شعر انسانی کامل و شامل ، در مجموعه های شعری او با تـطور تاریـخی ذهـن و ذوق او ، حـرکت
می کند. ( شفیعی کدکنی ، ۱۳۸۰ ش ، ص ۲۲۴ – ۲۲۵ )
فیتوری در یکی از عناوین شعریش در کتاب اغانی آفریقا تحت عنوان « عـن الشعـر و الکـلمات
المیته » در خصوص شعر چنین می گوید :
اِنَّ الکَلَماتَ المَیتَهَ ، کالأَشجارِ المَیتَه
دُونَ ظِلالِ …
تُعَبِّرُ ناحِینَ تُعال …
اَلکَلِمات المَیتَهِ
کَنَباتاتِ الشَطَآنِ الصَّخریه زلقه
تَتَسَلقَنا بید الشفقه
بِالضَحِکاتِ المُرَه ؟
بِالحُزنِ المُر
بِالأحساسِ العارِی
مِن رُوحِ الشِعر !
( اغانی افریقیا ، ص ۲۵۲ )
فیتوری شعر را به گونه ای می داند که اگر کلمات آن مرده باشنـد و نـتوانند دیگـران را بیـدار
کنند و روح را در کالبد آنان بدمند همچون درختان مرده ای هستند که نه تنها هیچ میوه و ثمره ای را در بر ندارند و عاید مردم نمی کنند بلکه یک فضایی را هم اشغال کرده اند. او می گوید شعر باید روح داشته باشد تا بتواند ایجاد و تولید روح در دیگران بکند و انسان ها را به تحرک و حرکت وادار نماید.
فیتوری با کتابت و سرودن اشعار مختلف پیرامون کشورها و موضوعات گوناگون یک نوع بیداری
و تحول و ایجاد انگیزه را در انسانها به وجود آورده است و انسانها را به تحرک وا داشته و موجبات بیداری انسان ها به ویژه انسان ها و ملت های مظلوم را فراهم آورده است.
فیتوری اشعار سیاسی ، وطنی و ملی بسیاری سـروده است و در آنـها از روش هـای حماسـی ،
انقلابی و جنگ و مقاومت و ایستادگی استفاده کرده است ، الفاظ آن اشعار دارای موسیقی قوی و فریاد گرمی باشند. برای اینکه صدای تغییرات درونی شاعر و عواطف شعله ور او می باشد لذا از الفاظ و کلمات قوی ، شدید و با روح و جان استفاده کرده است. ( همان ، ص ۵۳ )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳ – ۲ – ۸ – فیتوری شاعر متعهد
فیتوری از جمله شاعران متعهدی است که شعر را وسیلـه ای بـرای دفـاع از انسانیـت انـسان ،
آزادگی او و حفظ کرامت های انسانی و مبارزه با بردگی ملت ها توسط زورمداران تاریخ قرار داده است. او در قصیده زیر از این تعهد شعری سخن می گوید :
یا خالقَ الانسانِ من طینه
و خالقَ الفنّانِ من طینه
عذّبتَنی بالفَن
عذّبتنی بهذه النارِ السماویّه
لَسَوف ألقاکَ غَداً صارِخاً بکل ما فیَّ من اللّوعه
لم تشقنی دَمامتی فی الوَری
لم تشقنی إلاحساسیتی
أدعوک لاتشقّ بها کائناً بعدی
فهذه النارُ من قسمتی
رضیتُ أن أفنی علی وَهَجها
لکی یعیشُ الفنُ فی مُهجَتی ! ( اغانی افریقیا ، ص ۱۳۰ )
او می گوید : ای کسی که انسان را از گِل آفریدی و هنرمند را نیز از گِل ، اما مرا با این هنر
۳ –۳ – آثار فیتوری
فیتوری در طول زندگی پربار و متعهد خویش ، آثار ادبی و اجتماعی ارزنده ای به جامعه بشری
ارزانی داشته است که تعدادی از آنها چندین بار به چاپ رسیده و برخی دیگر به صورت مخلوط ( دست نوشته ) باقی مانده است و با توجه به اینکه درحال حاضر ایشان در قید حیات است. چاپ و تألیف دیگر اثرهای ایشان در آینده مقصود است که توسط شاگردان و فرزندانش صورت پذیرد.
فیتوری یکی از اجزاء و محورهای حرکت ادبی در سودان به شمار می آید و هم چنیـن یکـی از
اجزاء و میراث های آداب و فنون شعری مصر به حساب می آید. فیتوری مسیر شعری و شروع به نگارش و ذوق شعری را در مصر آغاز نمود و در همان جا بود که اولین اثر شعری اش را با نام « اغانی آفریقیا » در مصر به سال ( ۱۹۵۵) نگارش نموده و منتشر ساخت و شهرت چشمگیری با همین مجموعه به دست آورد. فیتوری در سودان ، مصر ، لبنان زندگی کرده است و تجربه های فراوانی از تحولات اجتماعی ، ارتباطات و تعاملات انسانی و وضع بشریت در اقصی نقاط جهان به دست آورده است و اثرات خوبی را از خود منتشر کرده است. پس از سروده های افریقا ، « عاشقی از افریقا » را به سال ( ۱۹۶۴ م ) منتشر کرد و در سال ( ۱۹۶۶ م ) « افریقا ، مرا به یاد آورد » را منتشر نمود.
درسال ( ۱۹۶۹ م ) نمایشنامه ای با عنوان « سولارا » منتشر کرد که زمینه آن افریقا است و به
مسائل و موضوعات و مشکلات افریقایی و افریقاییان پرداخته است و در چاپ دیگری که از این نمایش نامه شده است آن را « غم های افریقا » خوانده است.
درسال ( ۱۹۶۸ م ) شعر بلند سقوط دبشلیم را منتشر کرد که به تأسی و تأثیر یکی از حکایات
کلیله و دمنه بوده است.
هم چنین مجموعه قهـرمان و انـقـلاب و یـخ را در سـال ( ۱۹۷۰ م ) منتشـر نمـود. در سـال
(۱۹۷۰ م ) « چنگ نوازیهای درویش دوره گرد را نشر داد و درسال ( ۱۹۷۳ م ) « گفته های شاهد اثبات » و نیز در سال ( ۱۹۷۴ م ) نمایش نامه « شورش عمر مختار » را که ماجرای آن را در لیبی می گذرد و قهرمان آن علیه حکومت ایتالیا قیام می کند.( رادمنش ،۱۳۷۴ ش ، ص ۲۱ )
آثار و تألیفات فیتوری فواید ادبی ، اجتماعی و سیاسی ارزنده ای به جامعه بشری ارزانی داشـته
که بعضی از آنها چندین بار به چاپ رسیده و برخی دیگر به صورت مخلوط ( دست نوشته ) وجود دارد که مقدمات مربوطه جهت چاپ را طی می نماید ، لذا به معرفی آثار این شاعر گرانقدر می پردازیم.

1. 1. أغانی إفریقیا ، بیروت ، دارالمعارف ، ۱۹۵۵ م.

1. 1. عاشق من أفریقیا ، بیروت ، دارالأداب ، ۱۹۶۴ م.

1. 1. اُذکرینی یا افریقیا ، القاهره ، دارالعلم ، ۱۹۶۶ م.

1. سقوط دبشلیم ، بیروت ، منشورات نزارقبانی ، ۱۹۶۸ م.