منطقه کوهستانی و طبیعت زیبای اطراف شهر ایلام در رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. همسازی درختان بلوط، توپوگرافی کوهستانی و دره­ای، زیبایی این منطقه را دو چندان ‌کرده‌است. این منطقه؛ محدوده کم نظیری است که قابلیت گردشگاهی، آموزشی و پژوهشی منحصر به فردی دارد و می‌تواند عامل بسیار مهمی در جذب گردشگران باشد. به علت بی­توجهی و عدم برنامه­ ریزی در راستای جذب گردشگران از توان این مناطق طبیعی در اطراف شهر ایلام برای جذب گردشگران استفاده نشده است. برای حل این مسئله نیازمند برنامه ریزی اساسی در جهت معرفی این منطقه، فراهم کردن زیر ساخت­های لازم، برنامه ­های تبلیغاتی و … برای جذب گردشگر می‌باشد. به همین منظور پژوهش جاری در پی آن است که نقش این مناطق را در توسعه گردشگری و جذب گردشگران مورد بررسی قرار دهد.

۱-۱-­ بیان مسئله پژوهش

صنعت گردشگری آمیزه­ای از فعالیت­های مختلف است که به صورت زنجیره­ای در جهت خدمات­ رسانی به گردشگران انجام ‌می‌گیرد. گردشگری تمامی پدیده ­ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران، عرضه کنندگان و فروشندگان محصولات گردشگری، عوامل طبیعی، دولت­ها و جوامع میزبان در فرایند جذب و پذیرایی را در بر ‌می‌گیرد (Mcintosh, 2011). در کشورهای صنعتی، توسعه صنعت گردشگری موجب تنوع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد می­گردد و در کشورهای در حال توسعه، فرصتی برای صادرات ایجاد می­ کند که نرخ رشد آن از اشکال سنتی صادرات بیشتر است (Stephen, 2010). به طوری که عصر حاضر بهره­ گیری از فرصت­های تجاری ارزشمند در بخش­های خدماتی به ویژه گردشگری ‌می‌باشد. گردش مالی صنعت گردشگری جهان در این سده از گردش مالی صنعت فراتر خواهد رفت و در چند سال آینده دست کم به ۲ تریلیون دلار خواهد رسید. در این فرایند دستیابی کشورهایی نظیر ایران که از جاذبه­های وسیع گردشگری برخوردار هستند به یک درصد ارزش گردش مالی این صنعت، سالانه درآمدی حدود ۲۰ میلیارد دلار ایجاد خواهد کرد که برای اقتصادهایی نظیر اقتصاد ایران، این رقم قابل توجه است و می ­تواند تمامی فعالیت­های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد (دیدگاه ­ها و بررسی­ های بازرگانی،۲۵:۱۳۹۱). این در حالی است که کشور ایران با توجه به جایگاه مناسبی که از جاذبه­های گردشگری در دنیا دارد، از لحاظ سهم گردشگری جهانی، موقعیت خوبی در دنیا ندارد، لذا نیاز به نگاه کلی به علل و عوامل مؤثر در این زمینه را دارد (Kerr, 2009). به نظر می­رسد تنوع بخشیدن به درآمد صادرات غیر نفتی از راهکارهای برون رفت این مسئله در کشور ترکیه می‌باشد. از این رو گردشگری و توسعه فضایی آن در ایران بایستی در چهارچوب طرح­های منطقه­ای و همانندسایر بخش­های اقتصادی، به بخشی سازنده و مهم در ساخت و ساز و آمایش فضایی-طبیعی تلقی گردد. همچنین از صنعت گردشگری در توسعه اقتصاد غیر نفتی و در راستای «اهداف ۱۴۰۰» از پیامدهای اقتصادی و مثبت آن برای بهبود و ارتقای سطح زندگی مردم در مناطق مختلف آن بهره­ گیری شود (Mikaeli, 2011). گسترش صنعت گردشگری به عنوان صنعتی که با حوزه ­های مختلفی نظیر اقتصاد، کشاورزی، فرهنگ، محیط زیست و خدمات در تعامل بوده و به نظر می­رسد که وجود مناطق طبیعی اطراف و نزدیک شهرها در بسیاری از مناطق کشور می ­تواند زمینه مناسبی برای توسعه گردشگری در این مناطق باشد.

توسعه آن در هر منطقه باعث رشد و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی آن منطقه خواهد شد به همین دلیل دارای اهمیت فراوان است.

استان ایلام به عنوان نمونه ­ای از این مناطق با داشتن جاذبه­های گردشگری و تنوع اقلیمی کم­نظیر در ایران، از توانمندی بسیار بالایی در توسعه گردشگری برخوردارمی­باشد. ایلام از لحاظ مناطق طبیعی اطراف شهر از موقعیت خاصی برخوردار ‌می‌باشد که می ­تواند پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و جهانگردان، مهمانان و شهروندان ایرانی و خارجی باشد. با این همه توان­های گردشگری این سؤال مطرح می­ شود،که چرا در بعد گردشگری رشد بسیار کمی داشته؟ چه موانعی بر سر راه توسعه گردشگری در ایلام وجود دارد؟ اگر موانع برطرف گردد، آیا ایلام توانایی تبدیل شدن به یک قطب گردشگری را دارد؟ از چه روشی ‌می‌توان این صنعت نوپا و سودآور را در این استان توسعه داد؟ برای رسیدن به پاسخ سؤالات فوق، شناخت جاذبه­های گردشگری استان، امکانات، کاستی­ها، انتظارات گردشگران و برنامه­ ریزی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی استان ضرورت دارد. نگاه مثبت و حمایت دولت برای ساختن مراکز رفاهی و تفریحی در اطراف شهر ایلام می ­تواند در راستای جذب گردشگران تاثیر فراوانی داشته باشد.

۱-۲-­ اهمیت و ضرورت پژوهش

بررسی ضرورت این پژوهش باید از دو بعد مورد توجه قرار گیرد. نخست، ضرورت توسعه خود فعالیت­های گردشگری است و دوم، تاثیرات مناطق طبیعی اطراف شهرها در توسعه گردشگری ‌می‌باشد که در این راستا موارد زیر قابل توجه ‌می‌باشد:

-­ اصولاً برنامه­ ریزی توریسم در کلیه سطوح برای دستیابی به توسعه و مدیریت موفق آن امری اساسی است و شناسایی نواحی مناسب برای توسعه فعالیت­های توریستی، از مهم­ترین موضوع­ها برای برنامه­ ریزی توریسم است (فرج زاده اصل، ۴۲:۱۳۸۳).

-­ بخش گردشگری از سال ۱۹۵۰ میلادی دچار تحولات عظیمی شد (معصومی، ۹:۱۳۸۵) که برخی آن را به نام « انقلاب گردشگری » نام نهادند. این تحول به بروز «گردشگری انبوه» منجر شد و بیش از ۲۰ درصد اشتغال جهان را به خود اختصاص داده است. این صنعت، پس از صنایع نفت و خودرو سازی، سومین صنعت درآمدزای هزاره سوم به شمار می ­آید و با توجه ویژه به خدمات در این هزاره پیش‌بینی می­ شود به سرعت به نخستین رتبه درآمدزایی در جهان تبدیل شود (کارگر، ۱۶۰:۱۳۸۶).

-گردشگری از نظر زیست محیطی، همچون تیغی دو لبه در پیوند با محیط طبیعی و انسانی عمل می­ کند (Manely, 2010) چنانچه توسعه خردمندانه و بر مبنای اصول توسعه پایدار طراحی شود، امکان دستیابی به بسیاری از منافع زیست محیطی این صنعت وجود دارد و چنانچه فعالیت­های گردشگری بی­برنامه رشد یابد، حاصلی جز لجام گسیختگی گردشگری و تخریب محیطی از آن ناشی نخواهد شد.

۱-۳-­ اهداف پژوهش

۱-۳-۱-­ اهداف کلی

۱-­ شناسایی مناطق طبیعی گردشگر پذیر اطراف شهر ایلام

۲-­ بررسی نقش و جایگاه مناطق طبیعی اطراف شهر ایلام در گردشگری استان

۱-۳-۲-­ اهداف جزئی

۱-­ تاثیر مناطق تفریحی و طبیعی اطراف ایلام در گردشگری ساکنین شهر ایلام

• • ارزش‌های فرد محور؛

• • کار تیمی؛

• • کیفیت خدمت‌یا تولید؛

• • تصمیم گیری بر اساس اطلاعات؛

• • در گیر بودن کارکنان در تصمیم گیری؛

• • ارتباطات باز؛

• • حمایت از آموزش و توسعه فردی؛

• • تأکید بر خلاقیت و نوآوری؛

• حمایت از تعادل زندگی کاری (لاو^[۳۷]، ۲۰۰۴).

۲-۱-۳٫ سازمان ناسالم

برخی از نشانه های ضعف سلامت سازمانی عبارت است از :

• • کاهش سود و منفعت سازمان و کاهش بهره وری؛

• • افزایش غیبت کارکنان؛

• • فقدان کانال‌های ارتباطی باز؛

• • فقدان تعهد کارکنان نسبت به سازمان؛

• • اتخاذ تصمیمات در سطوح عالی سازمان؛

• • وجود سطوح پایینی از روحیه و انگیزش در کارکنان؛

• • نادیده انگاشتن اعتبار سازمان توسط کارمندان؛

• • وجود رفتارهای غیر اخلاقی در سازمان؛

• • فقدان اعتماد بین کارکنان سازمان؛

• • فقدان اهداف منظم و دسته بندی شده؛

• • • فقدان دوستان مجرب و با اطمینان برای کارکنان در سازمان؛

    

  

• فقدان برنامه های آموزشی و توسعه ای (پورکیانی و حری، ۱۳۹۱، ص۳).

همچنین در‌ یک سازمان ناسالم هدف فقط برای تعداد معدودی از کارکنان طراز اول سازمان روشن است، کارکنان در سازمان شاهد مشکلات مختلف هستند اما کاری در جهت اصلاح آن انجام نمی دهند، افراد سطح بالای سازمان سعی دارند تا کلیه تصمیمات را در کنترل خود داشته باشند، مدیران در انجام برنامه ریزی احساس تنهایی می‌کنند، قضاوت و خواسته‌های منطقی کارکنان سطوح پایین مورد توجه و احترام قرار نمی گیرد، به نیازهای شخصی روابط انسانی به عنوان مسایل جنبی و غیرضروری نگاه می شود، وقتی کارکنان به تشریک مساعی دعوت می‌شوند به طور غیرسازنده ای رقابت می‌کنند، هرگاه بحرانی موقعیت سازمان را در خطر قرار دهد افراد خود را کنار خواهند کشید، کارکنان احساس می‌کنند در شغل خود محبوس شده اند و از کار خود ناراضی بوده و احساس خستگی و فرسودگی می‌کنند، مدیریت شدیداً امر جزیی را کنترل می‌کند و در کارکنان حس اعتماد متقابل، آزادی و مسئولیت پذیری وجود ندارد، مدیران و کارکنان اصولا ریسک را نمی پذیرند، هر کس در سازمان اشتباه کند کنار گذاشته می شود، عملکرد ضعیف به صورت سراسری مورد بررسی قرار می‌گیرد، در سازمان نظمی وجود ندارد و روش‌های سنتی کاملا متداول است، ابتکار و ‌یا تغییر برای همگامی و انطباق با بازار وجود ندارد، وجود بوروکراسی و کاغذبازی باعث دوباره کاری‌های غیرضروری می شود، و کار سازمان به کندی صورت می‌گیرد (متانی و همکاران، ۱۳۸۴، ص۴۰).

۲-۱-۳-۱٫ پیامدهای ضعف سلامت

پیامدهای ضعف سلامت سازمانی در مشکلات سازمان و روابط حاکم بر محیط کار مشهود است، که عوامل آن به قرار ذیل می‌باشد.

الف. مشکلات سازمانی

• • عدم خشنودی شغلی؛

• • غیبت‌های متوالی در سازمان؛

• • افزایش ضایعات و حوادث ناشی از کار؛

• • کم کاری و کاهش کیفیت و کمیت فعالیت‌ها و تولید؛

• درگیری‌های متعدد همکاران ‌با یکدیگر و با مدیریت.

ب. روابط حاکم بر محیط کار

برخی از دانشمندان علوم ارتباطات بر این نظر هستند که وجود روابط خوب میان همکاران در‌ یک محیط، عامل اساسی و محور سلامت فرد در سازمان است.کاپلان و فرنج از دانشمندان و متخصصان ارتباطات و علوم رفتاری، روابط ضعیف میان همکاران را با توجه به بی اعتمادی، ضعف حمایتی و بی علاقگی نسبت به گوش دادن به نظرات دیگران و برخی بی توجهی‌ها به حل و رفع مشکلاتی که برای اعضای سازمان پیش می‌آید، تعریف کرده‌اند.

۲-۱-۳-۲٫ شیوه های مقابله با ضعف سلامت

برخی اندیشمندان از شیوه های مقابله با ضعف سلامت سخن رانده اند، برخی موارد آن به قرار ذیل است:

• • افزایش صمیمیت در محیط کار؛

• • اجتناب از به کارگیری روش‌های مبتنی بر زور؛

• • خودداری از تحقیر کردن دیگران؛

• • خودداری از سرکوب کردن استعدادهای بالقوه کارکنان خود؛

• یاری رسانیدن در رفع نقایص کاری کارکنان (امیرشاهی، ۱۳۸۷، ص۲۶-۳۰).

۲-۱-۴٫ منابع سلامت سازمانی

سلامت سازمانی را نبایستی تنها توانایی سازمان برای انجام وظایف دانست؛ بلکه سازمان سالم محیطی توانا برای رشد و بهبود نیز می‌باشد. دو منبع اصلی سلامت سازمانی، بدون شک کارکنان و مدیریت می‌باشند (شاهکرم، ۱۳۸۸). کارکنان ‌یک سازمان نقش ارزنده ای در سلامت و ارتقای سطح سلامت آن سازمان دارند. سازمان‌هایی که با کارکنان خود مانند اعضای آن سازمان و شرکای خود رفتار می‌کنند و حرمت و منزلت آن ها را حفظ می‌کنند در ارتقای سلامت سازمانی موفقیت بیشتری کسب کرده‌اند. شرکت‌ها و سازمان‌های موفق در اوج رکود و نابسامانی اقتصادی هیچ گاه اقدام به اخراج کارکنان خود نکرده اند و با تنظیم و اجرای برنامه های گسترده آموزشی، آثار مثبتی در روحیه و وابستگی آنان گذارده و احساس امنیت شغلی و ارتقای سلامت سازمانی موجب می‌گردد. انسان‌ها را جایگزین منابع طبیعی به شمار آوردن، کلید رمز موفقیت سازمانی می‌باشد (امیرشاهی، ۱۳۷۸، ص۹۸-۹۹). مطلب دیگری که در کنار مفهوم سلامت سازمانی توجه به آن حائز اهمیت است نقش مدیریت به عنوان عامل اصلی ایجاد و ارتقای سطح سلامت سازمان است (جاهد، ۱۳۸۴). مدیران به عنوان عامل اصلی ایجاد و ارتقاء سطح سلامت سازمان هستند. در‌ یک سازمان سالم مدیر رفتاری کاملا دوستانه و حمایتگر با کارمندان خود دارد و در برنامه های خود دارای‌ یگانگی و وحدت رویه است. کارمندان هم تمایل بیشتری برای ماندن و کار کردن در سازمان دارند که با این گونه مدیران اداره می شود و به طور موثرتری کارها را انجام می‌دهند. مدیران مؤثر تا ۸۰ درصد توانایی کارکنان را در جهت انجام فعالیت‌ها و اهداف سازمانی به کار می گیرند (پورکیانی و حری، ۱۳۹۱، ص۷).

برای بررسی وضعیت سلامت سازمانی سه سطح (ناخوشی، عادی و سلامت) تعریف شده است. وضعیت ناخوشی‌ یا پریشانی عبارت است از مجموع شرایطی که منجر می شود افراد در ‌یک سازمان عملکردی کمتر از حد انتظار و پتانسیل خود و نیز متوسط صنعت مذبور داشته باشند. وضعیت عادی شرایطی است که در آن عملکرد فردی و سازمانی در سطوح مورد انتظار، در مقایسه با حد متوسط صنعت قرار دارد. سلامت، آن وضعیتی در افراد و سازمان متبوع آن ها است که امکان می‌دهد عملکردی بالاتر از حد معمول انتظار و‌ یا حتی بالاتر از همه رقبای خود داشته باشند (دانش فرد،۱۳۸۶، ص ۳۴).

در سال ۱۹۶۱ انجمن حسابداران آمریکا مطالعه تحقیقی را تحت عنوان صورت تجزیه و تحلیل گردش وجوه منتشر نمود. در این بررسی توصیه شده بود که صورت وجوه در گزارش‌های سالانه منظور و مشمول حسابرسی مستقل نیز قرار گیرد.

در سال ۱۹۶۳ هیئت اصول حسابداری بیانیه ۳ خود را منتشر نمود. در این بیانیه توصیه شده بود که نام این صورت مالی به صورت منابع و مصارف وجوه تغییر یابد و به عنوان اطلاعات مکمل در گزارش‌های سالانه ارائه شود. اما ارائه صورت منابع و مصارف وجوه الزامی شناخته نشد و از لحاظ حسابرسی مستقل نیز به شکل الزامی مشمول اظهار نظر حسابرسان مستقل قرار نگرفت.

در سال ۱۹۷۱ بیانیه شماره ۱۹ هیات اصول حسابداری منتشر شد. در این بیانیه ارائه صورت تغییرات در وضعیت مالی به جای صورت منابع و مصارف وجوه و به عنوان جزء لا ینفک صورت‌های مالی، ‏‎الزامی شناخته شد و حسابرسان مستقل نیز ملزم به اظهار نظر نسبت ‌به این صورت مالی گردیدند. این صورت مالی بین سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۷ عملاً مورد استفاده قرار گرفت. در بیانیه شماره ۱۹ هیات اصول حسابداری در خصوص شکل و محتوای ” صورت تغییرات در وضعیت مالی” اجازه تغییراتی داده شده بود، مثلاً امکان استفاده از مفاهیم و برداشت‌های گوناگون از وجه نظیر وجه نقد و شبه نقد، سرمایه در گردش و امثالهم وجود داشت. لذا این انعطاف پذیری باعث تنوع در طبقه بندی صورت تغییرات در وضعیت مالی گردید و در نتیجه به قابلیت مقایسه بین صورت‌های مالی شرکت‌های مختلف لطمه وارد شد. ‌بنابرین‏ صورت تغییرات در وضعیت مالی نتوانست خلاء اطلاعاتی که هیات اصول حسابداری به دنبال پر کردن آن بود را مرتفع سازد و عملاً با اهداف گزارشگری مالی در تعارض قرار گرفت.

فقدان قابلیت مقایسه بین صورت‌های مالی شرکت‌های مختلف و نگرانی در باره ی فراموش کردن مقصود اولیه از ارائه صورت تغییرات در وضعیت مالی از یک سو و شناخت روز افزون اهمیت اطلاعات مربوط به گردش وجوه نقد از سوی دیگر نهایتاًً باعث گردید که هیات استانداردهای حسابداری مالی در نوامبر ۱۹۸۷ استاندارد شماره ۹۵ را تدوین و ارائه ” صورت جریان وجوه نقد” را به جای صورت تغییرات در وضعیت مالی الزامی کند.

در انگلستان نیز انجمن حسابداران خبره انگلیس در سال ۱۹۷۵ بیانیه شماره ۱۰ خود را تحت عنوان صورت منابع و مصارف وجوه منتشر کرد که در آن ارائه این صورت مالی به عنوان بخشی از صورت‌های مالی که باید مشمول اظهار نظر حسابرسان مستقل نیز قرار گیرد، الزامی شناخته شد.

در سال ۱۹۹۲، هیئت تدوین استانداردهای حسابداری در انگلستان با انتشار اولین استاندارد گزارشگری مالی خود، صورت گردش وجوه نقد را عملاً جایگزین صورت منابع و مصارف وجوه کرد. درایران نیز صورت‌های مالی واحدهای انتفاعی پیش از انقلاب، عموماً منحصر به ترازنامه و صورت سود و زیان بود، گرچه بعضی از واحدهای انتفاعی برای مقاصدی خاص نظیر اخذ وام و اعتبار ممکن بود در پاره ای اوقات ناگزیر شوند صورت منابع و مصارف وجوه یا صورت گردش یا حتی در اواخر این دوران، صورت تغییرات در وضعیت مالی تهیه و ارائه کنند. پس از پیروزی انقلاب به دلیل تغییرات در شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی از جمله ملی شدن صنایع و حاکمیت بخش عمومی بر واحدهای انتفاعی و پیدایش چند نهاد حرفه ای حسابداری به عنوان بازوی کنترل، محیط حسابداری و حسابرسی نیز تغییر یافت.

یکی از نهادهای حرفه ای حسابرسی بخش عمومی، مؤسسه‌ حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه بود که در سال ۱۳۵۹ تأسيس شد.

این مؤسسه‌ پس از مطالعه و بررسی استاندارد بین‌المللی شماره ۷ تحت عنوان تغییرات در وضعیت مالی در اوایل سال ۱۳۶۰واحدهای تحت پوشش حسابرسی خود را پس از یک رشته آموزش‌های مقدماتی رسماً موظف به تهیه وارائه این صورت مالی به عنوان بخشی ازگزارشهای مالی سالانه کرد. ‌در سال‌ ۱۳۷۵ صورت جریان وجوه نقد جایگزین صورت تغییرات در وضعیت مالی شد و شرکت‌ها موظف به تهیه این صورت گردیدند.

‌در سال‌ ۱۳۷۸ استاندارد حسابداری شماره ۲ تحت عنوان صورت جریان وجوه نقد بر اساس بیانیه شماره ۷ استانداردهای بین‌المللی حسابداری تجویز شد و این صورت در جرگه صورت‌های مالی اساسی قرار گرفت و الزامات این استاندارد از تاریخ ۱/۱/۱۳۸۰ لازم الاجرا گردید^[۴۳].

۲-۴-۴- وجه نقد و وجه ناشی از فعالیت‌های عملیاتی بر اساس استانداردهای حسابداری ایران

استانداردهای حسابداری ضوابط شناسایی و اندازه گیری دارائیها، بدهی ها، سرمایه، درآمدها و هزینه ها را مشخص می‌کند و در نتیجه دارای آثار و تبعات اقتصادی است، از این رو باید توسط مراجع مربوط و مسئولین تدوین شود. سازمان حسابرسی برای انجام این وظیفه مهم در زمینه استاندردهای حسابداری اقدامات قابل توجهی انجام داده است. ما حصل آن تدوین ۲۵ استاندارد حسابداری توسط کمیته تدوین استانداردهای حسابداری برای صورت‌های مالی که شروع دوره مالی آن ها از اول سال ۱۳۸۰ و ما بعد از آن است، لازم الاجرا می‌باشد و باید در حسابرسی صورت‌های مالی نیز به عنوان ضوابط رسمی کشور و معیار اطلاعات در نظر گرفته شود.

در سال ۱۳۷۸ استاندارد حسابداری ملی شماره ۲ تحت عنوان ” صورت جریان وجوه نقد” ‌بر اساس بیانیه شماره ۷ استانداردهای بین‌المللی حسابداری تجویز شد و در جرگه صورت‌های مالی اساسی قرار گرفت. بر اساس این استاندارد جریان وجه نقد اینگونه تعریف شده است:

جریان وجه نقد عبارت است از افزایش یا کاهش در مبلغ وجه نقد ناشی از معاملات با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل از شخصیت حقوقی واحد تجاری و نیز ناشی شده از سایر رویدادها.

وجه نقد در این استاندارد تنها به موجودی نقد وسپرده های دیداری نزد بانک‌ها و مؤسسات مالی اعم از ریالی و ارزی اطلاق می‌گردد. در مواردی که اضافه برداشت در حساب جاری مجاز باشد، مانده اضافه برداشت در حساب جاری مجاز باشد، مانده اضافه برداشتهایی که بدون اطلاع قبلی مورد مطالبه قرار گیرد باید از مبلغ مذکور کسر گردد. بر اساس این استاندارد، صورت جریان وجوه نقد باید تحت سرفصل های اصلی زیر طبقه بندی شود:

1. 1. فعالیت‌های عملیاتی

1. 1. بازده سرمایه گذاریها و سود پرداختی بابت تامین مالی

1. 1. مالیات بر درآمد

1. 1. فعالیت‌های سرمایه گذاری

1. فعالیت‌های تامین مالی

بر اساس استانداردهای حسابداری مالی ایران فعالیت‌های عملیاتی عبارت از فعالیت‌های اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری است. فعالیت‌های مذبور متضمن تولید و فروش کالا و ارائه خدمات است و هزینه ها و درآمدهای مرتبط با آن در تعیین سود یا زیان عملیاتی در صورت سود و زیان منظور می شود. جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی اساساً در برگیرنده جریان‌های ورودی و خروجی نقدی مرتبط با فعالیت‌های مذبور است. مثالهایی از جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی به شرح زیر است:

الف: دریافتهای نقدی حاصل از فروش کالاها و ارائه خدمات.

ب: دریافتهای نقدی حاصل از حق امتیاز، حق الزحمه، کارمزد و سایر درآمدهای عملیاتی.

ج: پرداخت‌های نقدی به فروشندگان کالا و خدمات.

د: پرداخت‌های نقدی به کارکنان واحد تجاری و یا از جانب آن ها.

ه: دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی یک شرکت بیمه بابت حق بیمه ها، خسارات، مستمریها و سایر پرداخت‌های بیمه ای.

و: دریافت‌ها و پرداخت‌های مرتبط با قراردادهای منعقد شده با اهداف تجاری و عملیاتی.

خط مشی اعتباری عرضه کنندگان مواد

اگر خط مشی عرضه کنندگان مواد، خط مشی فروش اعتباری باشد، سرمایه در گردش کمتری مورد نیاز شرکت خریدار خواهد بود، همچنین اگر شرکت با شرایطی مواجهه باشد که خریداران محصولات حاضر به پیش پرداخت باشند، سرمایه در گردش مورد نیاز شرکت، کاهش می‌یابد.

نرخ رشد و توسعه فعالیت شرکت

معمولا شرکت های در حال رشد نیاز به سرمایه در گردش بیشتری دارند و معمولا این نیاز پیوسته است. متناسب با نرخ رشد شرکت میزان سرمایه در گردش مورد نیاز شرکت نیز افزایش می‌یابد.

سهولت دستیابی به مواد اولیه

در مواقعی که عرضه کنندگان مواد اولیه محدود هستند و یا به هر دلیل برخی از مواد اولیه به آسانی در اختیار شرکت قرار نمی گیرد، در این گونه موارد شرکت ناچار است سرمایه گذاری زیادی در مواد اولیه انجام دهد. معمولا آن مواد اولیه ای که عرضه محدود دارند و توزیع آن نیز جیره بندی شده است، مستلزم پیش پرداخت می‌باشد. مواد اولیه ای که فقط در فصول معینی عرضه می‌شوند موجب افزایش سرمایه در گردش مورد نیاز شرکت می‌باشد، زیرا شرکت ناچار است این مواد را در فصول عرضه آن خریداری و برای تمام سال نگهداری کنند.

سطح سود

‌در مورد شرکت هایی که فروش اعتباری طولانی ندارند، حجم سود شرکت یک منبع مهم تامین کننده نیاز نقدینگی شرکت است. شرکت ها می‌توانند قسمتی از سود خود را جهت تامین نیاز نقدینگی در شرکت اندوخته کنند(بردیا^[۲۳]،۱۹۸۵).

خط مشی تقسیم سود

پرداخت سود منابع نقدی شرکت را مصرف می‌کند و لذا به همان اندازه هم بر سرمایه در گردش اثر می‌گذارد. اگر شرکت تصمیم بگیرد سود را تقسیم نکند و در شرکت نگهداری کند، سرمایه در گردش شرکت افزایش می‌یابد و به هر حال با در نظر گرفتن سایر عوامل مؤثر در تقسیم سود باید در این مورد توازن را رعایت کنیم که پرداخت سود سهام جایزه به جای سود یک روش مؤثر است.

تغییرات سطح قیمت

تاثیر تغییرات سطح عمومی قیمت ها روی موقعیت سرمایه در گردش، بستگی به ماهیت عملیات شرکت و جایگاه شرکت در بازار محصول دارد. اگر سطح قیمت ها بالا رود(تورم) سرمایه در گردش مورد نیاز بیشتر می شود. اگر شرکت بتواند به طور متناسب قیمت کالای خود را بالا ببرد، تا حدی قادر است که نیاز به سرمایه در گردش را تامین کند.

نوسانات مربوط به دوره های تجاری

دوره های رونق با رکود اقتصادی هر کدام الزامات خاصی برای سرمایه در گردش دارند. در دوره های رونق که شرایط اقتصادی منجر به افزایش فروش می شود نیاز به سرمایه هم بیشتر می شود. در دوره های رکود که شرایط اقتصادی منجر به کاهش فعالیت ها و فروش می شود نیاز به سرمایه در گردش کمتر می شود. معمولا این تاثیر پذیری سرمایه در گردش در ناحیه موجودی کالا است(شر^[۲۴]،۱۹۸۹).

۲-۱۲ استراتژی های سرمایه در گردش

سیاست ها و رویه هایی که خط مشی مدیریت مالی را به وجود می آورد بر این فرض است که شرکت، برخی از تصمیم های اصلی را گرفته و آن ها را به اجرا در می آورد. این تصمیمات شامل تعیین و انتخاب نوع کالا و خدمت می شود و نحوه تامین مالی(برای تهیه دارایی های ثابت) شرکت است. این تصمیمات در فرایند سودآوری شرکت(در بلند مدت) نقش اصلی و تعیین کننده دارد و در مدیریت سرمایه در گردش دو نقش عمده دارد. اول، کالاها و خدماتی که با پیش‌بینی فروش یا تولید ارائه می‌گردد به مدیران سرمایه در گردش این امکان را می‌دهد که سطوح دارایی های جاری و بدهی های جاری را تخمین بزند. دوم، مدیران شرکت در صدد بر می‌آیند تا بر ثروت سهام‌داران شرکت بیافزایند و این کار اصولا از طریق افزایش قدرت نقدینگی شرکت(و حفظ این قدرت) انجام می شود. ‌بنابرین‏، این سیاست های سرمایه در گردش اصولا با هدف افزایش سود تعیین نمی شود، بلکه مدیران درصدد بر می‌آیند تا به نقدینگی مطلوبی برسند و بتوانند در سایه آن اهداف سودآور شرکت را تامین کنند.

اهمیت روزافزون سرمایه در گردش در تداوم فعالیت واحدهای انتفاعی موجب گردید که استراتژی هایی برای مدیریت سرمایه در گردش در نظر گرفته شود. به طور کلی شرکت با به کارگیری استراتژی های مختلف در رابطه با مدیریت سرمایه در گردش می‌توانند میزان نقدینگی شرکت را تحت تاثیر قرار دهد. این استراتژی ها میزان ریسک و بازده آن ها را مشخص می‌کند(نیکومرام،۱۳۸۵). استراتژی های مدیریت سرمایه در گردش از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است. سیاست های سرمایه در گردش شامل تصمیم گیری ‌در مورد سطح نگهداری دارایی های جاری و همچنین نحوه تامین مالی این نوع از دارایی ها است.

۲-۱۲-۱ استراتژی های دارایی جاری

استراتژی محافظه کارانه^[۲۵]: شرکت با نگهداری پول نقد و اوراق بهادار قابل فروش می کوشد قدرت نقدینگی خود را حفظ کند. و ریسک این استراتژی بسیار اندک است. زیرا داشتن قدرت نقدینگی نسبتا زیاد به شرکت این امکان را می‌دهد که موجودی کالا را به مقدار کافی تهیه و اقدام به فروش نسیه کند. ‌بنابرین‏ برای شرکت ریسک از دست دادن مشتری بسیار اندک است. از طرف دیگر نقدینگی زیاد به آن ها این امکان را می‌دهد که بدهی های سررسید شده را به موقع بپردازند و با خطر ورشکستگی مواجه نشوند. در مقابل این استراتژی بازدهی اندکی هم خواهد داشت زیرا پول نقد اوراق بهادار قابل فروش یا اصلا بازدهی ندارد یا بازدهی بسیار ناچیزی دارد.

استراتژی جسورانه^[۲۶]: در این استراتژی مدیران سعی می‌کنند تا وجه نقد و اوراق بهادار قابل فروش را به حداقل برسانند. شرکتی که از این استراتژی استفاده می‌کند باید ریسک عدم پرداخت به موقع بدهی های سررسید شده را بپذیرد. همچنین این شرکت ها ممکن قادر به ‌پاسخ‌گویی‌ سفارش های مشتریان نباشند و از این جهت نیز متحمل زیان شوند(چون نمی توانند بفروشند). شرکت در مقابل برای جبران چنین زیان هایی درصدد بر می‌آید تا برای تهیه دارایی های ثابت، منابع مالی را مورد استفاده قرار دهد. واضح است که نرخ بازدهی دارایی های ثابت به مراتب بیشتر از بازدهی وجه نقد و اوراق بهادار قابل فروش می‌باشد(جهانخانی و طالبی،۱۳۷۸).

۲-۱۲-۲ استراتژی های بدهی جاری

استراتژی محافظه کارانه^[۲۷]: در این استراتژی مدیریت بدهی های جاری سعی دارد که در ساختار مالی شرکت، میزان وام های کوتاه مدت را به حداقل برساند. سعی دارند برای تهیه دارایی های جاری از وام های بلند مدت برای تامین مالی آن ها استفاده کنند. علی رغم اینکه با اجرای این استراتژی ریسک ورشکستگی(ناتوانی در بازپرداخت به موقع وام ها) به شدت کاهش می‌یابد اما، با در یافت تسهیلات بلند مدت هزینه تامین مالی شرکت افزایش یافته و در مقابل نرخ بازده سهام‌داران کاهش می‌یابد.

Method: Pooled EGLS( Cross-Section Effects)

Cross-Sections included: 87

Linear estimation after one-step weighting matrix

White cross-section standard errors & covariance (d.f corrected)

متغیرضریب متغیرانحراف معیارآماره t

معنی داری

P-Value

©مقدار ثابت۱٫۷۵۲۱۸۹۰٫۰۰۱۰۳۱۱۶۹۹٫۶۳۹۰٫۰۰۰۰Capital Intensity (شدت سرمایه)۰٫۰۰۶۴۲۰٫۰۰۰۳۰۶۲٫۰۹۴۸۴۵۰٫۰۳۶۹Leverage (اهرم مالی)۰٫۰۰۳۲۹۸٫۸۳E-05۴٫۸۱۲۵۸۸۰٫۰۰۰۰Profitability (سودآوری شرکت)۰٫۰۰۱۰۸۱۰٫۰۰۰۱۰۷۱۰٫۱۳۵۶۱۰٫۰۰۰۰Size of Audit(سایز حسابرسی)۰٫۰۱۶۸۸۷-۰٫۰۰۳۹۲۳۴٫۳۰۲۹۴۶-۰٫۰۰۰۰آماره F 100.1753ضریب تعیین تعدیل شده ۰٫۶۵۳۶۳۱احتمال آماره F 0.000000آماره دوربین واتسون ۱٫۸۴۷۵۲۰۵

آماره F نشان دهنده برازش صحیح مدل می‌باشد ، همان‌ طور که در جدول ۴-۱۱ ملاحظه می‌گردد، مقدار آماره F در سطح خطای ۵ درصد و میزان اطمینان ۹۵ درصد معنی دار بوده و فرض خطی بودن مدل و معنی داری آن پذیرفته می شود. همان گونه که در جدول (۴-۱۰) مشخص می‌باشد مقدار احتمال متغیر کنترلی اندازه و نقدینگی بیشتر از ۰٫۰۵ می‌باشد و لذا به دلیل اینکه متغیر کنترلی می‌باشند از مدل پژوهش کنار گذاشته شده و مدل مجددا تخمین زده شده است. همان گونه که در جدول (۴-۱۱) مشخص می‌باشد، نتایج حاصل از بهترین برازش مدل فرضیه ی فرعی اول تحقیق پس از حذف متغیرهای اضافی اندازه و نقدینگی شرکت، و با توجه به ضریب متغیر شدت سرمایه که مثبت می‌باشد، حاکی از وجود رابطه ی مثبت و معناداری بین متغیر مستقل شدت سرمایه و متغیر وابسته تعداد اعضای هیئت مدیره می‌باشد. در نتیجه فرضیه فرعی اول پذیرفته می شود. همچنین متغیرهای کنترلی اهرم مالی و ‌سودآوری شرکت دارای رابطه مثبت و معنی داری با متغیر وابسته تعداد اعضای هیئت مدیره می‌باشند و متغیر کنترلی سایز حسابرسی دارای رابطه منفی و معنی دار با متغیر وابسته است. مقدار ضریب تعیین تعدیل شده نشان دهنده مقدار تاثیر پذیری متغیر وابسته از کلیه متغیرهای مستقل می یاشد، با توجه به مقدار ضریب تعیین تعدیل شده، متغیرهای مستقل استفاده شده در مدل توانسته اند تقریبا ۶۵ درصد تغییرات متغیر وابسته را توضیح دهد. مدار دوربین واتسون که آماره وجود خودهمبستگی در جز اخلال مدل می‌باشد نیز با عدد ۱٫۸۴۵۲۰۵ عدم همبستگی بین خطاها را نشان می‌دهد.

۴-۸-۱-۲- آزمون فرضیه فرعی دوم تحقیق

فرضیه فرعی دوم تحقیق: بین شدت سرمایه و نسبت اعضای غیرموظف به کل اعضای هیئت مدیره رابطه ی معناداری وجود دارد.

بر مبنای فرضیه فوق فرضیه آماری تحقیق بشرح زیر طبقه بندی شده است:

:H₀ بین شدت سرمایه و نسبت اعضای غیرموظف به کل اعضای هیئت مدیره رابطه ی معناداری وجود ندارد.

:H₁ بین شدت سرمایه و نسبت اعضای غیرموظف به کل اعضای هیئت مدیره رابطه ی معناداری وجود دارد.

نتایج حاصل از فرضیه فوق با بهره گرفتن از روش EGLS در جداول (۴-۱۲) و (۴-۱۳) ارائه گردیده است:

جدول (۴-۱۲) آزمون فرضیه فرعی دوم تحقیق- اولین تخمین مدل

Model:

CGD=α+βCapital Intensity+βSize of Firm+ βLeverage+βProfitability+βLiquidity+βSize of Audit +ε

Method: Pooled EGLS( Cross-Section Effects)

Cross-Sections included: 87

Linear estimation after one-step weighting matrix

White cross-section standard errors & covariance (d.f corrected)

متغیر

ضریب متغیر

انحراف معیار

آماره t

معنی داری

P-Value

©مقدار ثابت

۰٫۹۷۷۶۴۸-

۰٫۱۰۴۳۰۱

۹٫۳۷۳۳۲۲-

۰٫۰۰۰۰

Capital Intensity (شدت سرمایه)

۰٫۰۰۶۲۸۴-

۰٫۰۰۲۵۴۸

۲٫۴۶۶۲۱۱-

۰٫۰۱۴۲

Size of Firm (اندازه شرکت)

۰٫۱۱۶۴۸۵

۰٫۰۳۷۵۳۹

۳٫۱۰۳۰۴۶

۰٫۰۰۲۱

Leverage (اهرم مالی)

۰٫۰۰۰۳۵۸

۰٫۰۰۰۳۳

۱٫۰۸۳۴۶۷

۰٫۲۷۹۴

Profitability (سودآوری شرکت)

۰٫۰۰۰۶۷۸-

۰٫۰۰۰۷۱۶

۰٫۹۴۶۵۹-

۰٫۳۴۴۵

Liquidity (نقدینگی شرکت)

۰٫۰۲۸۲۶۶

۰٫۰۰۲۰۴۷

۱۳٫۸۰۹۱۱

۰٫۰۰۰۰

Size of Audit(سایز حسابرسی)

۰٫۰۲۵۰۸۱۴

۰٫۰۲۵۲۰۱

۹٫۹۵۲۶۹۴

۰٫۰۰۰۰

آماره F 392.9944

ضریب تعیین تعدیل شده ۰٫۵۸۸۲۵۳

احتمال آماره F 0.000000

آماره دوربین واتسون ۱٫۵۰۵۷۹

جدول (۴-۱۳) آزمون فرضیه فرعی دوم تحقیق- بهترین تخمین مدل

Model:

CGD=α+βCapital Intensity+βSize of Firm+ βLeverage+βProfitability+βLiquidity+βSize of Audit +ε

Method: Pooled EGLS( Cross-Section Effects)

Cross-Sections included: 87

Linear estimation after one-step weighting matrix

White cross-section standard errors & covariance (d.f corrected)

متغیر

ضریب متغیر

انحراف معیار

آماره t

معنی داری

P-Value

©مقدار ثابت

۰٫۵۹۲۵۸۲-

۰٫۰۰۷۱۲۷

۸۳٫۱۴۸-

۰٫۰۰۰۰

Capital Intensity (شدت سرمایه)

۰٫۰۰۲۱۹۷-

۰٫۰۰۰۵۱۳

۴٫۲۸۴۹۳۸-

۰٫۰۰۰۰

Leverage (اهرم مالی)

۰٫۰۰۰۵۹۶-

۹٫۵۲E05-

۶٫۲۶۳۱۰۹-

۰٫۰۰۰۰

Profitability (سودآوری شرکت)

۰٫۰۰۰۶۰۲

۰٫۰۰۰۲۸۳

۲٫۱۲۷۲۹۸

۰٫۰۳۴۹

Liquidity (نقدینگی شرکت)

۰٫۰۰۳۰۷

۰٫۰۰۰۵۳۶

۵٫۷۳۰۶۷۱

۰٫۰۰۰۰

Size of Audit(سایز حسابرسی)

۰٫۲۴۵۰۵۸

۰٫۰۲۸۴۰۴

۸٫۶۲۷۶۹۸

۰٫۰۰۰۰

AR(2)

۰٫۰۰۷۸۲-

۰٫۰۰۲۵۲۶

۳٫۰۹۵۸۶۴-

۰٫۰۰۲۳

آماره F 3510.353

ضریب تعیین تعدیل شده ۰٫۶۹۹۲۰۶

احتمال آماره F 0.000000

آماره دوربین واتسون ۲٫۳۳۲۷۸۹