۳- مضامین برنامه چهارم توسعه:
در برنامه چهارم توسعه ضمن درک خوب از نقش کارآفرینان دانا محور و تشخیص این مهم که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نقش استراتژی است را به عهده خواهد داشت، به‌وضوح به این نقش در ماده ۴۲ (بندهای الف و د) در ماده ۴۵ (بندهای الف و ه)، ماده ۲۱ (بند ج)، ماده ۳۹ (بند ز) و ماده ۴۶ (بند پ)، ماده ۴۸ (بند ج)، ماده ۴۹ (بند الف و ب) اشاره گردیده است. (سند قانون برنامه چهارم توسعه، به نقل از الوانی و همکاران،۱۳۹۰)
۴- مضامین سند چشم‌انداز:
همچنین در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله نظام در قسمت اهداف آرمانی (بند ۲ سند چشم‌انداز)، بند ۹، بند ۳۷ (سیاست‌های ملی)، بند ۳۷ (سند کلی)، دستیابی به اهدافی چون توسعه کارآفرینی، توسعه شرکت‌های دانش‌بنیاد (تأسیس ۲۰ هزار شرکت توسط کارآفرینان دانا محور تا پایان سند)، افزایش شبکه های تحقیقاتی با رویکرد اقتصادی و نهایتاًً افزایش شرکت‌های نوپا مستقر در پارک‌ها و مراکز رشد به آن اشاره‌شده است. نیل به چنین اهدافی جز از طریق طراحی یک نظام خط‌مشی گذاری در حوزه آموزش کارآفرینی میسر نمی‌گردد. (طالبی، ۱۳۸۴)
۵- با توجه به رشد روزافزون دانش، فناوری و تکنولوژی لازم است که جمهوری اسلامی ایران نیز بر نظام آموزش خود (به‌ویژه آموزش کارآفرینی) تمرکز خاص نماید تا بتواند حداقل همپای سایر کشورها از عرصه رقابت فناوری و نوآوری عقب نماند. از سوی دیگر آموزش کارآفرینی به عنوان راه‌حل برون‌رفت از مشکلات وسایل اقتصادی امروز کشور، نیازمند یک نظام کلان و منسجم در امر تصمیم‌گیری در این حوزه می‌باشد. این امر در سایه تدوین خط‌مشی‌های مناسب و مطلوب امکان‌پذیر است.
۶- در چند سال اخیر در قوانین بودجه دولت بخش قابل توجهی به آموزش کارآفرینی ذیل برنامه های وزارتخانه‌های مختلف ازجمله وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، رفاه اجتماعی، آموزش‌وپرورش تخصیص داده می‌شود. بهره‌برداری مطلوب و صحیح از بودجه عمومی در بخش آموزش کارآفرینی و پژوهش‌های علمی مرتبط مستلزم نظام خط‌مشی گذاری علمی است.
۷- یکی از حوزه های علمی که در رشته مدیریت دولتی موردمطالعه قرار می‌گیرد، حوزه خط‌مشی گذاری است. در ادبیات موجود، مطالعات محض زیادی در این زمینه انجام‌شده است؛ اما مطالعاتی که در یک حوزه عملیاتی و کاربردی موضوع خط‌مشی را بررسی کند کمتر به چشم می‌خورد. پژوهش حاضر از حیث موضوعی به‌نوبه خود به توسعه دانش در زمینه فرایند خط‌مشی گذاری در حوزه آموزش کارآفرینی کمک می‌کند. (الوانی، مقیمی، آذر، رحمتی، ۱۳۹۰)
۲-۶ آموزش و ترویج کارآفرینی در میان دانش‌آموزان
در سیر تحول کارآفرینی، اقتصاددانان بیشتر بر جنبه‌های اقتصادی کارآفرینی توجه داشتند و در نتیجه از ویژگی‌ها و عوامل فردی و اجتماعی که به صورت مثبت و منفی بر کارآفرینان تأثیر می‌گذارد غافل بودند و آن ها را در خارج از زمینه مطالعات خود می‌دانستند لیکن در سال‌های اخیر، پژوهشگران از جنبه‌های جامعه‌شناسی و روانشناسی به مطالعه این موضوع پرداخته‌اند. روانشناسان ویژگی‌های فردی کارآفرینان را بررسی می‌کنند. دیوید مک کله لند[۲۴]، از استادان روانشناسی دانشگاه هاروارد آمریکا که نخستین بار نظریه روانشناسی توسعه اقتصادی را مطرح کرد بر این باور است که عامل عمده عقب‌ماندگی اقتصادی در کشورهای در حال توسعه، مربوط به نداشتن خلاقیت فردی است او معتقد است که با یک برنامه درست تعلیم و تربیت، می‌توان روحیه کاری لازم را در جوامع تقویت کرد به گونه‌ای که شرایط لازم برای صنعتی شدن آن ها فراهم آید. (تفضیلی، ۱۳۷۲).
بر این اساس در این پژوهش ویژگی‌های فردی که یک کارآفرین باید داشته باشد در پنج دسته اقتصادی، عقلانی، اجتماعی، عاطفی و سازمانی قرار گرفته‌اند که هرکدام دارای زیر مؤلفه‌های می‌باشند که در فصل سوم به طور کامل به آن ها اشاره گردیده است این ویژگی‌ها در صورتیکه در دانش‌آموز یا فرد درونی و تقویت شوند می‌توان انتظار داشت که فرد در آینده کارآفرینی موفق باشد.
با توجه به مطالب ذکرشده در مورد کارآفرینی و ترویج کارآفرینی در مدارس، نتیجه می‌گیریم که اساس این برنامه ها بر دوپایه زیر استوار است:
-
- افزایش توانایی‌های کارآفرینی: شامل تقویت مواردی مانند فکر یابی، نوآوری، خلاقیت، فرصت‌یابی، مخاطره پذیری.
- افزایش مهارت‌های کسب‌وکار: شامل آموزش‌های موردنیاز مانند مدیریت، بازاریابی، حسابدار.
کشور ایران نیز، با تدوین برنامه‌ای گسترده و توجه ویژه و تدوین برنامه های آموزشی و پرورشی، می‌تواند افراد کارآفرین بیشتری را تربیت کند تا از این راه، شاهد رشد و شکوفایی در توسعه کشور باشیم. (شیخان، ناهید، ۱۳۸۶)
۲-۷ اهداف، محتوا و روش تدریس در آموزش کارآفرینی
هدف آموزش درباره کارآفرینی در دوره های تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه آگاهی دادن به دانش‌آموزان در ارتباط با موضوع کارآفرینی می‌باشد. حداقل آموزش لازم برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی این است که آنان نسبت به کارآفرینی شناخت پیدا کنند. چنانچه هدف آموزش از طریق کارآفرینی باشد ایجاد یک سری مهارت‌هایی است که دانش‌آموزان بعدها برای ایجاد کسب‌وکار خود به آن ها نیاز خواهند داشت، این هدف برای دانش‌آموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان در نظر گرفته می‌شود و اگر هدف آموزش برای کارآفرینی مدنظر باشد، منظور انجام یک سری فعالیت‌های عملی و کسب تجربه در محیط‌های واقعی است، این هدف برای دانش‌آموزان مقطع متوسطه بوده و با کمک فعالیت‌هایی چون طرح شغل، انجام پروژه های عملی، بازدیدهای علمی تحقق می‌یابد. لازم است محتوای دوره های آموزش کارآفرینی متناسب با این اهداف تنظیم شود. مهم‌ترین مواردی که می‌توان برای محتوا در آموزش کارآفرینی در نظر گرفت شامل مفاهیم، اصول و نظریه های کارآفرینی، مهارت‌های فردی و عمومی و مهارت‌های عملی کسب‌وکار می‌باشد. برای آموزش محتوا هم باید از روش‌ها و الگوهایی استفاده کرد که بتوان به اهداف آموزشی و پرورشی موردنظر در ارتباط با آموزش مهارت‌های کارآفرینی و تولید ایده ایجاد کسب‌‌و کارهای جدید دست‌یافت. در جدول زیر (به اقتباس از حسینی خواه ۱۳۸۷، ص ۵۹) تناسب اهداف، محتوا و روش‌های تدریس طبقه‌بندی‌شده است.
جدول (۲-۱). طبقه‌بندی اهداف، محتوا و روش‌های تدریس در مقاطع تحصیلی
مقطع تحصیلی
هدف
محتوا
روش تدریس
ابتدایی
آموزش درباره کارآفرینی
مفاهیم، اصول و نظریه ها
سخنرانی، ارائه مطلب،
مشاهده، داستان موردی
راهنمایی
آموزش درباره کارآفرینی
آموزش از طریق کارآفرینی
مهارت‌های فردی و عمومی
سخنرانی، کار گروهی، حل
مسئله، ایفای نقش
متوسطه
آموزش درباره کارآفرینی
آموزش از طریق کارآفرینی
آموزش برای کارآفرینی
فعالیت عملی کسب‌وکار
پروژه، شبیه‌سازی، بازدید از
کسب‌‌و کارهای جدید،
تدوین طرح شغل
