۲-۶-اقلام تعهدی اختیاری

اقلام تعهدی دارای یک ویژگی مطلوب بوده و آن، ارائه معیاری خلاصه از گزینش حسابداری در یک واحد تجاری است. در تحقیقات مدیریت سود، معمولاً این اقلام به دو بخش تقسیم می‌شوند: اقلام تعهدی اختیاری و اقلام تعهدی غیر اختیاری، که نخستین بخش آن شاخص مدیریت سود می‌باشد(همان ماخذ).

به دلیل اینکه اقلام تعهدی اختیاری را نمی توان مستقیماً از طریق صورت های مالی مشاهده کرد، بایستی با بهره گرفتن از یک مدل، آن را برآورد نمود. در این مدل ها، میزان اقلام تعهدی غیر اختیاری مورد انتظار، برآورد شده و مقدار انحراف واقعی تعهدی مشاهده شده از این میزان را به عنوان اقلام تعهدی اختیاری فرض می نمایند. ‌بنابرین‏ اقلام تعهدی اختیاری حاصل از مدل مورد استفاده، به عنوان اقلام تعهدی اختیاری تعریف می‌شوند. اینکه آیا این اقلام، شاخص های خوبی برای مدیریت سود هستند یا خیر، به توانایی مدل در پیش‌بینی درست میزان تغییرات در شرایط فعالیت های اقتصادی (که بر اقلام تعهدی مؤثرند) بستگی دارد (همان ماخذ).

در بسیاری از مدل ها، اقلام تعهدی غیر اختیاری یک واحد تجاری از طریق میزان اقلام تعهدی گذشته واحد تجاری، طی دوره هایی که فرض بر عدم وجود مدیریت منظم سود است، برآورد می شود. این فرض در سال (۱۹۹۱) توسط جونز مطرح شد. روش دیگر برآورد، استفاده از یک رویکرد مقطعی^[۱۹]و در شرایطی است که میزان اقلام تعهدی غیر اختیاری یک واحد تجاری در یک دوره از طریق اقلام تعهدی یک واحد تجاری قابل مقایسه در همان دوره، ارائه شود. این مدل نیز در سال (۱۹۹۴) توسط دفوند و جیامباولو^[۲۰]مطرح گردید. چه در رویکرد سری های زمانی و چه در رویکرد مقطعی، مسئله این است که اقلام تعهدی، همراه با تغییر در شرایط فعالیت های اقتصادی تغییر می‌کنند. در مدل های جدیدتر سعی بر آن است تا این تغییرات با پارامترهایی بررسی شود که به طور فرض، اقلام تعهدی مورد انتظار را با تغییر در شرایط تعدیل می‌کنند(همان ماخذ).

در سال(۱۹۸۵)، هیلی^[۲۱] با آغاز ساده ترین و نخستین مدل، مفروضات خود در حوزه رفتار مدیریت سود را با آرایش مشاهدات حاصل از نمونه اش در گروه هایی، آن هم بر اساس مفروضات رفتار مدیریت سود، آزمون کرد. صحت فرضیات، با مقایسه دوتایی^[۲۲] میانگین کل اقلام تعهدی (هم مقیاس شده از طریق کل دارایی های سال قبل) بین گروه هایی آزمون شد که برای هر یک از آن ها، رفتار مدیریت سود متفاوتی فرض می شد. حاصل این طرح، مدل مدیریت سود زیر بود: (همان ماخذ).

=

(۲-۱)

در این فرمول، اقلام تعهدی اختیاری واحد تجاری i در دوره t، و کل اقلام تعهدی دوره t و کل دارایی های دوره t-1 واحد تجاری i هستند. هیلی (۱۹۸۵) جهت رسیدن به نتیجه در زمینه میزان مدیریت سود در یک گروه، نتایج معادله (۲-۱) را بین گروه هایی از مشاهدات مقایسه نمود، در حالی که دی آنجلو در سال(۱۹۸۶) اقدام به برآورد اقلام تعهدی غیر اختیاری واحد تجاری را از دوره های قبل نمود و ‌بنابرین‏ می توان آن را نسخه سری های زمانی مدل هیلی دانست. مدل دی آنجلو به شرح زیر است: (همان ماخذ).

=

(۲-۲)

در سال (۱۹۹۴) فریدلن^[۲۳] محدودیت ثابت بودن اقلام تعهدی غیر اختیاری در شرایط مختلف فعالیت های اقتصادی را کنارگذاشت. وی با هم مقیاس کردن اقلام تعهدی از طریق فروش، هم در دوره برآورد و هم در دوره آزمون، فرض کرد که اقلام تعهدی غیر اختیاری، کسری از فعالیت عملیاتی ( با معیار فروش[s]) هستند. مزیت بزرگ این مدل، که به مدل تعدیل شده دی آنجلو(۱۹۸۶) معروف است، آن است که الزامی بر دسترسی به داده ها را ندارد. از طرفی، بر خلاف دیگر مدل های ساده، به جهت تغییر در شرایط، اقلام تعهدی غیر اختیاری را از دوره ای به دوره دیگر متغیر می‌داند. در مدل تعدیل شده دی آنجلو، اقلام تعهدی اختیاری از معادله زیر به دست می‌آید: (همان ماخذ).

(۲-۳)

=-

متداول ترین مدل برآورد اقلام تعهدی، مدل جونز^[۲۴](۱۹۹۱) است. در این مدل، اقلام تعهدی غیر اختیاری به کمک یک رگرسیون OLS و با در نظر گرفتن تغییر در میزان فروش و اموال، ماشین آلات و تجهیزات به عنوان متغیرهای توضیح دهنده^[۲۵] برآورد می شود. جونز پارامترهای رگرسیون را با داده هایی برآورد کرد که برای هر واحد تجاری، در فاصله ۱۴ و ۳۲ سال نوسان داشت و از این طریق، اقلام تعهدی غیر اختیاری در دوره آزمون را به دست آورد. مدل وی به صورت زیر است: (همان ماخذ).

(۲-۴)

=+++

در این فرمول، تغییر در میزان فروش از دورهt-1 تا دوره t برای واحد تجاری i، ناخالص اموال، ماشین آلات و تجهیزات بوده و جمله خطا برای واحد تجاری i در سال t است.در مرحله ی بعد، برای به دست آوردن اقلام تعهدی اختیاری، پارامتر برآورد شده از معادله (۲-۴) با داده های حاصل از دوره آزمون ترکیب می شود: (همان ماخذ).

=-

(۲-۵)

از زمان معرفی مدل جونز در سال (۱۹۹۱)، تغییراتی در این مدل ایجاد شده است. با بهره گرفتن از مدل جونز، اجرای الزامات شدید نوع داده ها برای روی داده های حاصل از روش مقطعی به آسانی قابل انجام بود. در این روش، ضرایب مدل جونز را با بهره گرفتن از رگرسیون گیری بر روی داده های جور شده^[۲۶] (برای مثال، به سال و به صنعت) به دست می آورند. در مطالعات بعدی، در خود مدل اصلی تغییراتی ایجاد شد (همان ماخذ).

از جمله دچو و همکاران در سال(۱۹۹۵) ادعا داشتند که به دلیل اینکه فروش، به واسطه دریافتنی های متورم شده، مدیریت سود را در بردارد، به همین دلیل باید نخستین پارامتر را از طریق عامل تغییر در دریافتنی ها تصحیح کرد. ‌بنابرین‏ باید را به کار برد. در این فرمول، ، تغیر در دریافتنی های حاصل از فروش در فاصله دوره t و دوره t-1 واحد تجاریi است(همان ماخذ).

=+++

(۲-۶)

بنیش^[۲۷](۱۹۹۸)، ادعا داشت که ویژگی تعدیل حساب های دریافتنی در مدل تعدیل شده جونز در معادله (۲-۶)، در حقیقت برابر با – است. ‌بنابرین‏ بنیش، مدل اقلام تعهدی تعدیل شده از بابت فروش های نقدی را مطرح کرد:

(۲-۷)

=+_++

ایده اصلی بنیش(۱۹۹۸)، این است که تغییر در فروش های نقدی، همانند تغییر در فروش، شاخص مناسبی برای تغییر در عملکرد اقتصادی است. با این اوصاف، مشخص نیست که مفهوم این سازه چه بوده یا اینکه چگونه درآمد، شاخص اثر تغییر در محیط اقتصادی واحد تجاری بر اقلام تعهدی می‌باشد(همان ماخذ).

دیچو و دی چو^[۲۸] (۲۰۰۲) بر اساس تحقق جریانات نقدی، رویکرد دیگری از مدل سرمایه در گردش طرح کردند:

=++++

(۲-۸)

ایده اصلی دیچو و دی چو آن است که اقلام تعهدی سرمایه در گردش، معمولاً طی یک سال رخ داده و به شکل جریانات نقد، تحقق خواهند یافت. سرمایه در گردش، به طور گسترده ای، به عنوان معیار اندازه گیری کیفیت سود (و نه جهت کشف مدیریت سود) استفاده می شود، با این اوصاف، اقلام تعهدی سرمایه در گردش می‌تواند مدلی جهت کشف نوعی مدیریت سود باشد که بر اساس آن، جریانات نقد حاصل از فعالیت های واقعی،دستکاری می شود(دچو و دیچو،۲۰۰۲).

۲-۶-۱-انقطاع در توزیع سود

در روش شناسی این مطالعات، حول ۳ آستانه، انقطاع توزیع سود گزارش شده است:

• • میزان اعتباری: نشان می‌دهد که در زمان نکول، چه مقدار از تعهدات متأثر از نکول قرار می‌گیرد.

  

• نرخ بازیافت: در صورت نکول، چه سهمی از تعهدات ممکن است از راه‌های مختلف مثل وثیقه و … بازگردد.

۲-۱۲- رتبه‌بندی اعتباری

بحثی مهم دیگری که در اندازه‌گیری ریسک اعتباری مطرح می‌شود، رتبه‌بندی اعتباری شرکت‌هاست.

برای سنجش ریسک اعتباری معمولاً شرکت‌ها را بر اساس ریسکی که در قرارداد متوجه بانک می‌کنند مرتب کرده و اصطلاحا رتبه‌بندی می‌کنند. برای اندازه‌گیری ریسک اعتباری، به هر رتبه احتمال نُکولی نسبت می‌دهند.

برای رتبه‌بندی اعتباری از مدل‌های مختلفی استفاده می‌شود. مدل‌های لوجیت و پروبیت، تحلیل تفکیک خطی، روش نزدیک‌ترین همسایه‌ها، مدل‌های ساختاری (مثل مدل کی‌ام‌وی) و نهایتاً مدل‌های شبکه عصبی و الگوریتم ژنتیک.

۲-۱۳- ارزیابی ریسک اعتباری

بحران‌های ارزی، بحران‌های بانکی، استرس مالی، فشار بازار ارز، ورشکستگی، نکول، مطالبات معوق و سوخت‌شده و… واژه هایی هستند که فراوان در ادبیات اقتصادی به کار می‌روند و هر واژه همراه با اضطراب و ترس بیان می‌شود. هنر اقتصاددانان، متخصصان مالی و حتی سیاستگذاران آن است که وقوع این پدیده‌های شوم اقتصادی را متوقف کنند یا احتمال رخداد آن ها را کاهش دهند. اقتصاددانان سعی دارند با ترکیب بهینه سیاست‌های مالی و سیاست‌های پولی و با بهره گرفتن از نهادهای کارشناسی همچون بانک مرکزی ثبات همراه با رشد را برای اقتصاد به ارمغان بیاورند. نهادهای ناظر بر بازار سرمایه سعی دارند با طراحی قواعد و ابزارهای مناسب، ضمن شکوفایی بازار مانع شکل‌گیری حباب و سقوط بازار شوند. اما با همه این اقدامات باز هم بحران‌ها رخ می‌دهند و تبعات ناگواری به بار می‌آورند.

در کشورهای پیشرفته علاوه بر تمامی تلاش‌های صورت‌گرفته از طرف نهادهای دولتی و سیاست‌گذاری برای مهار بحران‌های فوق‌الذکر، مؤسسات رتبه‌بندی و اعتبارسنجی کمک بسیار زیادی در جلوگیری از وقوع آن بحران‌ها انجام می‌دهند. این مؤسسات در این کشورها از جایگاه بسیار بالایی برخوردار هستند و گزارش‌های آن ها بر رفتار سرمایه‌گذاران تاثیر می‌گذارد. سابقه این مؤسسات بسیار طولانی است؛ به عنوان مثال مؤسسه‌ استاندارد اند پورز از سال ۱۸۶۰ میلادی شروع به فعالیت کرد و در حال حاضر بیش از ۱۴۰۰ تحلیلگر در کل دنیا دارد و رتبه‌بندی بیش از ۱۲۷ کشور دنیا و ارزیابی یک میلیون اوراق بهادار با بیش از ۶۰ تریلیون دلار را انجام می‌دهند. در حال حاضر بیش از ۷۵ آژانس رتبه‌بندی اعتباری در دنیا وجود دارد.
بسیاری از کارشناسان، بحران اخیر سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۰۷را ناشی از ارزیابی‌های نادرست از اوراق بهادار و وام‌های رهنی دانسته‌اند. مؤسسه‌ استاندارد اند پورز رسماً ‌به این نقصان اعتراف کرده و اشاره داشته است که از سال ۲۰۰۷ تا آخر سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار جهت ارتقای سیستم خود و برطرف کردن نقصان‌های سیستم ارزیابی خود هزینه ‌کرده‌است. این مؤسسه‌ اعلام داشته است بعد از این بحران یکی از معیارهای جدیدی که به سیستم خود اضافه ‌کرده‌است، معیار کنترل نظارتی دولت بر اوراق است. بعد از بحران سال ۲۰۰۷ سازمان جهانی کمیسیون اوراق بهادار (IOSCO) نقش موثرتری در برقراری ارتباط بین آژانس‌های رتبه‌بندی به ویژه در انتقال اطلاعات ایفا ‌کرده‌است. همچنین این سازمان فعالیت‌های بسیار زیادی در بالا بردن استانداردها و نظارت‌های بین‌المللی داشته است. یکی از مواردی که تأکید زیادی بر آن می‌شود و آن را جزو رموز موفقیت مؤسسات رتبه‌بندی ذکر می‌کنند بحث استقلال و شفافیت است. این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که مدیر عامل مؤسسه‌ استاندارد اند پورز در سخنرانی سال ۲۰۱۳ خود بیان می‌کند‌ مهم‌ترین هدف این آژانس، شفافیت^[۱۳] است و بیان می‌کند که برای این منظور متدولوژی محاسبه رتبه‌بندی مؤسسه‌ در وب‌سایت این آژانس قرار داده شده است تا استفاده‌ کنندگان فهم کافی از نحوه ارزیابی ریسک اعتباری داشته باشند. ایشان همچنین در سخنرانی خود اشاره دارد که افراد جهت کسب اطلاعات اعتباری خود از تمامی کانال‌های ممکن استفاده می‌کنند. برای این منظور از حس درونی خود، مذاکرات شفاهی، بررسی‌های می‌دانی و… استفاده می‌کنند و درباره صحت و سقم اطلاعات کاملاً حساس هستند و در صورتی که مؤسسات رتبه‌بندی اطلاعات ناقصی به آن ها ارائه دهند، اعتماد آن ها ‌به این مؤسسات از بین می‌رود.در باب اهمیت و جایگاه مؤسسات رتبه‌بندی مطالب زیادی بیان شده است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• 1. 1. مؤسسات رتبه‌بندی می‌توانند با ارائه اطلاعات با‌کیفیت، شکاف اطلاعاتی^[۱۴] بین دو طرف معامله (مثلاً بین قرض‌دهندگان و قرض‌گیرندگان) را کاهش دهند. به عبارت دیگر با ارائه اطلاعات مناسب، می‌توانند منجر به تقارن اطلاعاتی^[۱۵]شوند. اهمیت این موضوع از این جهت است که با گستردگی جوامع و شهرها، کسب اطلاعات دقیق درباره افراد، مؤسسات و بنگاه‌ها بسیار مشکل است که وجود یک نهاد کاملاً حرفه‌ای و مستقل را می‌طلبد.
  1. 1. با کاهش یا از بین رفتن شکاف اطلاعاتی، امکان دستیابی به نرخ‌های بهینه‌تر امکان‌پذیر می‌شود. به عنوان مثال با شناسایی افراد ریسک‌پذیرتر، شرکت‌های بیمه با اعمال نرخ‌های بالاتر برای این گروه، نرخ‌های خود را برای گروه ریسک‌گریزتر کاهش می‌دهند. به عبارت دیگر با شناسایی دقیق رفتار افراد، امکان اعمال نرخ‌های عادلانه‌تر وجود خواهد داشت.
  1. لازمه رشد اقتصادی سلامت و شفافیت در نهادها و مؤسسات مالی است. آژانس‌های اطلاعاتی نقش بسیار مهمی در فراهم آوردن شفافیت و کارایی در اقتصاد دارند. این عمل را از طریق کاهش فاصله اطلاعاتی بین خریدار و فروشنده انجام می‌دهند.

بررسی وضعیت بازارهای مالی در ایران حاکی از آن است که این بازارها رشد قابل ملاحظه‌ای ‌داشته‌اند. مقایسه تعداد بانک‌ها و مؤسسات اعتباری حال حاضر با یک دهه گذشته نشان از رشد کمی این مؤسسات است. بررسی نقدینگی وارد‌شده به بورس و همچنین حدود سه برابر شدن حجم معاملات در سال گذشته نیز نشان از روند رو به رشد بازار سرمایه در کشور دارد. تعداد شرکت‌های بیمه نیز موید این موضوع است. به‌رغم گستردگی نسبتاً زیاد مؤسسات و نهادهای مالی، مؤسسات و آژانس‌های رتبه‌بندی و اعتبارسنجی هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده‌اند.

بسیاری از نوجوانان می‌توانند بدون احساس ناراحتی این قبیل انتقادات را بشنوند و از مادرشان هم دلخور نشوند. احدی قادر نیست در صمیمیت و فداکاری مادر تردیدی نماید. در حالی که اگر این مادر در خود کمتر احساس گناه و بیشتر احساس تبحر نماید، می‌تواند مفیدتر واقع شود. احساس عطشی که والدین به فرزند دارند باعث می شود بچه ها بی‌رحمانه از آن ها بهره برداری کنند و آن ها بر خدمتگزاران مشتاق خود حکم فرمایی کنند^[۴۸].

روابط بین فرزندان و والدین

بسیاری از ناسازگاری های رایج در میان پسرهاو دخترها هنگامی به چشم می‌خورد که جوان به اصطلاح پردرآورده و می‌خواهد آشیانه کودکیش را رها کند. آن ها دوست دارند فضایی بیابند و بال های خود را آزمایش کنند. البته دختران بر سر مسائلی چون فرم لباس، نمرات درسی و معاشرت با پسرها با مادر خود بحث می‌کنند. این کشمکش ها تا حدودی لازم هستند زیرا در غیر این صورت دختر بیش از حد لزوم به مادرش متکی می شود و یا در حالت دردناکش، بی توجهی و بی مهری مادر موجب ناتوانی دختر برای گذر از مرحله بلوغ می شود و چه بسا که نتایج تلخی نیز به بار می آورد. کشمکش بر سر نوع غذا، چگونگی صرف وقت یا انتخاب درست بی ضررترین شیوه های مطرح کردن تضادهایی است که در طی دوران انتقال از مرحله بلوغ به طور طبیعی بین دختر و مادرش پیش می‌آید. نباید این مسئله را از نظر دور بداریم که این گسستگی در رابطه ای قدیمی برای دختر هم دردناک است. دختر هم دقیقا مثل مادرش از اینکه نمی تواند مثل سابق رفتار کند، گیج و اشفته می شود. اگر هریک از آندو بدانند که در درون دیگری چه می گذرد، بسیاری از جنجال ها خاتمه می‌پذیرند. در هر حال اعطای یک انتقال نسبی از طرف پدر و مادر به فرزندان ضروری است زیرا فقدان این آزادی تاثیر نامطلوبی بر روابط جوان با همسر آینده اش در برخواهد داشت^[۴۹].

۲- روش های والدین به هنگام بلوغ دختران

۲-۱- والدین باید حساب خود را از گذشته جدا کنند

والدین باید حساب خود را از گذشته جدا کنند. بخشی از سفر روح دختران کار کردن با میراثی است که به وی رسیده است. با خود و دخترتان ‌در مورد تجربه هایتان در سن بلوغ صادق و با خودتان مهربان باشید. به دخترتان وقت و فرصت دهید. برای آنکه رشد هیجانی دختری به موازات رشد تولید مثل او پیش رود، زمان می‌خواهد و این چندسال نامانوسی را در بردارد، در یک لحظه دختر دوست دارد روی زانوی مادر بنشیند و لحظه دیگر به صورت خانم جوان کاملا بالغی عمل می‌کند که هیچ کاری با مادر ندارد. مهم این است که دخترتان را به صورت یک فرد بالغ نگاه کنید و به انتخاب های او و جایی که در طیف رشد هیجانی دارد احترام بگذارید^[۵۰].

چهار زمینه اصلی که باید بررسی کنید:

الف) بررسی گذشته خود و اینکه والدینتان ما را چگونه بزرگ کرده‌اند، به ما کمک می‌کند که دریابیم فرزند پروری را چگونه یاد گرفته ایم.

ب) اینکه در کدام مقطع از زندگیمان قرار داریم و موقعیت و شرایط ما چیست؟ برچگونگی احساس و روش فرزند پروری ما (و در واقع بر طرز عمل مادر هر کاری) تاثیر می‌گذارد.

ج) برای بهبود روش مقابله با شرایط پردردسر و نشان دادن واکنش مناسب، واکنش های هیجانی خود را باید بشناسیم و به ویژه بدانیم که نوجوانانمان چگونه می‌توانند واکنش های هیجانی ما را بر انگیزند.

د) شناسایی نقاط قوتمان نیز ضروری است، زیرا به آن ها نیاز خواهیم داشت. ما می‌خواهیم به مسائل از دید نقاط قوت نگاه کنیم. نه نقاط ضعف و نقایص زیرا زمانی که افراد به استفاده از نقاط قوتشان تشویق می‌شوند بیش از زمانی که به دلیل ضعف هایشان مورد انتقاد قرار می گیرند انگیزه پیدا می‌کنند. این مسئله ‌در مورد نوجوانان نیز صادق است^[۵۱].

۲-۲- والدین یاد بگیرند برای خودشان شادی خلق کنند

اگر دوست دارید دخترتان سالم و شاداب باشد وظیفه شما این است که خودتان سالم و شاداب باشید تا الگویی برای او باشید. (از طرفی این وظیفه او نیست که به هر وسیله ای شده شما را خشنود کند ضمنا وظیفه ما در شما هم نیست که شما را خوشحال کند).

۲-۳- والدین باید در چگونگی اوقات فراغت با بچه ها تجدید نظر کنند.

این به ویژه ارزشمند است که در منزل و در دسترس بچه به گونه ای کاملا متفاوت از دوران کودکی زمانی که آن ها عاشقانه شمارا دوست داشتند و واقعا ترجیح می‌دادند شما در کنارشان باشید ولی اکنون آن ها هم می خواهند و هم نمی خواهند. رویکرد نزدیک شو و دورشو آن ها شبیه سن دوسالگی است. با در دسترس بودن، شما آنجا هستید وقتی که نیاز به حرف زدن است.

۲-۴- پدر و مادر باید حس قداست دختر خود را تقویت نمایند.

با وجود کشف هویت و جست و جو برای خود قابل اعتبار، جای تعجب نیست که بسیاری از دخترهای ده تا سیزده ساله جذب موضوعات متافیزیکی نظیر ستاره شناسی، فرشتگان یا فال ورق می‌شوند. البته این تمایل شدید می‌تواند در شکل مذهبی آن نمودار گردد.

۲-۵- والدین بهتر است به مناسبت بلوغ دختر خود جشنی ترتیب دهند.

اگر دختر شما مایل و مشتاق است ورود او را به دوران بلوغ جشن بگیرید. معمولا دخترهای جوان شدیداً به فرهنگ رایج و پیام های منفی آن نسبت به بدن زن حساس اند. ‌بنابرین‏ از این جشن که همزمان با شروع قاعدگی است استقبال نمی کنند. البته لزومی ندارد منتظر اولین قاعدگی دختر باشید. والدین می‌توانند این جشن را در فاصله بین یازده تا چهارده سالگی ترتیب دهند.

۲-۶- والدین باید دانش هیجانی را به دختر خود بیاموزند و الگویی خوب برای او باشند: اینکه چگونه احساسات و هیجانات خود را کنترل کند بدون اینکه به دیگران صدمه بزند.

۲-۷- به عقل و خرد درونی دخترتان اعتبار دهید. با وجود نفوذ فراگیر رسانه های گروهی و فرهنگ جمعی، دختران باید بیاموزند که خرد درونی و حس شهودی آن ها هدایت کننده ای است بسیار قوی برای خلق یک زندگی توام با موفقیت، سلامت و نشاطی به مراتب بیش از آنچه در دنیای بیرون در انتظار آن ها‌ است.

۲-۸- والدین باید اجازه بدهند مادرهای دیگر بعضی مطالب را به آن ها بگویند. دخترها به مادرهای زیادی نیازمندند. زمانی که آن ها مایل نیستند به شما گوش دهند، ممکن است به مادر دختر دیگری گوش دهند.

۲-۹- تصور و خیال کنترل کردن دخترتان را رها کنید. آسان بگیریم و از راه دور کنترل کنیم^[۵۲]. بر خلاف عقیده ی عموم، وقتی والدین با نوجوان خود صبور باشند، به او اصرار نورزند و اورا وادار نکنند بیش از آنچه انتظار دارند اتفاق می افتد^[۵۳].

ج) شخصیت و جنبه‌های مختلف آن در دوره بلوغ

۱- پیدایش و تحول شخصیت و منش در این دوره

کشمیری و همکارش ( ۱۳۸۷ ) آزمون هوش معنوی را در ۲۰۰ نفر از دانشجویان در ۸ رشته مختلف دانشگاه منابع طبیعی گرگان که به طور نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند به صورت مقدماتی هنجاریابی کردند با توجه به یافته های به دست آمده، این آزمون محقق ساخته (۳۰ سوالی) دارای ۸۸/۰ همسانی درونی می‌باشد که بیانگر قابلیت اطمینان این پرسشنامه است. پرسشنامه فوق مورد تجدید نظر قرارگرفت و با تغییراتی در سؤالها و به دست آوردن تحلیل عاملی توسط انتشارات روانسنجی تهیه و منتشر شده است.

سیار ( ۱۳۸۷ ) در پژوهش خود به روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی رابطه بین هوش معنوی و سلامت روان ۳۵ نفر از افراد ۱۵ سال به بالا را در شهرستان بهشهر مورد بررسی قرار داده است. برای جمع‌ آوری اطلاعات از دو پرسشنامه هوش معنوی ۱۴ سؤالی و سلامت عمومی(GHQ) 28 سؤالی استفاده شده است. با تحلیل فرضیه های پژوهش به روش همبستگی پیرسون و آزمون T مستقل، نتایج نشان می دهدکه بین هوش معنوی و سلامت روانی رابطه معنادار وجود دارد . بین هوش معنوی مردان و زنان تفاوت معناداری وجود ندارد و اینکه مردان و زنان در این پژوهش از نظر سلامت روانی با هم تفاوت معناداری دارند.

رقیب و همکارانش ( ۱۳۸۷ )، به روش توصیفی هوش معنوی دانشجویان دانشگاه اصفهان را با انتخاب ۹۷ نفر به روش نمونه گیری خوشه ای و ارتباط آن را با ویژگی‌های جمعیت شناختی بررسی کردند. فرضیه های این تحقیق عبارتند از: ۱- بین میانگین نمرات هوش معنوی دانشجویان بر اساس متغیر جنسیت در دانشگاه اصفهان تفاوت وجود دارد، ۲- بین میانگین نمرات هوش معنوی دانشجویان بر اساس متغیر وضعیت تأهل در دانشگاه اصفهان تفاوت وجود دارد ۳- بین میانگین نمرات هوش معنوی دانشجویان بر اساس متغیر مقطع تحصیلی در دانشگاه اصفهان تفاوت وجود دارد ۴- بین میانگین نمرات هوش معنوی دانشجویان بر اساس متغیر دانشکده در دانشگاه اصفهان تفاوت وجود دارد ۵- بین نمرات هوش معنوی دانشجویان با متغیر سن در دانشگاه اصفهان رابطه وجود دارد. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ بوده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش از آزمون t ‌گروه‌های مستقل، تحلیل واریانس تک متغیره و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج یافته ها حاکی از آن است که هوش معنوی در دانشجویان دانشگاه اصفهان نسبتا بالا بوده است. از بین ویژگی های جمعیت شناختی، ارتباط معناداری بین متغیرهای جنسیت، مقطع تحصیلی، دانشکده و سن، با میزان هوش معنوی به دست نیامد و تنها رابطه بین وضعیت تأهل با میزان هوش معنوی معنادار بود. به عبارتی، میزان هوش معنوی دانشجویان متأهل به طور معناداری بیش از دانشجویان مجرد بود.

یعقوبی و همکارانش ( ۱۳۸۶ ) با بهره گرفتن از روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی رابطه بین هوش معنوی و بهداشت روان دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان را در سال تحصیلی۸۷-۸۶ به وسیله پرسشنامه هوش معنوی۱۴ ) گویه) و پرسشنامه سلامت عمومی(۲۸گویه) به صورت تصادفی ۳۰۰ نفر(۱۹۰ دختر و ۱۱۰ پسر) انتخاب شده را مورد سنجش قرار دادند یافته های تحلیل رگرسیونی و همبستگی به تفکیک چهار بعد پرسشنامه سلامت عمومی با هوش معنوی حاکی از آن است که بین بهداشت روانی و هوش معنوی رابطه معناداری وجود دارد همچنین با بررسی تفاوت بین دانشجویان پسر و دختر در هوش معنوی و بهداشت روانی با بهره گرفتن از Tمستقل نتایج نشان داد که بین دانشجویان پسر و دختر تفاوت معناداری به دست نیامد.

مقیمی و همکارانش ( ۱۳۸۶ ) به روش تحقیق پیمایشی تأثیر معنویت سازمانی در خلاقیت کارکنان با رویکرد تطبیقی را در چند سازمان با شرح وظایف متعدد و در شهرهای مختلف بررسی کرده‌اند ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنام های حاوی ۲۶ سؤال؛ ۲۰ سؤال برای سنجش معنویت و ۶ سؤال، برای سنجش خلاقیت است. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نگارندگان معنویت را در پنج حالت مقاوم در برابر معنویت، خنثی یا بدون معنویت، معنویت در حد ناخودآگاه، معنویت در حد خودآگاه، کاملاً معنوی، دسته بندی نموده اند. افراد از لحاظ خلاقیت ( و نه نوآوری ) نیز به پنج گروه؛ خلاقیت خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تقسیم بندی شدند. نتایج و یافته های حاصل نشان می‌دهد که به طور تاریخی بسیاری از توجهات به معنویت ریشه در ادیان دارد هر چند که برای بسیاری از افراد معنویت در محل کار، امروزه

در برگیرنده ارتباط با هیچ دین خاصی نیست. اما دین، بهترین راه برای تقویت ابعاد معنوی افراد است تا جایی که معنویت بدون دین به بلوغ نم یرسد. از جانب دیگر به نظر می‌رسد مؤثرترین طریق خروج از معضلات کنونی محیط های صنعتی و اداری کشورمان، تقویت قوه خلاقیت و نوآوری کارکنان در جهت شکوفایی بیش از پیش این محیط ها باشد و با توجه به وابستگی شدید معنویت و خلاقیت تمسک به حبل معنویت و به طریق اولی مذهب می‌تواند نجات بخش باشد.

باقری و همکاران (۱۳۹۰) بیان می دارند که ارتقاء هوش معنوی پرستاران به آن ها کمک می‌کند تا به شادکامی پایدارتری دست پیداکرده و با روحیه شاد، در امر تامین سلامتی خود و بیماران شان کمک بیشتری نمایند.

نتایج تحقیقی دیگر نیز نشان می‌دهد که ارتقاء هوش معنوی و تقویت ویژگی شخصیتی سخت‌رویی می‌تواند به افزایش سلامت‌ عمومی پرستاران کمک کند(اکبری زاده و همکاران، ۱۳۹۰).

همچنین در پژوهشی که تحت عنوان رابطه هوش معنوی و صلاحیت بالینی پرستاران صورت پذیرفت نتایج تحقیق نشان داد که ۵۳ درصد پرستاران دارای نمره هوش معنوی بیشتر از میانگین و ۷/۴۶ درصد نمره کمتر از میانگین بودند و رابطه معنی دار و مثبتی بین هوش معنوی با صلاحیت بالینی پرستاران وجود داشت(کریمی مونقی و همکاران، ۱۳۹۰)

در مطالعه دبیران و همکاران (۱۳۸۷) ‌در مورد کیفیت مراقبت های پرستاری از دیدگاه بیماران مبتلا به ایدز، نتایج حاکی از آن است که خدمات پرستاری ارائه شده به آنان نتوانسته است تامین کننده خواسته ها و انتظارات بیماران مبتلا به ایدز باشد.

همچنین در مطالعه ای که توسط زمان زاده و همکاران (۱۳۸۳) انجام پذیرفت نتایج حاکی از آن است که ۴۲ درصد بیماران کیفیت مراقبت پرستاری در بعد جسمی، ۳۲ درصد در بعد روانی-اجتماعی و ۶۱ درصد در بعد ارتباطی را مطلوب ارزیابی کرده‌اند و این در حالی است که این ارقام از دیدگاه پرستاران به ترتیب ۶/۹۲ درصد، ۵/۷۸ درصد و ۱/۹۱ درصد بوده است.

۲-پیشینه تحقیقات خارجی:

به نظر می­رسد به دلیل مبنای طبیعی این حقوق است که وجود مشترک بسیار زیادی بین مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر غرب، مصوب ۱۹۶۸ و اعلامیه حقوق بشر اسلامی، مصوب سازمان کنفرانس اسلامی مصوب ۱۹۹۰ میلادی وجود دارد.

حق آزادی رفت و آمد که مبنای حرکت جهانگردان از کشوری به کشور دیگر است، در هر دو منبع قانونی فوق مورد شناسایی قرار گرفته است؛ چنان که ماده ۱۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می‌دارد:

۱- هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور و محل اقامت خود را انتخاب کند.

۲- هرکس حق دارد هر کشوری و از جمله کشور خود را ترک کند یا به کشور خود باز گردد.

از مجموع مطالب مطرح شده این نتیجه حاصل می­ شود که قوانین فرامرزی حرمت جان، مال و حیثیت بیگانگان، از جمله جهانگردان را مورد تأکید و تأیید قرار دادند. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اگرچه به صراحت حقوق جهانگردان غیر مسلمان تبیین نشده است، ولی از اصل ۱۴ قانون اساسی ‌می‌توان به نحوه ارتباط دولت و ملت ایران با جهانگردان غیر مسلمان پی برد. این اصل بیان می‌دارد:

به حکم آیه شریفه ‹‹لاینحی کم الله عن الذین لم تقاتلوا کم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الهیم ان الله یحب المقسطین›› دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل کنند و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند. این اصل در حق کسانی دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه نکنند.

همچنین نباید از یاد برد که جهانگردان غیر مسلمان، میهمانان کشور میزبان محسوب می­شوند و کشور میزبان با صدور روادید عملاً پیمان دوستی و عدم تعرض نسبت به آن ها را امضاء ‌می‌کنند(یوسفی پور، ۱۳۷۹). در این خصوص، دین اسلام افزون بر تأکید بلیغ بر پایبندی و پایداری در برابر پیمان ها، بایسته نگه داشتن حقوق همه انسان‌ها و حاکمیت عدالت اجتماعی و رهیز از هر گونه تجاوز و خیانت، پیروانش را در ارتباط با دیگر ملتها به یک سلسله رفتارهای اخلاقی و اجتماعی و تربیتی سفارش ‌کرده‌است.

در اینجا بی­مناسبت نیست به کلام حضرت علی (ع) خطاب به مالک اشتر آن گاه که عازم مصر و قبول حکومت آن دیار بود، اشاره کنیم که فرموردند: با مردم به مهربانی رفتار کند و چون حیوان درنده به جان آن­ها نیفتد؛ چرا که مردم دو دسته اند یا برادران دینی تو هستند یا همانند توانسانند.

حقوق جهانگردان غیر مسلمان در قوانین عادی

الف) قانون مدنی

این قانون، میراث بر جای مانده از اندیشمندان بزرگی است که با مهارتی تام، پیوندی مستحکم بین حقوق اسلامی و حقوق اروپایی برقرار کردند و در نتیجه همت آن بلند نظران بنای مستحکمی ایجاد شد که هنوز پس از گذشت قریب به ۷۰ سال باقی و پابرجاست. در این قانون، احکام مربوط به اشخاص، اموال، عقود و معاملات تبیین شده است. جهانگردان غیر مسلمان اگرچه بنابر عموم ماده ۵ قانون مدنی تحت شمول این قانون قرار دارند، در خصوص احوال شخصیه و اهلیت خود و همچنین از حیث حقوق ارثیه در حدود معاهدات مطیع قوانین و مقررات دولت متبوع خود خواهند بود››.

احوال شخصیه که موضوع اصلی این ماده را تشکیل می­دهد، عبارت از اوصافی است که مربوط به شخص، صرف نظر از شغل و مقام خاص او در اجتماع است. احوال شخصیه را اوصافی تشکیل می­ دهند که قابل تقویم و مبادله به پول نیستند و از لحاظ حقوق مدنی نیز آثاری بر آن ها مرتبط است؛ مانند ازدواج و طلاق و نسب. از سوی دیگر در خصوص مشمولان این ماده باید گفت اتباع خارجه اعم است از اهل کتاب خارجی و غیر اهل کتاب خارجی که به صورت مستأمن (زینهاری) مقیم دائم یا موقت در ایران باشند؛ پس بودایی برهمایی هم که باشند، مشمول این ماده اند، اما نکته مهم، تصادم اهل شخصیه اتباع خارجه با احوال شخصیه اتباع داخله است که موجب مقید شدن ‹‹ماده ۷ قانون مدنی›› می­ شود. نکاح مصداقی از این احوال است که ‹‹دین›› و ‹‹تابعیت›› متعاقدین سبب تفاوت احکام آن می­ شود.

تکالیف جهانگردان غیر مسلمان

لزوم رعایت قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران

قانون هر کشور مجموعه ­ای از مطلوب­ها، خواسته ها، بایدها و نبایدهاست که رعایت آن از جانب تمامی افراد و اشخاص اعم از تبعه و بیگانه ضروری است. بیگانگی که به عنوان جهانگرد پای بر عرصه کشور می­نهند، به دیده احترام به قوانین کشور میزبان می­نگرد و خود را ملزم به تبعیت از اوامر و نواحی قانون‌گذار آن کشور می­دانند؛ قوانینی که بعضاً محدود کننده رفتار و گفتار جهانگردان هستند؛ در حالی که ممکن است آن رفتار یا گفتار در کشور متبوع جهانگردان پذیرفته و مجاز باشد (وان بنن، ۲۰۰۷).

در اینجا اهمیت رعایت قوانین مضاعف است؛ زیرا سخن از ورود ‹‹غیر مسلمان›› به ‹‹کشور اسلامی›› است؛ بر اساس اصل ۴ قانون اساسی، قوانی آن باید منطبق با موازین اسلام باشد. از این حیث قوانین موضوعه رنگ و بویی شرعی دارند و نباید اعتقادات جهانگرد غیر مسلمان سبب نادیده گرفتن چنین قوانینی شود؛ به دیگر سخن، پیش شرط ورود ‹‹جهانگرد›› به هر کشوری آن است که حرمت قوانین آن کشور را حفظ کند و با دیده تحقیر به آن ننگرد. به عقیده برخی حقوق دانان، حقوق بین الملل، هیچ کشوری را ملزم به پذیرش بیکانگان در قلمرو خود نمی­کند؛ لیکن زمانی که کشوری به اتباع بیگانه اجازه ورود و اقامت در خاک خود می­دهد، باید از جان و مال آنان محافظت کنند.

از مجموعه مطالب پیش گفته این نتیجه حاصل می شد که ‹‹جهانگردان در ایران›› با دو ممنوعیت ناشی از دین و تابعیت مواجه هستند البته اصل بر تساوی افراد و اشخاص در قبال قانون است، مگر در موارد خاصی که به صراحت حکمی خلاف قاعده مقرر شده باشد. ‌بنابرین‏، جهانگردان غیر مسلمان ملزم به رعایت قوانین مختلف مربوط به ورود و خروج از ایران (قوانین گذرنامه و گمرکی)، قوانین مدنی، تجاری، جزایی و اداری هستند.

لزوم رعایت محدودیت ها و ممنوعیت های شرعی

در برخی از کشورها ‹‹جهانگردان بیگانه›› صرفاً با تکالیف مذکور در قوانی موضوعه مواجه هستند؛ لیکن در کشور ایران رعایت ممنوعیت­های شرعی تکلیف دیگری است که رعایت آن لازم و ضروری است، که سعی شده در این مبانی و حدود محدودیت های مهم شرعی جهانگردان غیر مسلمان مورد بررسی قرار گیرد.

الف) ورود به اماکن مقدسه (مساجد و مشاهد مشروفه)

یکی از مشکلات جهانگردان غیر مسلمان، محرومیت ایشان از ورود به مساجد و مشارف مشروفه و اماکن مقدسه است. این محرومیت از آنجا ناشی می­ شود که در تعالیم دینی بر عدم نجاست مسجد تأکید فراوانی گردیده و در بیان اصناف نجاسات، ‹‹کافر›› یکی از مصادیق آن محسوب شده است.

اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی که بیانگر اندیشه­ های دینی مسلمانان درسطح جهانی است، در این خصوص بیان می‌دارد: ‹‹ شخصی که مسلمان نباشد ازحرم مکه نباید عبور کند وبرای عبور او از خاک حجاز بنابرنظر برخی ازفقها اجازه زمامدار مسلمین لازم است ››.

همچنین برای غیرمسلمان اقامت درمکه جایز نیست. ‌بر اساس اعلامیه فوق، عبور و مرور و اقامت مطلق کفار اعم از کتابی و غیر آن ممنوع اعلام شده است.