از دیدگاه مشتریان، آن ها ممکن است در توسعه روابط با یک شرکت مزیت‌های اقتصادی بیشتری به دست آورند، به خدماتی که تطابق بیشتری با نیازهایشان دارد دست یابند و نیز خدمات اضافی دریافت کنند. نوع دیگری از مزایایی که از اهمیت بالایی برای مشتری برخوردار است، مزایای اجتماعی است که از ایجاد یک رابطه ناشی می شود. در مجموع، مشتریان شروع به ایجاد و حفظ روابط در بازار می‌کنند از آنجایی که انتظار دارند تا ارزش مثبتی را به عنوان پیامد مشارکت شان دریافت کنند. (جان کارلوس

و همکاران۲۰۰۶) .

1. 1. مدیریت ارتباط با مشتری^[۷۷]
      مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) در یک بیان ساده می‌تواند به صورت بخشی از بازاریابی رابطه ای در نظر گرفته شود که در ارتباط با مدیریت روابط مشتریان می‌باشد (آدام لیندگرین، ۲۰۰۴). مدیریت ارتباط با مشتری کسب و کارها را قادر می‌سازد تا درک بهتری از الزامات بیان شده یا تلویحی مشتریانشان داشته باشند (یچن لین^[۷۸] و همکاران، ۲۰۰۶). مدیریت ارتباط با مشتری در حقیقت شامل مجموعه ای از فرایندها و سیستمهایی است که امکان پشتیبانی از یک استراتژی تجاری برای ایجاد روابط بلندمدت و سودآور با مشتریان خاص را فراهم می آورد.
      گرچه مدیریت ارتباط با مشتری به طور گسترده ای به عنوان یک نگرش تجاری شناخته شده است، با این حال تعریف جهان شمول مورد قبولی از آن وجود ندارد. سویفت^[۷۹] (۲۰۰۱) مدیریت ارتباط با مشتری را به عنوان یک نگرش تجاری برای درک و تاثیرگذاری بر رفتار مشتری از طریق ارتباطات معنی دار تعریف
      می‌کند که در پی بهبود به دست آوردن مشتری، حفظ مشتری، وفاداری مشتری و سودآوری مشتری
      می‌باشد. مدیریت ارتباط با مشتری به صورت یک استراتژی جامع و فرایند به دست آوردن، نگهداشتن و مشارکت با مشتریان منتخب برای ایجاد ارزش بالاتر برای مشتری و شرکت تعریف می شود این امر شامل انسجام بازاریابی، فروش، خدمات مشتری و وظایف مدیریت زنجیره تامین سازمان برای دستیابی به کارایی و اثربخشی در ارائه ارزش به مشتری می‌باشد. این تعاریف بر اهیمت در نظر گرفتن مدیریت ارتباط با مشتری به عنوان یک فرایند جامع برای دستیابی و حفظ مشتریان به کمک هوشمندی تجاری، برای به حداکثر رساندن ارزش مشتری برای سازمان تأکید می‌کنند (نگای و همکاران^[۸۰]، ۲۰۰۸). امروزه مفهوم مدیریت ارتباط با مشتری غالباً همراه با راهکارهای نرم افزاری است که شرکت را قادر به جمع‌ آوری و یکپارچه کردن اطلاعات مهم مشتری می کند. امروزه، با بهره گرفتن از تکنولوژی پایگاه داده این امکان وجود دارد که تعداد زیادی از مشتریان را ارزیابی نموده و مشخص کنید که مشتریان فعال شما چه کسانی هستند. علاوه بر این ممکن است همیشه بهترین استراتژی شناسایی مشتریانی که بیشتر خرج می‌کنند نباشد، بلکه آنهایی که وفادارترند مهمتر می‌باشند. این کار نیز از طریق بخش بندی بازار به بخش‌های مشخصی که دارای ویژگی‌ها، ترجیحات و رفتار متفاوتی هستند اتفاق می افتد (کلگرن سیسیلیا
      و همکاران، ۲۰۰۷).
      بر اساس نظر سویفت (۲۰۰۱) مدیریت ارتباط با مشتری شامل چهار بعد شناسایی مشتری، جذب مشتری، حفظ مشتری و توسعه مشتری می‌باشد این چهار بعد می‌توانند به عنوان چرخه بسته سیستم مدیریت مشتری در نظر گرفته شوند. آن ها یک هدف مشترک را تسهیم می‌کنند و آن ایجاد درک عمیقتری از مشتریان به منظور حداکثر سازی ارزش مشتری برای سازمان در بلندمدت می‌باشد.

1. مطالعات انجام شده داخلی و خارجی

   1. 1. مطالعات انجام شده خارجی
         یانگ مینگ چن (۱۹۹۵) در پژوهشی با عنوان “ارزیابی نقش مناطق آزاد درافزایش سرانه ملی” مبانی نظری تجارت آزاد مورد بررسی قرار داد. نیکولاس پاپادوپلوس نیز به بررسی نقش مناطق آزاد در استراتژی جهانی پرداخته است. نتیجه این بررسی چنین است که کشورهای در حال توسعه ای که به ایجاد منطقه آزاد روی آورده اند بر این باورند که منطقه آزاد می‌تواند یاری دهنده آنان در رهایی از فقر و عقب ماندگی باشد.
         دیدگاه نوسازی و دموکراسی نیز رابطه بسیار نزدیکی با توسعه صنعت جهانگردی دارد. تونیس (۱۹۹۵) تحول نوسازی زمانی تحقق یافت که قانون بر اثر فرایند نوسازی از صورت عرف و آداب و سنن به صورت رسمی‌تجلی یافت و به همین دلیل توسعه جهانگردی حاصل نمی‌شود مگر اینکه ساختار اجتماعی جامعه قانونمند باشد. همچنین توسعه صنعت جهانگردی بدون در نظر گرفتن اصل دموکراسی با مشکلات عدیده ای روبرو است و در پویایی آن جای بسی شک و تردید است، بسیاری از رفتار و کردار جهانگردان بدون دموکراسی در جامعه میزبان محدود می‌شود این محدودیت باعث رکود صنعت جهانگردی خواهد شد، یکی از علل موفقیت در جذب گردشگران خارجی وجود سیستم لیبرال دموکراسی در جوامع است.
         بسیاری از محققان در تحقیقات گوناگون رابطه بین کیفیت خدمات، وفاداری مشتری را مطالعه کرده‌اند. روزان^[۸۱] و محمد (۲۰۱۰) در مطالعه خود بر روی ۳۲۲ میهمان هتل در صنعت هتل‌داری دریافتند که همدلی، قابلیت اطمینان، ‌پاسخ‌گویی‌، ملموس بودن و اطمینان به طور قابل توجهی وفاداری مشتری را پیش‌بینی می‌کنند. چن^[۸۲] و لی در سال ۲۰۰۸ آشکار کردند که کیفیت خدمات رابطه قوی و معنی‌داری با وفاداری مشتری در صنعت بین‌المللی لجستیک فراهم کننده خدمات دارد. مطالعه لیانگ^[۸۳] (۲۰۰۸) بر روی ۳۰۸ میهمان هتل در صنعت هتل‌داری ایالات متحده آشکار کرد که کیفیت خدمات تاثیر مثبت بر روی وفاداری مشتری دارد. کلوتی^[۸۴] و دیگران (۲۰۰۸) در مطالعه خود بر روی ۹۷۲ مشتری خرده فروشی صنعت خرده فروشی ایالات متحده دریافتند که د همبستگی مثبت و معنی داری میان کیفیت خدمات با وفاداری مشتری وجود دارد. جمال^[۸۵] و آناتاسیادو (۲۰۰۷) در کنار مطالعه رابطه بین کیفیت خدمات و رضایت مندی مشتری در صنعت بانکداری در یونان، رابطه بین کیفیت خدمات و وفاداری مشتری را نیز مطالعه کردند و دریافتند که کیفیت خدمات تاثیر مثبت و معنی داری با وفاداری مشتری در صنعت بانکداری یونان دارد.