه چک به جای آن که به دادگاه مراجعه کند با رجوع به اداره ثبت اسناد و املاک همانند اسناد رسمی از مزایای آن بهره مند شود و بدون حکم دادگاه آن را به اجرا بگذارد ولی با این همه ماهیت چک تغییر نمی کند و یک سند عادی به شمار می آید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بنابراین می توان گفت هرچند که سرقت، جعل اسناد سجلی و استفاده از سند مجعول هر یک دارای عناصر تشکیل دهنده جداگانه بوده و مشمول تعدد مادی جرم خواهد شد لیکن با عنایت به اصول کلی قانون و به استناد تبصره ۳ ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در مورد تعدد جرم(جعل اسناد سجلی،استفاده از سند مجعول، سرقت) نیز دادگاه می تواند جهات مخففه را رعایت نماید .
مبحث سوم - خیانت در امانت
امانتداری به منزله یکی از فضیلت های اخلاقی همواره مورد توجه همه ادیان و آحاد مردم بوده است و خیانت در امانت از چنان قبح اجتماعی برخوردار است که اغلب جوامع بشری مرتکب آن را مستحقق مجازات می دانند در دین مبین اسلام نیز خیانت در امانت از گناهان کبیره محسوب شده و پیامبر گرامی(ص) خائن در امانت را شخصی می داند که در او خصلتی از نفاق وجود دارد خائن در امانت از اعتماد دیگران سوء استفاده می کند و موجب رواج بی اعتمادی در جامعه خواهد شد به همین دلیل در حقوق کیفری همواره به عنوان یک جرم محسوب شده است
قانونگذار نخستین بار در قانون مجازات عمومی سال ۱۳۰۴ در ماده ۲۴۱ این جرم را با عنوان خیانت در امانت قابل تعقیب و مجازات شناخت و بر اساس آن موضوعات خیانت در امانت عبارت بود از اموال، اجناس، امتعه، بلیت های بانک و نوشتجات . بنابراین خیانت در امانت تنها شامل اموال منقول می شد اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با تصویب قانون مجازات اسلامی کلمه امتعه به ابنیه تغییر داده شده و دامنه جرم را به اموال غیر منقول گسترش داد.
گفتار اول – تعاریف
بند اول - تعریف لغوی خیانت در امانت
خیانت در امانت به عنوان یکی از مصادیق جرایم علیه اموال، مرکب از دو واژه خیانت و امانت می باشد و به اعتبار اِفرادی (یک مجموعه واحد) دارای معنای اصطلاحی است اما به اعتبار ترکیبی، هر یک از واژگان آن، معانی متفاوتی دارند
خیانت در لغت معادل واژه(غدر) به معنای بی وفایی، بدعهدی، ناراستی، خیانت در عهد، پیمان شکنی، دغل کاری و بی عصمتی، زناکاری، حق ناشناسی، تقلب، غش، افراط و سوءاستفاده آمده است در مقابل امانت در لغت به معنای درستی، راستی، وفاداری، ایفای عهد، اعتماد و اطمینان، دیانت، صداقت، اخلاص، ایمانداری، خاطرجمعی، قراردادن و به جا آوردن مقتضای عدالت در اوقات معین آن که از صفات خداوند است، ضد خیانت و در اصطلاح مفسران، تکالیفی است که خدای تعالی بر خلق تعیین کرده است^[۵۲].
بند دوم - تعریف اصطلاحی خیانت در امانت
قانونگذار در مورد جرم خیانت در امانت تعریفی ارائه نداده و به ذکر اجمالی اقداماتی که موجب تحقق بزه خیانت در امانت می شود پرداخته است ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ ‌است در بیان مصادیق خیانت در امانت اشعار می‌دارد : (هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن با برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید ، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد).
حقوقدانان تعاریف متعددی از جرم خیانت در امانت ارائه داده اند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود :
خیانت در امانت رفتار مجرمانه و مخالف امانت است، نسبت به مال منقول که به موجب هر امر و یا عقدی از عقود امانت آور، سپرده به مجرم یا در حکم آن باشد^[۵۳].
استعمال مال مورد امانت توسط امین در جهتی که منظور صاحب مال نباشد، استعمال اعم است از تصاحب یا تلف کردن یا گم کردن^[۵۴].
خیانت در امانت عبارت است از استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن توام با سوءنیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنابر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است^[۵۵].
خیانت در امانت ، عبارت است از تصاحب یا تلف یا مفقود یا استعمال نمودن اموال یا اسناد به زیان مالیکن یا متصرفین آنها، وقتی اشیا مزبور به عنوان اجاره، امانت، رهن وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و مقرر بوده است که اشیاء مزبور مسترد یا به مصرف معینی برسد^[۵۶].
خیانت در امانت عبارت است از فعل مثبت امین به یکی از صور مذکور در قانون، در اموال یا اسناد و نوشتجات امانی به ضرر مالک یا متصرف^[۵۷].
گفتار دوم - عناصر متشکله جرم خیانت در امانت
بند اول - عنصر قانونی جرم خیانت در امانت
عنصر قانونی خیانت در امانت ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات(قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵) ‌است که بیان می‌دارد : (هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن با برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد) همچنین می توان به عنصر قانونی برخی از انواع خیانت در امانت از جمله سوءاستفاده از سفید مهر یا سفید امضاء در ماده ۶۷۳ قانون مذکور و سوءاستفاده از اوراق بهادار یا وجوه امانی توسط کارگزار در ماده ۲۷ قانون تأسیس اوراق بهادار مصوب ۱۳۴۵ و سوءاستفاده از احتیاجات شخص غیر رشید موضوع ماده ۵۹۶ قانون تعزیرات(قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵)، و همچنین سوءاستفاده مستخدمین دولت با تصاحب اوراق و اسناد موضوع ماده ۶۰۴ قانون تعزیرات(قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵)اشاره نمود .
بند دوم - عنصر مادی جرم خیانت در امانت :
به موجب ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات(قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵)خیانت در امانت به وسیله انجام یکی از چهار فعل مثبت استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق خواهد یافت همانطور که مشاهده می شود قانونگذار در ماده مذکور رفتار متقلبانه استعمال، تصاحب، اتلاف و مفقود کردن را صرفاً در مال امانی، شرط تحقق جرم خیانت در امانت دانسته است بنابراین در خیانت در امانت وجود یک رابطه حقوقی مقدم بر وقوع بزه که به موجب آن مالی یا چیزی به عنوان امانت به شخصی سپرده شده باشد، الزامی می باشد و اگر کسی مالی را خارج از رابطه امانی تصرف کند مشمول جرم خیانت در امانت نخواهد بود. مصادیق رابطه امانی در ماده ۶۷۴ شامل عقد اجاره یا امانت یا رهن یا وکالت و یا قرارداد انجام کار، تمثیلی بوده و شامل روابط دیگر امانت آور نیز می باشد در تائید این نظر شعبه دوم دیوان عالی کشور در یکی از آراء خود، عرف و عادت را نیز در وقوع عقد امانت مؤثر دانسته و اعلام داشته است : امین بودن کسی نسبت به یک مال یا برحسب سپرده شدن مال به اوست و یا برحسب عرف و عادت. بنابراین اگر در انبار مشترک بین دو نفر یکی مال اختصاصی داشته باشد و دیگری که کلید انبار پیش اوست مال اختصاصی شریک خود را حیف و میل کند خائن در امانت شناخته می شود چون شخص مزبور عرفاً امین محسوب می شود اگرچه مال به سپرده نشده است^[۵۸].
بنابراین با توجه به مصادیق مذکور در قانون مجازات اسلامی، ابتدا به بررسی مصادیق رابطه امانی(عقد اجاره، امانت، رهن، وکالت و قرارداد انجام کار) پرداخته و سپس به افعال استعمال، تصاحب، اتلاف و مفقود کردن، به عنوان رفتار مادی جرم خیانت در امانت می پردازیم :
الف - عقود و قرارداهایی که نقض آنها با احراز سایر شرایط منتهی به تحقق جرم خیانت در امانت می گردد به شرح ذیل است :
اجاره :
به موجب قانون مدنی مستأجر مالک منافع عین مستاجره بوده و نسبت به عین مستأجره امین است و در این راستا هیچ فرقی بین اجاره اموال منقول و غیر منقول وجود ندارد البته اجاره اماکن مسکونی و تجاری و اداری تابع قانون خاص است و خودداری از استرداد، در انقضای مدت اجاره از شمول مقررات کیفری خارج بوده و حقوقی است با وجود این اگر مستأجر مورد اجاره بفروشد یا تلف کند مرتکب خیانت در امانت شده است
امانت :
آنچه از نظر عرف از امانت به ذهن متبادر می شود عقد ودیعه است به موجب ماده ۶۰۷ قانون مدنی (ودیعه عقدی است که به موجب آن یک نفر مال خود را به دیگری می سپارد برای آنکه آن را مجاناً نگاه دارد) در عقد ودیعه امین متعهد می شود مال مورد ودیعه را مجاناً حفظ و نگهداری کند. لذا امین حق استفاده از مال مورد ودیعه را ندارد و صرفاً مسئول حفظ و نگهداری می باشد. ممکن است از مورد امانت در مدت ودیعه، منافعی حاصل شود که به موجب ماده ۶۲۳ قانون مدنی منافع حاصل از ودیعه متعلق به مالک است و در نزد امین، امانت محسوب می شود و تصرف در آن مصداق خیانت در امانت می شود زیرا تعهد امین به رد عین مال، به طور ضمنی شامل رد منافع حاصل از آن نیز می شود
رهن :

افزودن صفت پایدار به گردشگری شهری به علت گستردگی آثار جانبی طرح­های توسعه گردشگری در درون شهرها، همچنین آثار ملی و جهانی آنها است و این بحث تنها آنگاه از منطقی کارآمد برخوردار است که چهار سوی توسعه اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی با هم در سطح­های فراملی، و ملی و در ارتباط متقابلشان با شهر و شهروند مورد بحث قرار گیرد(حمدی و همکاران،53:1388). گردشگري پايدار را نمي­توان جدا از مفهوم توسعه پايدار بحث كرد، بنابراين، مفاهيم توسعۀ پايدار در بخش گردشگري، در قالب مفاهيم توسعه پايدار اقتصاد كلان، قابل تبيين است. گردشگري پايدار بر ضرورت استفاده و توسعۀ منابع گردشگری در مسیرهای سالم تأکید می­ کند(رحمانی،44:1389). رویکرد زیربنایی كه هم اكنون در برنامه ريزي صنعت گردشگري و در ساير انواع توسعه به كار مي رود، رويكرد رسيدن به توسعۀ پايدار است. براساس روش توسعه ی پايدار، بايد منابع طبيعي، فرهنگي و ساير منابع گردشگري براي استفاده مداوم در آينده حفظ شود، و در عين حال، براي جامعه كنوني سودمند و مفيد باشد(لومسدن،372:1380). برنامه­ ریزی گردشگری مستلزم تدوین اصولی است که توسعه پایدار گردشگری بر مبنای آن ها بنا نهاده شوند:

• • • • گردشگري بخش اقتصادي است كه داراي آثاري بر ساير فعاليت هاي اقتصادي است و از آن ها نيز تأثير مي پذيرد؛
    • • خلاقيت لازم براي توسعه پايدار در زمينه گردشگري نيازمند استفاده از تخصص و تجارب افراد در زمينه هاي تخصصي مختلف است؛
    • • اصل تجربه قبلي، اصل حاكم بر توسعه پايدار گردشگري است؛
    • • برتر بودن هر چيز در حال طبيعي، از اصول مهم در توسعه ی پايدار گردشگري است؛
    • • اصل سياست و قدرت، در گذر زمان وضعيت جهاني تغيير كرده و موجب نابرابري هايي بين كشورهاي غني و فقير شده است در بحث توسعه پايدار گردشگري اين نكته را بايد در ذهن داشت كه پايداري براي چه كسي جستجو می­ شود(رنجبریان، 1384: 176-175).

     

توسعۀ گردشگری در فضاهای جغرافیایی علاوه بر آثار در صورت عدم پیگیری راهبردها، استانداردها و ارزيابي هاي مشخص و روشن در زمينه توسعه گردشگري، داراي جنبه هاي تخريبي بسياري در ابعاد محيط انساني و طبيعي است. از ديدگاه زيست محيطي توجه به فوايد گردشگري نبايد مانع از پرداختن به جنبه­هاي نا مطلوب اين پديده گردد. مطالعات سازمان ملل در مورد تأثير گردشگري بر كشورهاي در حال توسعه، نشان از آن دارد كه با وجود اين كه گردشگري موجب شكوفايي اقتصادي كشورهاي ميزبان گرديده و مبادات فرهنگي را بين كشورهاي مختلف قوت بخشيده است؛ ولي از طرف ديگر، موجب خلل­های اجتماعی و زیست محیطی نیز شده است(ایدینگتن، 1:1374). عوامل مؤثر بی­شماری در توسعۀ گردشگري نقش دارند و مديريت و تعامل بين آن ها، توسعه ی گردشگري را شكل مي دهد سه عامل اصلي در توسعه ی صنعت گردشگري عبارتند از: گردشگران، مردم منطقه و ويژگي هاي مقصد. نمودار زیر این عوامل را نشان می­دهد(الوانی و پیروز بخت،112:1385).
نمودار شماره(2-6) : عوامل اصلی در توسعه گردشگری
(مأخذ: الوانی وپیروز بخت،112:1385)
دستيابي به توسعه ی گردشگري به عواملي نظير ساختار مناسب سازماني، برنامه ريزي و آموزش نيروي انساني، قوانين و مقررات گردشگري و جذب سرمايه، وابسته است. براي ايجاد توسعه پايدار و مناسب صنعت گردشگري، وجود مديريت توانا و منسجم و هماهنگي بين بخش هاي دولتي و خصوصي، بسيار حائز اهميت است(مدهوشی و ناصرپور،32:1382).
مهم­ترین سیاست گردشگری پایدار عبارت است از : ارتقای توسعۀ محلی و اصلاح کیفیت زندگی جوامع میزبان؛ ترویج ویژگی­های فرهنگی، محلی و تصویر مقاصد گردشگری؛ هماهنگی بین نیازهای كيفيت تجارب گردشگري و كيفيت زندگي ساكنان؛ حفظ كيفيت محيط زيست كه هم جامعه ميزبان و هم گردشگران به آن وابسته­اند؛ جلب نگرشهاي مديران و برنامه­ريزان شهري به توسعه ی پايدار شهري، در نظر گرفتن ثبات در سياست گذاريها؛ تمركززدايي عدالت اجتماعي، برابري، امنيت، بهره­وري و اشتغال جوامع ميزبان و گردشگران ضرورت پیدا می­ کند(تقوایی و اکبری، 49:1388).
2-14. اهداف گردشگری پایدار
اهداف گردشگری پایدار به گونه ­ای است که موجب مشارکت کلیه ذینفعان در امر گردشگری می­ شود. هر یک از اهداف گردشگری باید در رابطه با قابلیت اجرائی آن در سطح عمومی و در ارتباط با اهداف کلان توسعه پایدار در کشور مورد توجه قرار گیرند.
اهداف اصلی گردشگری پایدار به شرح زیر هستند:

• • ایجاد اشتغال

• • رشد اقتصادی

• • حفاظت از انرژی و منابع آب

• • حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی

• • تجدید حیات روستاها و شهرها

• • حفاظت از میراثها

• • حمایت از مصرف کنندگان

• • رفاه جامعه

• • ایجاد امکانات شغلی

    • • ايجاد امكانات براي گذران اوقات فراغت پر بار براي گردشگران

     

2-15. گردشگری و ملاحظات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی
گردشگری فعالیتی بسیار پیچیده است که با بخش­های دیگر جامعه و اقتصاد وجوه مشترکی دارد. گردشگری بدون برنامه­ ریزی آثار غیر منتظره و ناخواسته­ای را در پی دارد(سازمان جهانی جهانگردان،14:1379). بنابراین لازم است در برنامه ریزی گردشگری، اثرات آن نیز از جنبه­ های مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گردشگری باید به شیوه منسجم، کنترل شده و پایدار و بر بنای برنامه ریزی مؤثر توسعه یافته و اداره گردد. به این ترتیب،گردشگری منافع قابل ملاحظه اقتصادی را بدون ایجاد مشکلات جدی اجتماعی و زیست محیطی برای ناحیه در پی خواهد داشت. علاوه بر این منابع گردشگری برای استفاده آتی حفظ می­گردد(همان منبع،9).
گردشگری در ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی و کالبدی دارای اثرات مثبت و منفی است و لازم است در توسعه گردشگری این آثار به خوبی شناسایی شده و مورد بررسی قرار گیرد.
صنعت گردشگری مشاغل گوناگونی را ایجاد می­ کند که هر چند برآورد آن به سادگی میسر نیست ولی تعداد آنها در کشورهای صنعتی با اقتصاد باز مانند کشورهای اروپایی به صدها هزار شغل می­رسد. با توجه به فعالیت­های مربوط به گردشگری فرصتهای مستقیمی برای اشتغال در هتلها و سایر خدمات درجه دو آن مانند کارهای ساختمانی، ساخت نقاله­های مکانیکی و دیگر صنایع از جمله صنایع ساخت کشتی­های تفریحی و انواع ملزومات خاص اردوگاهی، فعالیت مربوط به امور دفاتر مسافرتی و خدماتی، صدور بلیط، راهنمایان گردشگران، امور مربوط به صدور گذرنامه­های گردشگری، روادید، گمرک، تهیه بروشورها و نقشه­های گردشگری و نظایر آنها به وجود می ­آید(منشی­زاده،28:1376).
یکی از دلایل اصلی توسعه گردشگری در اغلب کشورها و مناطق بهره ­برداری از منافع اقتصادی آن است، اگرچه دلایل دیگری نیز در این مورد وجود دارد.
التزام به مفهوم توسعه پایدار، ملاحظات زیست محیطی و فرهنگی- اجتماعی را واجد اهمیت می­سازد. هزینه و منافع اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی – فرهنگی باید به صورت همزمان سنجیده شوند تا هدف توسعه متعادل تحقق یابد(سلزمان جهانی جهانگردی،67:1379).

واژه فناوری اطلاعات اولین بار از سوی لویت و وایزلر^[۹] در سال ۱۹۵۸ به منظور بیان نقش رایانه در پشتیبانی از تصمیم ­گیری­ها و پردازش اطلاعات در سازمان به کار گرفته شد. از فناوری اطلاعات برداشت­های مختلفی وجود دارد و همین برداشت­ها موجب گردیده تا تصاویر متفاوتی از آن در مجامع مختلف ارائه شود. فناوری اطلاعات را می­توان مانند دیگر فناوری­ها به روابط میان سخت افزار، نرم افزار، شبکه و توانایی­ها و اقداماتی که از این ابزارها ناشی می­ شود تعریف کرد. فناوری اطلاعات نه تنها به انجام پردازهای دقیق و صحیح به رشد اتوماسیون کمک می­ کند بلکه از طریق ارائه اطلاعات در زمینه ­های مختلف فعالیت سازمان، ثروت جدیدی را برای سازمان به همراه می ­آورد. و این امر وجه تمایز فناوری اطلاعات با سایر فناوری­های مورد بهره ­برداری در سازمان است. فناوری اطلاعات نه تنها به توانایی­های پردازش داده ­ها توسط رایانه بلکه به مهارت­ های انسانی و مدیریتی در بهره برداری از آنها دلالت دارد. بنابراین فناوری اطلاعات نه تنها شامل رایانه و دیگر تجهیزات بلکه توانایی­ها و اقدامات در نحوه انجام کار می­ شود (صرافی زاده، ۱۳۸۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به تعاریف فناوری و اطلاعات، برای فناوری اطلاعات نیز تعاریف متعددی ارائه شده که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می­ شود.
الف- فناوری اطلاعات تلفیقی از دستاوردهای مخابراتی، روش­ها و راهکارهای حل مساله و توانایی راهبری با بهره گرفتن از دانش کامپیوتری است.
ب- فناوری اطلاعات شامل موضوعات مربوط به مباحث پیشرفته علوم و فناوری کامپیوتری، طراحی کامپیوتری، پیاده­سازی سیستم­های اطلاعاتی و کاربردهای آن است.
ج- فناوری اطلاعات تلفیقی از دانش سنتی کامپیوتر و فناوری ارتباطات به منظور ذخیره، پردازش و تبادل هر گونه داده (اعم بر متن، صوت، تصویر و غیره) است.
د- فناوری اطلاعات واژه­ای کلی است که برای وسعت بخشیدن به محصولات و خدمات الکترونیکی حاصل از نوآوری­های مخابراتی و کامپیوتری استفاده می­ شود.
ه- فناوری اطلاعات مجموعه ­ای از سخت افزار، نرم افزار و فکر افزار است که گردش و بهره ­برداری از اطلاعات را امکان پذیر می­سازد.
و- فناوری اطلاعات عبارت است از همه شکل­های فناوری که برای ایجاد، ذخیره­سازی و استفاده از شکل­های مختلف اطلاعات، شامل: اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر متحرک، داده ­های چند رسانه­ای و غیره به کار می­رود.
۲-۴- تعریف جامع
فناوری اطلاعات شاخه­ای از فناوری است که با بهره گرفتن از سخت افزار، نرم افزار و شبکه افزار، مطالعه و کاربرد داده و پردازش آن را در زمینه ­های ذخیره­سازی، دستکاری، انتقال، مدیریت، کنترل و داده­آمایی امکان پذیر میسازد (فتحیان و مهدوی نور،۱۳۸۷).
فناوری اطلاعات، همچنانکه به وسیله انجمن فناوری اطلاعات آمریکا (ITAA) تعریف شده است به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده­سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستم­های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصا برنامه ­های نرم افزاری و سخت افزار رایانه می ­پردازد. به طور کوتاه فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه­های الکترونیکی و نرم افزار سر و کار دارد تا تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و امن انجام پذیرد (منوچهری، ۱۳۹۱).
اسکات موتون (۱۹۹۱) فناوری اطلاعات را شامل انواع رایانه ­ها، سخت افزار، نرم افزار، شبکه ­های ارتباطی که دو رایانه را به یکدیگر متصل می­ کنند، شبکه ­های عمومی و خصوصی و ترکیب رایانه ­ها و فناوری ارتباطات و سیستم­هایی که رایانه­های شخصی را به ابررایانه­ها متصل می­ کند و شبکه گسترده جهانی که از یک سلسله رایانه­های قدرتمند تشکیل شده است می­داند.
شیل^[۱۰] (۱۹۹۷) در مطالعه­ ای که از انقلاب رایانه انجام داده است نگرش محدودتری را در تعریف دارد. وی تاکید بر تجهیزات رایانه­ای دارد که در استقرار ادارات و بخش­های مختلف کسب و کار، شامل رایانه­های شخصی، ایستگاه­های کاری، سرورها، ابر رایانه ­ها و تجهیرات مرتبط به کار گرفته می­ شود. فناوری اطلاعات به اشکال مختلف فناوری اطلاق می­ شود که به پردازش، نگهداری و ارسال اطلاعات به شکل الکترونیکی می ­پردازد. تجهیزات فیزیکی برای این امر شامل رایانه، تجهیزات ارتباطی شبکه­ ای، تجهیزات انتقال داده مانند فکس و یا حتی موبایل است. فناوری اطلاعات ابزارهای رایانه محوری است که افراد به منظور کار با اطلاعات و پشتیبانی اطلاعات و پردازش اطلاعات مورد نیاز از آن استفاده می­ کنند. این ابزار شامل صفحه کلید، صفحه نمایش، پرینتر و نرم افزار است. فناوری اطلاعات به مفهوم مطالعه نظام یافته صنایع مرتبط با ارتباطات دانش است. کاربرد رایانه ­ها و ارتباطات راه دور در جمع­آوری، پردازش، نگهداری و توزیع اطلاعات به صورت صدا، نمودار، متن و اعداد است. به عبارتی فناوری اطلاعات را می­توان مجموعه فنون و ابزارهایی دانست که در جهت بهینه­سازی و پشتیبانی فعالیت­های سازمان بر محور اطلاعات و دانش به کار گرفته می­شوند. این امر شامل مطالعه، طراحی، توسعه، اجرا و نگهداری و مدیریت نظام­های اطلاعاتی رایانه­ای است که سازمان در جمع­آوری، ثبت، پردازش، ذخیره، بازیابی، انتقال و توزیع اطلاعات یاری می­ کند. فناوری اطلاعات رشته­ای است که از صنایع الکترونیکی برای دستیابی به اطلاعات استفاده می­ کند و اثر سیستم رایانه­ای را بر افراد، سازمان­ها و جامعه بررسی می­ کند. فناوری اطلاعات به شما می­آموزد که چگونه به تغییر سازمان پرداخته، کسب و کار جدیدی را آغاز کنید و یا اصولا چگونه در ارتباط با محیط و سایر سازمان­ها کسب و کار موثرتری را برقرار کنید (صرافی زاده، ۱۳۸۳).
فناوری اطلاعات ترکیبی از کامپیوتر نرم افزارها، سخت افزار، ارتباطات از راه دور، اینترنت و تکنولوژی­های ارتباطی دیگر می­باشد. در تعریفی دیگر فناوری اطلاعات شامل نرم افزارها و سخت افزارهایی است که بوسیله یک سازمان جهت پشتیبانی از جریان یا پردازش اطلاعات به منظور پشتیبانی از فعالیت­های سازمان صرفه نظر از اینکه فناوری فقط شامل کامپیوترها، وسایل ارتباطی یا تکنولوژی­های دیگر باشد، بکار برده می­ شود (پیرلسون، ۲۰۰۶).
کوراک^[۱۱](۱۹۹۴) فناوری اطلاعات را بدین گونه تعریف کرد: فناوری اطلاعات شامل سیستم­های کامپیوتری از قبیل اجزای سخت افزاری و نرم افزاری، تجهیزات ارتباطی و سیستم­های مدیریت پایگاه داده و… می­باشد. این بدان معنی است که این سیستم­ها دارای چندین وظیفه می­باشند که عبارتند از: وظیفه تبدیلی (تبدیل پردازش­های بدون ساختار به پردازش­های روتین شده)، جغرافیایی (ایجاد ارتباطات سریع در فاصله­های دور)، اتوماسیون (کاهش نیروی کار)، تحلیلی (بکارگیری روش­های تحلیلی پیچیده)، اطلاعاتی (پردازش مقدار زیادی از اطلاعات)، ترتیبی (برای مثال امکان کار همزمان بر روی چندین وظیفه)، مدیریت دانش (کسب، توزیع دانش و تخصصی­ها جهت بهبود فرآیندها)، ردیابی (امکان دنبال کردن داده ­ها و ستاده­ها) و واسطه­زدایی (بطور مستقیم دو گروه را به هم ربط می­دهد که بدون فناوری اطلاعات، ارتباط از طریق واسطه برقرار می­شد). (پینتلون، ۲۰۰۷).
فناوری اطلاعات متشکل از چهار عنصر اساسی (انسان، ساز و کار، ابزار، ساختار) است به طوری که در این فناوری، اطلاعات از طریق زنجیره ارزشی که از به هم پیوستن این عناصر ایجاد می­ شود جریان یافته و پیوسته تعالی و تکامل سازمان را فرا­ راه خود قرار می­دهد:

• • انسان: منابع انسانی، مفاهیم و اندیشه، نوآوری

• • ساز و کار: قوانین، مقررات و روش­ها، ساز و کارهای بهبود و رشد، ساز و کارهای ارزش­گذاری و مالی

• • ابزار: نرم افزار، سخت افزار، شبکه و ارتباطات

• • ساختار: سازمانی، فرا سازمانی مرتبط، جهانی (دویت^[۱۲] و همکاران، ۲۰۰۸).

۲-۵- اثرات سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان
ورود سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی به سازمان، اثرات مختلفی بر سازمان به جا می­ گذارد. این اثرات به ۴ دسته ساختاری، رفتاری، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی تقسیم می­شوند.
الف) اثرات ساختاری سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان عبارتد از:

1. 1. کوتاه­تر شدن و تخت­تر شدن هرم سازمانی به دلیل حذف مدیریت­های میانی.

1. 1. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی به دلیل تسهیل دسترسی مدیریت عالی سازمان به اطلاعات کلیدی راهبردی می ­تواند تمرکز در تصمیمات راهبردی را افزایش دهد. به دلیل بالا بردن توان نظارتی مدیران عالی، می ­تواند باعث تفویض اختیارات بیشتری از طرف آنان به مدیران میانی و عملیاتی گردد که در نتیجه آن عدم تمرکز در تصمیمات راهکاری و عملیاتی را افزایش می­دهد.

1. 1. استفاده از سیستم فناوری­های اطلاعات می ­تواند باعث کاهش رسمیت و تسهیل و تسریع ارتباطات عمودی و افقی شود.

1. 1. در خصوص رابطه پیچیدگی، سیستم­های اطلاعات می ­تواند باعث کاهش پیچیدگی عمودی (تعداد سلسله مراتب) و افزایش پیچیدگی افقی (تعداد واحدهای سازمانی و پراکندگی جغرافیایی واحدها) شود.

ب) اثرات رفتاری سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی

1. 1. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر عواطف، اخلاق و امور شخصی، انگیزش و جبران خدمات کارکنان در سطح فردی تاثیر­گذار می­باشند.

1. 1. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر تصمیم ­گیری، ارتباطات سازمانی، رهبری، اعتماد­سازی و سیاست­های سازمانی در سطح گروهی تاثیر­گذار می­باشد.

ج) اثرات اقتصادی سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان

1. 1. نظریه اقتصاد خرد: بر مبنای این نظریه سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی یکی از عوامل تولید به شمار می آیند که به آسانی می­توانند جانشین سرمایه و نیروی کار شوند. با بکارگیری سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی و خودکار کردن بخشی از عملیات که بیشتر به صورت دستی انجام می­ شود، به تدریج از هزینه و حجم نیروی انسانی کاسته می­ شود. بر مبنای این نظریه، شمار مدیران و کارکنان دفتری در نتیجه کاربرد (آی.اس) و (آی.تی) کاهش می­یابد.

1. 1. نظریه داد و ستد: بر اساس این دیدگاه، شرکت­ها می­کوشند از هزینه­ های داد و ستد و هزینه­ های تامین منابع خود از بازار بکاهند. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی می­توانند با فراهم آوردن راه آسان بهره­ گیری از تامین کنندگان برون سازمانی به جای بکار بردن منابع درونی از هزینه­ های تماس با بازار و داد و ستد بکاهند.

1. 1. نظریه نمایندگی: بر اساس این نظریه، کارفرما، عامل یا کارمند استخدام می­ کند تا از جانب وی کارها را انجام دهند و اختیارات محدودی نیز به آنها تفویض می­ کند. این عمل موجب پیدایش هزینه اجرای نمایندگی و هزینه نظارت بر آنها می­ شود. (آی.اس) و (آی.تی) هزینه­ های نمایندگی سرپرستی، مدیریت و نظارت بر عاملان و نمایندگان را کاهش می­ دهند.

د) اثرات اجتماعی- فرهنگی سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان
از دید جامعه شناسان، سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی به مدیران سازمان این امکان را می­دهد تا تمرکز و یا عدم تمرکز در قدرت و تصمیمات را به صلاحدید خود و به عنوان شیوه ­های پایدار به بهترین نحو ممکن عملی سازند. بعضی از دانشمندان به ویژه مردم شناسان معتقدند که سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی باید با فرهنگ سازمان بخواند وگرنه پذیرفته نمی­ شود. آنگاه که پیش­فرضهای فرهنگی با واقعیت­ها و عملکردهای سازمان­ها بالاخص در حوزه سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی نخواند، کارکنان سازمان می­کوشند تا واقعیت را انکار و یا نادیده بگیرند و یا آنچنان دگرگون کنند که با فرهنگ آن­ها هماهنگ شود. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی می­توانند به تهدید یا پشتیبانی از فرهنگ سازمان بپردازند (سرلک و فراتی، ۱۳۸۷).
۲-۶- مزایای فناوری­های اطلاعات برای سازمان­ها
بر هیچ کس پوشیده نیست که اطلاعات صحیح یکی از مهمترین پارامترهای تصمیمات صحیح می­باشد. و اطلاعات همانند خونی است که در کالبد سازمان­ها جریان پیدا می­ کند و در فرآیندهای تصمیم ­گیری از مهمترین وظایف مدیران حمایت می­ کند. سیستم­های اطلاعاتی همانند قلبی سالم و قوی اطلاعات سودمند، صحیح، دقیق و به موقع را پردازش می­ کنند و فناوری­های ارتباطاتی نظیر انواع کنفرانس­های ویدئویی، صوتی، پست الکترونیک، فکس و حتی تلفن، بسان رگ حیاتی در درون و بین سازمان­ها با سرعت، دقت و هزینه کم، این اطلاعات را به گردش در می­آورند. اصولاً نیاز به فناوری­های اطلاعاتی ناشی از سه عامل است:
اول اینکه فناوری اطلاعات، صنعتی استراتژیک است و در زمره سودآورترین صنایع جهان بشمار می ­آید.
دوم اینکه فناوری اطلاعات یک فناوری مادر و کلیدی است و در تمام صنایع و خدمات کاربرد دارد.
سوم اینکه فناوری اطلاعات یک زیر بنای اساسی است که همه سازمان­ها را قادر می­سازد تا در فضای اطلاعاتی مناسب تنفس کنند، هزینه­ های خود را کاهش داده و بهره­وری و کیفیت محصول و خدمات خود را افزایش دهند (جعفری، ۱۳۸۰).
هماهنگی کارها یکی از مهم­ترین وظایف مدیران می­باشد. کارایی هماهنگی، بطور فزاینده­ای از طریق استفاده از پست الکترونیک و خرید نرم افزارهای ارتباطی افزایش خواهد یافت و فناوری بر کاهش عدم اطمینان و هماهنگ کردن افراد و گروه های مختلف سازمانی، موثر می­باشد (هنری، ۱۹۹۴).
توسط فناوری اطلاعات نظیر شبکه­ ها، مرزهای مکانی و زمانی سازمان­ها شکسته می­شوند و افراد به راحتی در ارتباط با هم قرار می­گیرند چه این ارتباطات درون سازمانی باشد و چه برون سازمانی (تابنده، ۱۳۷۸).
فناوری اطلاعات این توانایی را به افراد مشابه می­دهد که کارهای مشابه بیشتری را نسبت به آنچه که قبلاً انجام می­دادند انجام دهند. فناوری­های اطلاعاتی راه های جدیدی را برای ذخیره سازی، بازیابی، انتقال و دریافت اطلاعات فراهم آورده و امکان تأسیس سیستم­های اطلاعاتی کارآمدتر و موثرتری را بیش از پیش مهیا کرده ­اند (آذرخش، ۱۳۷۷).
همچنین یکی از مهمترین تاثیرات فناوری اطلاعات بر سازمان­ها می ­تواند تاثیر آن بر مدیریت کیفیت در عصر کنونی باشد که مهمترین این تاثیرات عبارتند از:

روش عددی حل معادله (۴-۷۳) مشابه قبل بوده و بر مبنای رسم ریشه­ها نسبت به سرعت جریان سیال و غیره می‌باشد. رسم نمودار ضرایب میرایی نسبت به سرعت جریان می‌تواند مرز‌های فلاتر(  ) را مشخص کند. این نمودار به اندازه‌ای دارای اهمیت است که این روش را گاهی روش  نیز می­نامند. مقادیری که به ازای هر  برای  به دست می‌آید در واقع میرایی لازم برای رسیدن به حرکت نوسانی ساده می‌باشد. از آنجا که این میرایی واقعا وجود ندارد و به صورت مصنوعی برای ایجاد حرکت مورد نظر استفاده شده است، لذا یک میرایی مجازی می‌باشد. نمودارهای فرکانس- سرعت همراه با نمودارهای میرایی چگونگی وقوع ناپایداری را مشخص می‌نمایند. مقادیر فرکانس در طول محور  بیانگر مودهای سازه­ا‌ی اصلی می‌باشند. با زیاد شدن سرعت رفتار جداگانه و تاثیر ریشه‌ها بر یکدیگر انتقال انرژی از یک مود به مود دیگر را نشان می‌دهد. چنین مشاهداتی راه­های به تاخیر انداختن ناپایداری را پیشنهاد می‌دهد. نکته قابل توجه آن است که در این روش در صورت وجود میرایی سازه‌ای نیز به سادگی می­توان مرزهای فلاتر را به دست آورد. در این حالت کافی است محل برخورد نمودار­ها با با خط  پیدا شود. شکل (۴-۷) چگونگی یافتن مرز فلاتر را برای حالتی که میرایی سازه­ای در سیستم وجود داشته باشد نشان می‌دهد[۲۷].
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• • روش مقادیر ویژه

برای تحلیل فلاتر در این پژوهش از این روش استفاده شده است. در این روش پس از اعمال روش گالرکین با تنظیم معادلات به فرم استاندارد، مقادیر ویژه را محاسبه می‌کنیم. در حالت کلی مقادیر ویژه به صورت معادله زیر و مختلط هستند.

که  (  فرکانس) و  (  میرایی) به ترتیب قسمت­ های حقیقی و موهومی این عدد مختلط هستند. هنگامی که  مثبت است، دامنه نوسانهای سازه، ناشی از حرکت سیال با گذشت زمان افزایش می‌یابد اما در صورتی که منفی باشد دامنه آن­ها کاهش می‌یابد. اگر در سرعت  ،  منفی و در سرعت  مثبت باشد، مقدار  در سرعت  (  سرعتی بین  و  است) صفر است و در سرعت  ،  فقط مقدار موهومی دارد. در همسایگی این سرعت (  ) دو ناحیه وجود دارد. یکی حالتی که  منفی است و دیگری هنگامی که مثبت است. زمانی که  منفی است، در این حالت سیستم پایدار است، اما اگر مثبت باشد ناپایدار بوده و دامنه نوسانات سیستم با گذشت زمان افزایش می‌یابد. بنابراین برای تحلیل فلاتر سرعت را تغییر می‌دهیم تا هنگامی که شرایط معادله (۴-۷۶) برقرار شود[۱۸] و این حالت شرایط فلاتر را مشخص می کند .

که این حالت شرایط فلاتر را مشخص می کند.
حال سرعتی که به ازای آن شرایط معادله زیر ارضاء شود، برابر سرعت واگرایی خواهد بود.

روش حل و تحلیل رفتار دینامیکی
پس از به دست آوردن معادلات و قرار دادن مدل بارگذاری آیروالاستیک در معادلات بایستی برای تحلیل فلاتر معادلات را حل کنیم. با توجه به اینکه معادلات به صورت معادله دیفرانسیل پاره­ای هستند، نمی­ توان آن­ها را به صورت تحلیلی حل کرد و بایستی از یک روش حل تقریبی برای حل آن­ها استفاده کنیم. برای حل معادلات دیفرانسیل پاره­ای روش­های تقریبی متعددی ارائه شده است که در این پژوهش از روش تقریبی گالرکین استفاده شده است.