اعلامیه­ها ممکن است به شرط معامله متقابل (محدودیت زمانی (بند ۳ ماده ۳۶ اساسنامه) یا قیود دیگری باشند که در ماده ۳۶ نیامده است به دلیل اینکه دادن اعلامیه یک امر اختیاری است و ذکر هر قید و شرطی که صراحتاً در منشور و سایر اسناد بین ­المللی قانون ساز و عام الشمول منع نشده باشد و مغایر قواعد آمره موجود نباشد، در آن ها مجاز خواهد بود. ضمن اینکه رویه قضایی دیوان نیز نشان دهنده این امر است که دولت­ها می‌توانند برای اعلامیه­هایشان هر شرطی را با توجه به رویکرد سیاسی خویش بگذارند.^[۱۷۴]

دیوان در پرونده نیکاراگوئه و سپس در پرونده صلاحیت ماهیگیری این موضوع را مورد تأیید قرار داده است: «هر دولتی در هنگام صدور اعلامیه پذیرش صلاحیت اجباری دیوان، آزادی کامل دارد تا آن را مشروط نموده یا بدون هر گونه قید و شرطی صادر کند».

برخی از شروط این اعلامیه ها عبارت است از: شرط عمل متقابل؛ شرط زمانی اعلامیه ها؛ شرط صلاحیت محاکم داخلی؛ شرط سایر روش های حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات؛ شرط معاهدات چندجانبه؛ شرط عدم شناسایی؛ شرط جنگ؛ شرط اختلاف بین دولت های مشترک المنافع؛ شرط ویژه؛ شرط عطف به ماسبق نشدن و یا هر شرط دیگری که منع نشده باشد.^[۱۷۵]

نکته ای که ‌در مورد این اعلامیه ها قابل ذکر است، دیوان همواره معامله متقابل را در اعلامیه­های پذیرش صلاحیت اجباری مد نظر داشته است. در این راستا دیوان برای احراز صلاحیت خود، اعلامیه محدودتر را ملاک قرار داده است دیوان در پرونده شرکت نفت ایران و انگلیس نیز با تبعیت از رویه دیوان دائمی و ملاک قرار دادن اعلامیه محدودتر جهت احراز صلاحیت خود، با استناد به رأی صلاحیتی ۲۲ ژوئیه ۱۹۵۲ بیان داشت: «در این دعوی، صلاحیت دیوان مبتنی بر اعلامیه های پذیرش صلاحیت اجباری آن است که به موجب بند ۲ ماده ۳۶ اساسنامه دیوان به شرط معامله متقابل صادر ‌شده‌اند به موجب این اعلامیه ها، صلاحیت دیوان فقط تا حدودی است که هر دو اعلامیه با همدیگر مطابقت دارند. از آنجا که اعلامیه ایران محدودتر است، لذا بیانگر مفاد مشترک هر دو اعلامیه است و دیوان آن را ملاک احراز صلاحیت خود قرار می‌دهد»^[۱۷۶]

نکته دیگر اینکه با وجود درخواست مجمع عمومی از دول عضو سازمان ملل، برای صدور و تودیع اعلامیه های اختیاری قبولی صلاحیت اجباری دیوان، اما این امر هنوز برای همه دولت های عضو سازمان محقق نشده است و تاکنون حدود یک سوم اعضای ملل متحد (۶۷دولت) چنین اعلامیه­هایی را صادر کرده‌اند و از مجموع اعضای شورای امنیت نیز فقط انگلستان در حال حاضر صلاحیت اجباری دیوان را به رسمیت می شناسد.^[۱۷۷]

در نتیجه می توان گفت دیوان بین ­المللی دادگستری، طبق اساسنامه در صورتی به اختلافات میان اعضا رسیدگی می کند که این اختلافات ماهیت حقوقی داشته باشد و از قابلیت رسیدگی^[۱۷۸] برخوردار باشد، ضمن اینکه طرفین رضایت خویش را به طرق مذکور برای صلاحیت دار شدن دیوان ابراز نموده باشند^[۱۷۹] ‌بنابرین‏ دیوان وسیله­ای برای تحقق یکی از اهداف سازمان ملل متحد یعنی حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین ­المللی بر طبق اصول عدالت و حقوق بین ­الملل می‌باشد.^[۱۸۰]

از اینرو دیوان بین‌المللی دادگستری در طول حیات خود، نقش قابل ملاحظه­ای در حل و فصل اختلافات از یک سو و توسعه حقوق بین الملل و تفسیر مقررات حقوق بین ­الملل از سوی دیگر داشته است. این نقش به ویژه با توجه به ضرورت حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات به عنوان مبنای اصلی ملل متحد و منشور آن بسیار حائز اهمیت بوده است.^[۱۸۱]

۳- حمایت دیپلماتیک ^[۱۸۲] (از اشخاص حقیقی و حقوقی)

در حقوق بین ­الملل افراد نمی توانند به طور مستقیم به دیوان مراجعه کنند، به دلیل اینکه طبق بند ۱ ماده ۳۴ اساسنامه «تنها دولت ها هستند که می ­توانند در دیوان حاضر شوند»، اما این امر به معنای آن نیست که اشخاص حقیقی یا حقوقی به هیچ وجه نمی توانند به دیوان دسترسی داشته باشند. آن ها می‌توانند با توسل به اصل حمایت دیپلماتیک توسط دولت متبوع خویش، در دیوان اقامه دعوی نمایند. کمیسیون حقوق بین ­الملل در پیش نویس سال ۲۰۰۶، حمایت دیپلماتیک را چنین توصیف نموده است: «حمایت دیپلماتیک مشتمل است بر استناد یک دولت از طریق دیپلماتیک یا سایر ابزار مسالمت آمیز فیصله، به مسئولیت دولت دیگر به دلیل زیان وارده در اثر یک عمل نادرست بین ­المللی آن دولت در قبال یک شخص حقیقی یا حقوقی که تبعه او به شمار می‌آید، با هدف به اجرا گذاردن این مسئولیت».^[۱۸۳]

به طور کلی در تعریف حمایت دیپلماتیک دو رهیافت وجود داشته است: اول) با طرح مسئله هدف این تأسیس (حمایت از اشخاص)، به تعیین عناصر مربوطه پرداخته شده است؛ دوم) به حمایت دیپلماتیک از زاویه ابزاری نگریسته شده است که ارتباط این مقوله با موضوع قابلیت طرح دعوای بین ­المللی مناسب تر است، بر این اساس حمایت دیپلماتیک عبارت است از: «اقدامات مسالمت آمیز ارادی دولت متبوع فرد زیان دیده به دلیل نقض یکی از قواعد حقوق بین ­الملل توسط دولت دیگر عمدتاًً نزد مراجع و محاکم حقوقی (قضایی و داوری) بین ­المللی».^[۱۸۴]

‌بر اساس این تعریف ذکر چند نکته ضروری است:

رویه قضایی دیوان حاکی از آن است که اعمال حق حمایت دیپلماتیک، صرفاً به اقدامات مسالمت آمیز می‌تواند منجر گردد، به دلیل این که اصل عدم توسل به زور تبدیل به یک قاعده آمره شده است و این اصل، یکی از اصول اساسی و اصلی حقوق بین الملل عرفی می‌باشد؛ در حقوق بین ­الملل دولت‌ها در اعمال حمایت دیپلماتیک از الزام برخوردار نبوده و این عملی ارادی است که دولت ها بنا بر صلاحدید و منافع خویش آن را اعمال می‌کنند. در صورتی که دولتی، وضعیتی را برخلاف منافع خود و یا منافع سایر اتباعش تشخیص دهد، ممکن است از این امر خودداری کند، ضمن اینکه باید بین شخص زیان دیده و دولت متقاضی حمایت دیپلماتیک، یک رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی تحت عنوان «تابعیت»^[۱۸۵] وجود داشته باشد. (البته تحت شرایط استثنایی دولت های دیگر به غیر از دولت متبوع شخص نیز می‌توانند اشخاص بی تابعیت، پناهندگان و قربانیان نقض موازین حقوق بشری و حقوق بشردوستانه را مورد حمایت قرار دهند)؛ در اغلب موارد هدف حمایت جبران خسارت برای صدمات وارده به واسطه ارتکاب هر فعل خلاف و مغایر موازین حقوق بین ­الملل، توسط دولت ها یا قصور در جلوگیری از ارتکاب چنین فعل خلافی است که این امر بستگی به نوع خلاف ارتکابی و نحوه جبران خسارت آن دارد؛، این دولت متبوع شخص است که در مقابل دولت دیگر (متخلف) مبادرت به اعمال حمایت دیپلماتیک می کند به عبارتی اعمال کننده و مخاطب این حق دولت ها هستند، حمایت دیپلماتیک شامل اقدامات مرتبط با رسیدگی های قضایی و داوری بین ­المللی می شود و باید آن را از سایر اقدامات مجزا نمود همان گونه که در رویه قضایی بین ­المللی، بین «اقدامات دیپلماتیک»^[۱۸۶] و رسیدگی های حقوقی^[۱۸۷] قائل به تفکیک شده است.^[۱۸۸]

۲-۳-۱۰- ابزارهای تبلیغ

ابزارهای تبلیغ را از ابعاد مختلفی تقسیم ­بندی کرده ­اند.مانند: ابزار طبیعی، انسانی و صنعتی یا ابزار در جوامع قدیم و جدید.گروهی دایره­ی ابزارهای تبلیغ را چنان گسترده­اند که اذان، قرآن، اعزام مبلغ و غیره در آن جای گرفته است، بعضی ابزارها را به اضطراری(تقیه، توریه و غیره) و عادی تقسیم نموده ­اند.با کمی دقت درمی­یابیم که برخی از این موارد در منابع، اماکن، راه ­ها، مهارت ­ها و شیوه ­های تبلیغ می­گنجد.اگر ما تعریف دقیقی از ابزارهای تبلیغ نداشته باشیم و حدود آن­ها را روشن نکنیم، در شناخت آن ها با مشکل مواجه می­شویم.

ابزارهای تبلیغ عبارتند از: هر وسیله­ای که(( پیام­دهنده)) برای انتقال ((پیام)) به ((پیام­گیرنده)) از آن بهره ‌می‌گیرد.

ویلبر شرام می­نویسد:(( پیام ممکن است به شکل جوهر روی کاغذ، امواج صوتی در هوا،جریان برق، تکان دادن دست یا پرچم یا هرنوع علایمی باشد که قادر به تفهیم معنی باشد.)) (محسنیان راد، ۱۳۶۹)

­۲-۳-۱۰-۱- انواع ابزارهای تبلیغ

الف) ابزارهای اصلی(مستقیم)

منظور وسایلی است که در طول تاریخ انسان­ها برای انتقال مفاهیم درونی خود، بدون هیچ واسطه­ای به وسیله­ آن­ها با هم ارتباط برقرار کرده ­اند و همیشه به عنوان ابزارهای اصلی ارتباطی آنان بشمار می­روند و این ابزارها عبارتند از:

الف- زبان

ب- قلم

ج- تصویر

منظور از تصویر هر چیز دیداری است و شامل و علامت­های رمزی، نشانه­ های طبیعی و مجسمه و سنگ نوشته ­ها نیز می­ شود.

قالب تبلیغی

قالب تبلیغی صورت­های مختلفی از کارهای تبلیغی است که به کمک آن­ها پیام را به مخاطب می­رسانیم.

به عنوان مثال اگر پیام ما ((ایثار)) باشد، می­توانیم آن­را با زبان، قلم یا تصویر به مخاطب برسانیم. قالب­هایی که انتخاب می­کنیم، می ­تواند متنوع باشد.

اگر زبان ابزار ماست، می­توانیم مفهوم ((ایثار)) را در قالب (( خطابه))، ((قصه)) و … بیان کنیم.

اگر ابزار ما قلم است می­توانیم در­این­باره قالب ((شعر))، (( مقاله)) و … برگزینیم.

‌بنابرین‏ قالب­های تبلیغی را به سه دسته گفتاری، نوشتاری، دیداری که گاهی به صورت ساده و گاهی مرکب به­کار می­روند تقسیم ­بندی می­کنیم.

ب) ابزارهای واسطه­ای یا غیر مستقیم

منظور از این قسم ابزارهایی است که واسطه بین پیام­دهنده و پیام­گیرنده قرار ‌می‌گیرد و ((مبلغ))به صورت غیر­مستقیم در پیام­رسانی از آن استفاده می­ کند.­

این­گونه ابزارها را ‌می‌توان به صوتی و صوتی تصویری تقسیم کرد.

ابزارهای واسطه­ای صوتی مانند:

الف- تلفن

ب- رادیو

ج- نوارهای کاست، CD صوتی

ابزارهای واسطه­ای صوتی تصویری مانند:

الف- تلویزیون

ب- سینما

ج- کامپیوتر (رایانه)

د- ویدئو و CD صوتی تصویری

ه- بازی­های مختلف کامپیوتری

ی- میکروفیلم و میکروفیش

آنتن­ها، ماهواره­ها و شبکه­ های ارتباطی مختلف مانند اینترنت به عنوان پایگاه ­های پشتیبانی و سرویس­دهی حلقه ارتباط ابزارهای اصلی و واسطه­ای هستند که نقش هدایت و تغذیه ابزارهای صوتی تصویری مدرن را به عهده دارند (روزنامه جمهوری،۲۲/۶/۶۸) .

۲-۳-۱۱- مزایا­ی تبلیغات

وینستون فلچر^[۳۵] در کتاب خود با نام تبلیغات- تبلیغات(۱۹۹۹) مزایای تبلیغات را بر می­شمارد:

1. 1. اطلاعات محرک را فراهم ‌می‌آورد.

1. 1. انتخاب را تسهیل ساخته و به مشتری کمک می­ کند انبوه اطلاعات را پوشش دهد.

1. 1. رضایت مشتری را از استفاده محصول افزایش می­دهد.

1. 1. رقابت را افزایش داده و در نتیجه قیمت­ها را کاهش می­دهد.

1. 1. به رسانه ­ها کمک می­ کند.

1. 1. موجب به وجود آمدن تقاضا می­ شود، که به خلق فروش می­انجامد و منجر به اشتغال­زایی می­گردد.

1. 1. برندها­یی را خلق می­ کند که به مصرف کننده تضمین کیفیت می­دهد و در نتیجه منجر به دریافت ارزشی افزون بر قیمت پرداخت شده می­گردد.

1. از طریق تشویق­ مردم به­ کمک­های خیریه، رانندگی­ بهتر و غیره در افزایش رفاه اجتماعی نقش دارد (Yeshin, 2006).

۲-۳-۱۲- معایب تبلیغات

از جمله معایب تبلیغات ‌می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– هزینه تولید و ارائه تبلیغات گاهی اوقات می ­تواند بسیار زیاد باشد.

– گاهی اوقات باورپذیری آن سخت است و به راحتی ممکن است از سوی مخاطب نادیده گرفته شود.

– سطح بالای پارازیت در تبلیغات موجب می­ شود تبلیغ­کنندگان به سختی بتوانند پیغام­شان را به مخاطب هدف برسانند (Vladislavovna,2004).

۲-۳-۱۳- آسیب شناسی تبلیغات بازرگانی از دید تولید کنندگان

تولید کنندگان در کشور ما، از تبلیغات انتظار دارند که کل وظایف سیستم بازاریابی را انجام دهد.آن ها تصور می­­ کنند که با یک تبلیغ جنجالی می‌توانند افزایش فروش داشته باشند.دریغ از اینکه در سیستم بازاریابی،تبلیغات،تنها یکی از زیر شاخه های هدایت کننده مشتری به خرید است.همان گونه که پیشتر گفته شد برای فروش موفق باید کل اجزای بازاریابی به طور صحیح عمل کنند.در غیر اینصورت اگر ما بهترین تبلیغ را نیز تهیه کنیم نمی توانیم به نتیجه برسیم.در نتیجه تولیدکنندگان نباید تنها راه موفقیت در فروش را راه تبلیغات بدانند، متاسفانه در حال حاضر غالباً اینگونه است. بازاریابی یک سیستم جامع است که در صورت وجود نقص در هر یک از اجزای سیستم، کل سیستم در انجام وظیفه اصلی دچار مشکل خواهد شد.

تولید کنندگان نباید تصور کنند که هر کالای بی کیفیتی را می‌توانند با تبلیغ خوب به فروش برسانند.تولید کنندگان ما کالای خود را در مقابل دیگران بسیار زیبا و جذاب نمایش می‌دهند، در حالی که چنانچه این محصولات در دسترس مشتری قرار گیرد،مشتری را با مشکلات فراوانی برای استفاده از آن روبرو می‌کند.تولید کنندگان ما برای شرکت‌های تبلیغاتی هدفی را اعلام نمی کنند و فقط یک توقع در اذهان همه هست و آن این است که باید فروش بالا رود.در صورتی که تبلیغ به تنهایی نه درایران و نه در هیچ جای دیگر دنیا نمی تواند در میان مدت و بلند مدت،فروش را بالا ببرد. اگر سایر وظایف بازاریابی در کنار آن انجام نشود این امر امکان پذیر نیست.ولی تولید کننده این توقع را دارد.بالطبع این یک توقع فراتر از توان تبلیغ و شرکت تبلیغ کننده است.از یک طرف هدف به شرکت تبلیغ کننده گفته نمی شود و از طرف دیگر در جای جای تبلیغ و آنجا که نباید،در امر تبلیغ مداخله می شود (محمدیان،۱۳۸۱).

فصل سوم

روش پژوهش

۳-۱ مقدمه

در این فصل ‌در مورد طرح تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه، نحوه اجرای نمونه گیری، جمع‌ آوری داده ­ها، تجزیه و تحلیل داده ­ها و اعتبار و روایی پرسش­نامه­ ها و خصوصیات پرسش­نامه­ ها بحث می­ شود.

۳-۲ طرح پژوهش

طرح پژوهشی حاضر از نوع غیر آزمایشی است. تحقیق غیر آزمایشی، مطالعه­ تجربه مداری است که در آن محقق نسبت به متغییر­های مستقل، کنترل مستقیمی ندارد زیرا قبلأ آن­ها رخ داده ­اند؛ و تنها از روی تغییر همزمان متغییر های مستقل و وابسته بدون مداخله در بازه­ روابط بین متغییرها، استنباط­هایی به عمل می ­آید (کرانچر، ترجمه شریفی و لطفی زند، ۱۳۸۶).

در پژوهش حاضر متغییرهای شیوه ­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت به منظور پیش ­بینی تاب آوری مورد بررسی قرار ‌گرفته‌اند. شیوه ­های فرزند پروری و ویژگی­های شخصیت به عنوان متغییر پیش­بین و تاب آوری به عنوان متغییر ملاک در نظر گرفته شده است.

۳-۳ جامعه و نمونه آماری

جامعه مورد بررسی عبارت است از تمامی دانش آموزان دوره متوسطه دختر که در سال تحصیلی ۹۲-۹۳ در ناحیه یک شهرستان خرم آباد در حال تحصیل هستند. ‌بر اساس آمار این ناحیه این تعداد برابر با ۳۰۰۰ نفر می‌باشد. نمونه آماری بر اساس نمونه گیری خوشه­ای تصادفی چند مرحله­ ای انجام شد. از مجموع ۱۰ مدرسه این ناحیه ۵ مدرسه به عنوان نمونه انتخاب شد و در هر مدرسه با توجه به تعداد کلاس های هر مدرسه، نیمی از کلاس­ها به عنوان نمونه انتخاب شد. در هر کلاس تعدادی از دانش ­آموزان بر حسب تصادف پرسش­نامه­ ها را در بین آنان توزیع گردید. بر این اساس تعداد ۲۰۰ نفر از دانش آموزان دختر دوره متوسطه به عنوان نمونه انتخاب شدند. پس از توضیحات لازم و پر کردن و جمع‌ آوری پرسش­نامه­ ها، آنان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند

۳-۴ ابزارهای پژوهش

۳-۴-۱ مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون (CD-RISC)

یک ابزار ۲۵ سوالی است که سازه­ی تاب آوری را در اندازه­ های ۵ درجه­ای لیکرت از صفر تا چهار می­سنجد. حداقل نمره تاب آوری آزمودنی در این مقیاس صفر و حداکثر نمره وی ۱۰۰ است. نتایج مطالعه مقدماتی مربوط به ویژگی­های روان­سنجی این مقیاس، پایایی و روایی آن را تأیید ‌کرده‌است (کونور، ۲۰۰۳).

۳-۴-۱-۱ پایایی و روایی پرسش­نامه کونور- دیویدسون

همسانی درونی، پایایی و بازآموزی و روایی همگرا و واگرای مقیاس به اندازه کافی گزارش ‌شده‌اند. گرچه نتایج تحلیلی عامل اکتشافی وجود ۵ عامل (شایستگی/ احترام شخصی)، (اعتماد به غرایز شخصی/ تحمل عواطف منفی)، (پذیرش مثبت عواطف/ روابط ایمن) برای مقیاس تاب آوری تأیید ‌کرده‌است. چون پایایی و روایی زیر مقیاس­ها هنوز به طور قطع تأیید نشده­اند در حال حاضر فقط نمره کلی تاب آوری برای هدف­های پژوهشی معتبر محسوب می­ شود (کونور، دیویدسون، ۲۰۰۳). پایایی و روایی فرم فارسی مقیاس تاب آوری نیز در مطالعات مقدماتی، نمونه ­های بهنجار و بیمار مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است (بشارت، ۱۳۸۶).

۳-۴-۲ ابزار شخصیت نئو

۳-۴-۲-۱ فرم کوتاه و تجدید نظر شده پرسش­نامه شخصیتی نئو (NEO-PI-R)

پرسش­نامه شخصیتی نئو در سال ۱۹۸۵ توسط کاستا و مک کری تهیه شده است (کاستا و مک کری، ۱۹۹۲). این پرسش­نامه حاوی ۲۴۰ سوال است و دارای دو فرم S (درجه­بندی توسط خود فرد) و فرم R (درجه­بندی توسط دیگران) است. این پرسش­نامه پنج عاملی شخصیت پنج خصوصیت در هر عامل را اندازه ‌می‌گیرد و ‌به این ترتیب ارزیابی جامعی از شخصیت فرد ارائه می­دهد. این پرسش­نامه، مناسب افراد است که ۱۷سال یا بیشتر دارند و در ایران توسط گروسی (۱۳۸۰) ترجمه، هنجار­یابی و اجرا شده است. فرم ۶۰ سوالی آن که در این پژوهش از آن استفاده شده است، در صورتی به کار می­رود که مدت زمان اجرای پژوهش محدود و اطلاعات کلی از شخصیت کافی باشد. سوالات در یک مقیاس لیکرت ۵ درجه­ای توسط فرد پاسخ داده می­شوند. برای هر عامل ۱۲ سوال اختصاص یافته است. هریک از سوالات دارای ۵ گزینه «کاملأ موافقم»، «موافقم»، «نظری ندارم»، «مخالفم» و«کاملأ مخافم» می­باشند. که نمره ­های صفر تا چهار به آن تعلق ‌می‌گیرد. هر عامل دارای ۱۲ آیتم و دامنه نمره­ها از صفر تا ۴۸ است. با جمع نمرات هر یک از سوالات مربوط به هر آیتم، پنج نمره مجزا به دست می ­آید. شماره سوال­هایی که به هر یک از آیتم­ها اختصاص دارد به شرح زیر در جدول ۳-۱بیان شده است.

جدول ۳-۱) سوالات اختصاص یافته به هر یک از آیتم­های شخصیت در پرسش­نامه نئو

ردیف

آیتم

شماره سوالات

۱

روان رنجور­خویی

۱-۶-۱۱-۱۶-۲۱-۲۶-۳۱-۳۶-۴۱-۴۶-۵۱-۵۶

۲

برون­گرایی

۲-۷-۱۲-۱۷-۲۲-۲۷-۳۲-۳۷-۴۲-۴۷-۵۲-۵۷

۳

گشودگی

۳-۸-۱۳-۱۸-۲۳-۲۸-۳۳-۳۸-۴۳-۴۸-۵۳-۵۸

۴

موافق بودن

۴-۹-۱۴-۱۹-۲۴-۲۹-۳۴-۳۹-۴۴-۴۹-۵۴-۵۹

۵

با وجدان بودن

۵-۱۰-۱۵-۲۰-۲۵-۳۰-۳۵-۴۰-۴۵-۵۰-۵۵-۶۰

۳-۴-۲-۲ اعتبار و روایی پرسش­نامه نئو

این پرسش­نامه توسط مک کری و کاستا در اصل برای جمعیت بهنجار تهیه شد و در طی دهه گذشته بیشترین استفاده در کاربست­های پژوهشی و بالینی داشته است. نسخه اصلی آن در سال ۱۹۹۲ توسط کاستا و مک کری برای سنجش الگوی پنج عاملی شخصیت (روان رنجور­خویی، برون­گرایی، گشودگی، موافق بودن و باوجدان بودن) تنظیم شد (جدول ۳-۱).

در خصوص اعتبار NEO-FFI، نتایج چندین مطالعه حاکی از آن است که زیر مقیاس­های این الگوی ۵ عاملی، همسانی درونی خوبی دارند. به عنوان مثال کاستا و مک کری (۱۹۹۲) ضریب آلفای کرونباخ بین ۶۸/۰ (برای موافق بودن) تا ۸۶/۰ (برای روان رنجور خویی) را گزارش کردند. ضریب آلفای گزارش شده توسط آنان ۷۴/۰ تا ۸۹/۰با میانگین ۸۱/۰ متغییر بوده است. در حالی که در تحقیق بنچارد و همکاران (۱۹۹۹) این ضریب در روان رنجور­خویی ۸۵/۰، در برون­گرایی ۷۲/۰، در گشودگی ۶۸/۰، برای موافق بودن ۶۹/۰ و برای با وجدان بودن ۷۹/۰ بوده است.

هلدن (۱۹۹۹) نیز ضریب آلفای این ۵ عامل را در دامنه ۷۶/۰ (برای گشودگی) تا ۸۷/۰ (برای روان رنجور­خویی) گزارش می­ کند. نتایج مطالعه مورادیان و نزلک (۱۹۹۵) نیز حاکی از آن است که آلفای کرونباخ روان رنجور­خویی، برون­گرایی، گشودگی، موافق بودن و با وجدان بودن به ترتیب عبارت است از ۸۴/۰، ۷۵/۰، ۷۴/۰، ۷۵/۰ و۸۳/۰٫ اخیراً نیز پژوهشی درباره شخصیت و اختلالات خوردن، ثبات درونی ۶۹/۰ تا ۹۰/۰ برای مقیاس­های آزمون گزارش شده است (ایگرت، لندوسکی و کلامپ، ۲۰۰۷).

اعتبار دراز مدت تست NEO-PI نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. یک مطالعه طولی ۶ ساله روی مقیاس­های N، E، O ضریب های۶۸/۰ تا ۸۳/۰ را نشان داده است. ضریب­های اعتبار دو عامل A و C به فاصله ۳ سال ۷۹/۰ تا ۶۳/۰ بوده است (کاستا، مک کری، ۱۹۹۸). در یک مطالعه طولی ۷ ساله از ارزیابی همسالان که در آن کل تست به کار رفته بود ضرایب اعتبار بین ۸۲/۰ تا ۵۱/۰ برای ۱۸ صفت فرعی N، E، O و ۶۳/۰ تا ۸۱/۰ برای عوامل اصلی ۵ گانه در مردان و زنان به دست آمده است (کاستا، مک کری، ۱۹۹۸).

۱-۲- بیان مسأله :

پیچیدگی روزافزون فعالیت‌ها در جهان متغیر امروز، پیشرفت های سریع تکنولوژی و همچنین رقابت فشرده در عرصه صنعت، مدیران را با آن چنان دشواری هایی مواجه ساخته که کوچک ترین غفلت آن ها نسبت به مسائل، مشکلات غیر قابل جبرانی را به دنبال خواهد داشت. مشاهده شرکت های بسیار موفقی که در نتیجه اتخاذ تصمیماتی نسنجیده و بی‌توجهی به محیط، موقعیت برجسته خود را از دست داده و از صحنه رقابت به کنار گذارده شده‎اند، مؤید این نکته است. بی‌شک هیچ سازمانی بدون برنامه‌ریزی برای آینده نمی‌تواند به موفقیت دست یابد. از طرف دیگر فقدان دیدگاه استراتژیک در بین مدیران باعث می‌شود تا با درگیر شدن در مسائل اجرایی از هدایت سازمان در جهت مناسب و به نحوی که با شرایط داخلی و خارجی مطابقت داشته باشد، بازمانند. از این‌رو بهره‌گیری از برنامه‌ریزی استراتژیک به عنوان یک ضرورت در دولت‌ها، جوامع و صنایع مطرح شده است.

از طرف دیگر، کارآفرینی به عنوان یک پدیده نوین در اقتصاد نقش موُثری را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها یافته است. کارآفرینی در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار، امروزه دارای نقش کلیدی است. به عبارت دیگر در یک اقتصاد پویا، ایده ها، محصولات، و خدمات همواره در حال تغییر می‌باشند و در این میان کارآفرین است که الگویی برای مقابله و سازگاری با شرایط جدید را به ارمغان می آورد. از این رو در یک گستره وسیع تمام عناصر فعال در صحنه اقتصاد (مصرف کنندگان، تولید کنندگان، سرمایه گذاران) باید به کارآفرینی بپردازند و به سهم خود کارآفرین باشند. آنچه در این رابطه اهمیت دارد این است که علی‌رغم اهمیت روزافزون این پدیده و نقش فزاینده آن در اقتصاد جهانی کمتر ‌به این موضوع پرداخته می شود. وضعیت اقتصادی کشور و ترکیب جمعیتی امروزه بیش از پیش ما را نیازمند یافتن زمینه‌های پیشرو در صحنه اقتصادی می‌کند و در این راستا ضرورت داشتن مدل، الگوها و راهکارهای مناسب جهت آموزش، تربیت و استفاده بهینه از نیروی فعال و کارآفرین بیشتر می شود.

با بهره‌گیری از نظام مدیریت استراتژیک کارآفرینی مسیر اصلی برای دستیابی به اهداف شرکت ها و ذینفعان مشخص شده و چگونگی مصرف منابع با تحلیل محیط درونی و بیرونی شرکت و رقبا با تعریف اهدافی چون توسعه سازمانی، ارتقاء بهره وری، مدیریت دانش و ایجاد مزیت رقابتی به منظور بهره‌گیری از موقعیت‌ها و خنثی کردن تهدیدها در حال و آینده بیان می‌شود و به عقیده بعضی از اندیشمندان، برنامه‌ریزی استراتژیک کارآفرینی بیانگر قدرت خلاقیت مدیران در ساختن آینده و ایجاد مصونیت در تهدیدات پیش روی سازمان‌هاست.

۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :

شرایط بازار و تجارت رقابتی در واحدهای صنعتی ایجاب می‌کند که سازمان‌ها برای رسیدن به نوآوری به استراتژی‌های کارآفرینانه روی آورند. اگر سازمانی بخواهد نوآور باشد، فرصت‌ها را به موقع تشخیص ‌دهد و همواره خود را با محیط هماهنگ کرده و حتی در مواردی به صورت فعالانه دست به تغییر در محیط بزند، باید کارآفرینی در سر‌لوحه کار خود قرار دهد. این سیاست باید توسط مدیران ارشد ایجاد شده و در کل سازمان اجرایی شود. برای رسیدن ‌به این مهم مدیران باید باورهای کارآفرینانه داشته باشند، این باورها در سازمان مورد ارزیابی و قضاوت افراد قرار گرفته و تبدیل به نگرشی کارآفرینانه می‌شود. اگر نگرش‌ کارآفرینانه به صورت پایدار در افراد به وجود آید، تبدیل به یک ارزش شده و تا زمانی که باورها، نگرش‌ها و ارزش‌های مدیران ارشد به سوی چشم‌اندازی کارآفرینانه نباشد، نمی‌توان انتظار داشت که یک سازمان به سوی تحقق ارزش‌های کارآفرینانه پیش رود.

‌در مورد موضوع مطالعه موردی این تحقیق، شرکت کارخانه‌ها تولیدی شهید قندی یکی از مجموعه شرکت های تأثیرگذار در صنعت استان یزد محسوب می‌شود که از ابتدای تأسیس تاکنون نقش مهمی در افزایش تولید صنعتی، اشتغال، و حتی خدمات اجتماعی داشته است. بعد از خصوصی سازی و با توجه به شرایط موجود اقتصادی در کشور، این شرکت با چالش هایی از قبیل افزایش رقابت، کمبود تقاضا، مشکلات در صادرات، تغییرات نیروی انسانی، و تغییرات تکنولوژیک مواجه می‌باشد. جامعیت برنامه ریزی استراتژیک از لحاظ نگاه به شرایط بیرونی از یک طرف و محدودیت ها و قابلیت های داخلی از طرف دیگر می‌تواند مسیر آینده این شرکت را به خوبی ترسیم نماید. ایجاد شرکت های اقماری در کنار شرکت مادر تخصصی باعث شده است تا اهمیت نگاه جامع به تصمیمات کلان مدیریتی در بعد استراتژی های کارآفرینی افزایش یابد.

۱-۴- اهداف تحقیق :

از مزایای برخورداری از برنامه استراتژیک کارآفرینی در یک سازمان را می توان به اختصار شامل : برخورد مؤثر با محیطی که با تغییرات سریع مواجه می‌شود. حل مشکلات اساسی سازمان، بهبود عملکرد، تشخیص جهت‌گیری آینده، رعایت حداکثر احتیاط و بصیرت در نواحی تحت کنترل سازمان، اتخاذ تصمیمات امروز، در پرتو نتایج و بازتاب های آینده تصمیمات، تفکر و اندیشیدن به شکل استراتژیک و تدوین و توسعه مبنایی جامع و قابل دفاع برای تصمیم‌گیری نام برد که ارائه الگوی جامع مطابق با مدل های روز و کارآمد مهم‌ترین هدف آن است که این مهم با مطالعه مدل های برنامه ریزی استراتژیک، شناسایی و بررسی مبانی و مدل های کارآفرینی در همه ابعاد آن و تجزیه و تحلیل عناصر مدل ها و جمع بندی آن ها و در ادامه اعتبارسنجی نتایج حاصل و ارائه یک الگوی مناسب می‌باشد.

۱-۵- سؤالات تحقیق :

تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به سؤالات زیر برای دستیابی به الگویی برای استراتژی های کارآفرینی در واحدهای صنعتی استان یزد است :

۱- نقاط قوت در فرایند کارآفرینی واحدهای صنعتی استان یزد کدامند؟

۲- نقاط ضعف در فرایند کارآفرینی واحدهای صنعتی در استان یزد کدامند؟

۳- فرصت های محیطی در فرایند کارآفرینی واحدهای صنعتی در استان یزد کدامند؟

۴- تهدیدهای محیطی در فرایند کارآفرینی واحدهای صنعتی در استان یزد کدامند؟

۵- رتبه بندی استراتژی های تهاجمی یا SO به چه صورت می‌باشد؟

۶- رتبه بندی استراتژی های انطباقی، مشارکتی یا WO به چه صورت می‌باشد؟

۷- رتبه بندی استراتژی های اقتضایی ST به چه صورت می‌باشد؟

۸- رتبه بندی استراتژی های تدافعی WT به چه صورت می‌باشد؟

۹- استراتژی های مناسب برای فرایند کارآفرینی واحدهای صنعتی در استان یزد کدامند؟

لذت بدین معنی است که فرد از موقعیتی که در آن است احساس شادمانی و مسرت می‌کند. برانگیختگی یعنی موقعیتی که فرد را برانگیخته، هیجان‌زده و فعال می‌کند. برتری یعنی فرد احساس می‌کند می‌تواند آزادانه در آن موقعیت عمل کند و یا اینکه احساس نماید که در کنترل آن موقعیت می‌باشد. محرابیان و راسل در سال ۱۹۷۴ نشان دادند که تمام واکنش‌های محیطی را می‌توان به عنوان ایجاد کننده‌ رفتار یا اجتناب از رفتار نام نهاد. آن ها با بهره گرفتن از موارد زیر، واکنش ها را طبقه‌بندی نمودند: ۱) تمایل به ماندن (مراجعه) یا خلاص شدن (اجتناب و دوری) از محیط. ۲) تمایل به نگاه کردن به محیط اطراف و کشف محیط (مراجعه) و یا دوری از محیط. ۳) تمایل به ایجاد ارتباط با دیگران (مراجعه) یا نادیده گرفتن تلاشهایی که دیگران جهت ایجاد رابطه انجام می‌دهند (اجتناب). ۴) تقویت و افزایش یا اجتناب و ممانعت از عملکرد و رضایت از عملکرد وظیفه. این رفتارها را می‌توان در یک محیط خرده‌فروشی مشاهده کرد. ایجاد شرکت‌های تعاونی، ارتباط با پرسنل فروش، خرید مستمر، صرف هزینه و زمان همگی جزء بخشی از رفتارهای رویه‌ای هستند که می‌توانند منجر به خرید تفننی شوند. دونوان و روی سی تر^[۴۰] در سال ۱۹۸۲ از مدل محرابیان و راسل برای پیش‌بینی رفتار مشتریان در سازمان‌های خرده‌فروش استفاده کردند. آن ها شرایط موقعیتی حاکم بر فروشگاه را به عنوان محرک واکنش‌های احساسی خریداران در مقابل شرایط محیطی، ارگانیسم و روش خرید یا رفتارهای دوری و اجتناب از خرید را به عنوان واکنش تعریف کردند. مدل آن ها بیان می‌کند که وضعیت احساسی افراد بر روی رفتار آن ها تأثیر می‌گذارد. فروشگاهی که دارای محیط لذت بخشی است می‌تواند در خریدار حس مثبت به وجود آورد و در عمل باعث رفتارهای مثبت خرید شود (Mehrabian & Russell, 1974).

۲-۱۰- محیط فروشگاه^[۴۱]

از آنجا که مصرف‌کنندگان تمایل به خرید کالاهای تجملی دارند، ‌بنابرین‏ محیط‌های فروشگاهی باید توجه زیادی ‌به این امر داشته باشند. پوسترل^[۴۲] در سال ۲۰۰۳ یادآوری نمود که میدان‌های خرید تلاش دارند تا با القاء زیبا شناختی، مشتریان را جلب نمایند. میدان‌های خرید یک محیط فانتزی هستند که سرگرمی‌های مختلفی همچون موسیقی، تئاتر و سرگرمی‌های بصری را در اختیار مصرف‌کنندگان می‌گذارند. ‌بنابرین‏ محیط فروشگاه به نوعی طراحی می‌شود که مشتری محیط لذت‌بخشی را در آن تجربه کند. برخی از محققان اشاره کرده‌اند که خرید می‌تواند تجربه لذت‌بخشی را برای مشتری فراهم آورد. همان طور که قبلاً اشاره شد، خرید بدون قصد قبلی در واقع نوعی مصرف یا خرید غیرضروری است که هدف اصلی و اولیه آن دستیابی به لذت و رضایتمندی از خرید می‌باشد. ‌بنابرین‏ تأثیر محیط فروشگاه بر قصد خرید به دقت بررسی می‌شود. دونوان و همکاران^[۴۳] در سال ۱۹۹۴ دریافتند که محیط‌های لذت بخش، مشتریان را تشویق می‌کند تا مدت بیشتری را در مرکز خرید بمانند و بدون داشتن برنامه‌ریزی قبلی، اقدام به خرید نمایند. همچنین بیان کرده‌اند که محیط فروشگاهی به عنوان محرکی برای خرید تفننی محسوب می‌شود.

نسبیت در سال ۱۹۵۹ خرید تفننی را یک نوع خرید هوشمندانه معرفی کرد که بواسطه آن خریدار از تبلیغات داخل فروشگاهی تأثیر می‌پذیرد. اِسترن در سال ۱۹۶۲ استدلالش بر این بود که برخی از خریدهای تفننی می‌تواند منطقی باشد. رفتار خرید تفننی را بایستی یک مقوله جدا از رفتارهای خرید اجباری^[۴۴] دانست. دساربو و ادواردز^[۴۵] در سال ۱۹۹۶ با تعریف خرید اجباری به عنوان شکل غیر عادی هزینه این نوع خرید را از خرید تفننی متمایز کرده‌اند که به عنوان یک بحث ملال آور برای خریدران معرفی شده است.

آن ها بیان کرده‌اند که خریدهای تفننی باید از خریدهای اجباری جدا در نظر گرفته شود با توجه به اینکه خریدهای تفننی نتیجه انگیزش‌های بیرونی است (مثل تبلیغات درون فروشگاهی) و خریدهای اجباری نتیجه انگیزش‌های داخلی است (مثل گرایش). از آنجا که انگیزه های خرید تفننی نتیجه های علاقه های هوسی مثل هیجان و تفننن می‌باشد و نمی‌تواند مضر باشد از این رو خرید اجباری همان خریدها و هزینه های مازادی است که غالباً نتایج ناخوشایندی به همراه دارد. آندرهیل^[۴۶] در سال ۱۹۹۹ بیان نمود در صورتی که مصرف‌کننده فقط موقع نیاز به کالا خرید کند اقتصاد بازار با شکست مواجه می‌شود. نتیجه این مطالعه نشان داد که تصمیمات اتخاذ شده نسبت به خرید داخل فروشگاهی یا همان نقطه خرید از جمله رفتارهای معمول و مورد انتظار مصرف‌کننده بشمار می‌رود. و همچنین توصیه های مکرری بر ایجاد فضاهای داخل فروشگاهی دارد که باعث انگیزش و تشویق خریدهای تفننی می‌شود (Wood, 2005, 268-281).

افزایش فرصت لمس کردن برای مصرف‌کنندگان در ویترین و چیدمان فروشگاه ممکن است خرید تفننی را افزایش دهد. مدیران باید ارتباط بین تماس و خرید تفننی را مد نظر قرار دهند. به طور کلی نشان داده شده است تماس، خرید تفننی را افزایش می‌دهد. به همین سبب، چیدمان و بسته‌بندی کالاها که باعث می‌شود مشتریان کالاها را لمس کنند، موجب افزایش خرید تفننی نیز شود. افرادی که تمایل بیشتری به خرید تفننی دارند با لذت، ارضا می‌شوند. بعلاوه، افراد تحریک‌پذیر بیشتر تمایل به برداشتن و لمس کردن کالاهای مبتنی بر لذت دارند (Joann & Childers, 2006, 505-510).

برنامه مصرف‌کننده گاهی اتفاقی بوده و توسط شرایط محیطی تغییر می‌کند. نه تنها ویژگی‌های شخصیتی بلکه شرایط محیطی نیز از طریق افزایش احتمال لمس کالاها توسط مشتریان، ممکن است بر خرید تفننی تأثیر‌‌‌‌گذار باشند. خصوصیات موقعیتی ممکن است سبب جلب توجه مصرف‌کننده شود. همان‌ طور که آندرهیل در سال ۱۹۹۹ بیان ‌کرده‌است، بسیاری از مصرف‌کنندگان در داخل فروشگاه تحت تأثیر قرار گرفته و تصمیم‌گیری می‌نمایند. جنبه‌های خاص محیط داخل فروشگاه مانند موزیک، چیدمان و علایم ممکن است بر فرایند تصمیم‌گیری وی در جهت خرید تفننی مؤثر باشند. مثلاً اگر چیدمان کالاها به نحوی باشد که براحتی بتوان آن ها را لمس نمود، احتمال خرید آن ها به صورت تفننی بیشتر خواهد بود (Ibid).

هیجان در میان ویژگی‌های مصرف‌کننده در مطالعات مربوط به کالاهای جدید می‌توان به تازگی، تنوع و شگفت‌انگیز بودن اشاره کرد.

خرید تفننی احتمالاً مورد ارضاء ارزش‌های لذتی در فرد شده و تمایلات ایجاد خوشی و هیجان را در او ایجاد می‌کند علاوه بر آن چنین نیازهایی از طریق تعاملات اجتماعی در تجارب خرید پرورش می‌یابند برای مثال یافته های هاسمن^[۴۷] در سال ۲۰۰۰ نشان می‌دهد تجربه خرید ممکن است موجب تقویت روحیه در فرد و ایجاد انرژی شود که این موارد وجود رابطه بین هیجان و انگیزش‌های خرید تفننی و رفتار خرید تفننی نشان می‌دهد ‌بنابرین‏ هیجان در مصرف‌کنندگان به طور مثبت با تمایل به خرید تفننی و رفتار خرید تفننی مرتبط است (Harmancioglu, et al, 2009, 27-37).

۲-۱۰-۱- محیط فروشگاه و تأثیر آن بر وضعیت روحی- روانی