۲-۱۱-۷) مدل سیندی ویگلزورث (۲۰۰۴/۲۰۰۸):
ویگلزورث ۱۲ مهارت را برای هوش معنوی در نظر گرفت و بر اساس همین مهارتها مدلی را نیز ارائه نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
جدول ۲-۹: مدل هوش معنوی از دیدگاه سیندی ویگلزورث(ویکی پدیا)
| خودآگاهی برتر آگاهی از مشاهده جهان خویشتن آگاهی ازدهدف زندگی آگاهی از سلسله مراتب ارزشها پیچیدگی تفکر درونی آگاهی از خود/فراخود |
آگاهی فراگیر آگاهی از بهم پیوستن همه زندگی آگاهی از جهانبینی دیگران وسعت نظر ادراک فضا/زمان آگاهی از محدودیتها/نیروی ادراک بشر آگاهی ازقوانین معنوی تجارب یگانگی ماوراء |
| خود والاتر/رهبری فراخود تعهد نسبت به رشد معنوی حفظ خود والا در مسئولیت زندگی هدفمند پایداری در اعتقادات راهنمایی خواستن از معنویت |
پیشگاه معنوی/رهبری اجتماع یک عارف و معلم/مربی معنوی موثر یک عارف و مامور تحولی موثر غمخواری کردن و داوری آگاه آرامش، حضور آرام و امن همتراز بودن باگردش زندگی |
مدل هوش معنوی ویگلزورث و ارزیابی اندازه گیری آن به طور موفقیت آمیزی در شرکت ها مورد استفاده قرار گرفته است (ویکی پدیا؛ بنقل از جهانی، ۱۳۸۹).
۲-۱۱-۸) مدل آمرام ( ۲۰۰۷ ) :
آمرام یک تئوری بنیادی جهانی، در خصوص هوش معنوی ارائه نمود. او با ۷۱ نفر از پیروان سنتهای مختلف معنوی (بودیسم، مسیحیت، بتپرست، اسلام، صوفی، هندوئیسم، تائوئیسم، یوگا و …) که از نظر اطرافیانشان هوش معنوی داشتند، مصاحبه کرد. اکثریت آنها از اساتید مذهبی بودند (شیخ، روحانی، کشیش و…) بعضی نیز متخصصین طب یا رهبران تجاری بودند، به طوری که معنویت را با زندگی خود آمیخته بودند. او با هر یک از آنها حداقل چهار مصاحبه انجام داد و از آنها در مورد سوالات زیر توضیح خواست؛ چگونه معنویت شان را بر اساس اعمال روزانه افزایش میدهند؟، معنویت چگونه کار و روابط آنها را شکل میدهد؟، چگونه از معنویت برای انجام وظایف روزانه خود کمک میگیرند؟ و در پایان از شرکت کنندگان خواسته شد انتقادات خود را در مورد موضوعات مطرح شده در مصاحبه های قبلی مطرح کنند. آمرام با بهره گرفتن از تئوری داده بنیاد و از طریق کدگذاری باز ۷ بعد از هوش معنوی و زیر شاخه های آن را استخراج کرد. این ۷ بعد شامل هوشیاری[۸۵]، متانت[۸۶]، معناداری[۸۷] ، تعالی[۸۸]، صداقت[۸۹] تسلیم شدن (تن در دادن) صلح آمیز به خود[۹۰] و هدایت درونی[۹۱] است ( آمرام، ۲۰۰۷: ۳ و آمرام، ۲۰۰۹: ۴؛ بنقل از زارعی متین و همکاران، ۱۳۹۰).
۲-۱۲) هوش معنوی در اسلام
در اسلام به طور ضمنی هوش معنوی مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. برای مثال عوامل مؤثر بر هوش معنوی در متون اسلامی تقوا و پرهیزگاری به همراه تمرینات روزمره از قبیل تدبر در خلقت، تدبر در آفاق و انفس، روزه داری، عبادات، خواندن قرآن و تدبر صادقانه در آیات قلمداد شده است (سهرابی، ۱۳۸۷ ). قرآن به افراد باهوش معنوی بالا، صفت اولوالالباب میدهد، که منظور افرادی هستند که به جوهره حقیقت پی برده اند و از پرده های اوهام عبور کرده اند. به طورکلی، اصولی که در دین مبنایی مطرح شده است، مانند دستیابی به وحدت در ورای کثرت ظاهری، یافتن پاسخ در مورد مبدأ هستی و تشخیص الگوهای معنوی و تنظیم رفتار بر مبنای آنها، محورهای اصلی هوش معنوی هستند. ما میتوانیم با رشد هوش معنوی، انسانهای دینداری پرورش دهیم. هوش معنوی به افراد، دلسوزی، مهربانی، یکپارچگی در تفاوتها و اتکا به معناداری را میآموزد (سلیمی و همکاران، ۱۳۸۶).
۲-۱۳) اندازه گیری هوش معنوی
ناسل (۲۰۰۴) معتقد است سازه هوش معنوی به تازگی در ادبیات روانشناسی پدیدار شده است. این سازه علائق ذهنی مربوط به معنویت را با تجربه های مقدس، دل جویی و دل مشغولی های وجودی و تکالیف بیرونی جهان واقعی ادغام می کند و زمینه عمیق تر و وسیع تری را برای استفاده از هوش های شناخته شده فراهم می کند. هوش معنوی با مفهوم تقدس در ارتباط می باشد و به واسطه کاربرد عملی منابع و توانایی های مرتبط با معنویت ابراز می شود (ناصری، ۱۳۸۶).
هر چند تحقیقات زیادی در حیطه رشد و تحول هوش معنوی صورت نگرفته است و نیازمند تحقیقات تجربی- کیفی است، ولی به نظر می رسد که استعداد هوش در افراد مختلف متفاوت است و مانند هوش فرهنگی و هوش هیجانی در اثر برخورد با محیط های غنی که سوالات معنوی را بر می انگیزاند، به تدریج تحول یافته و شکل می گیرد (حمیدی و صداقت، ۱۳۹۱).
پرسشنامه هوش معنوی جامع آمرام و درایر[۹۲] ( ۲۰۰۷ ): این پرسشنامه توسط آمرام و درایر ساخته شده و دارای ۴۵ عبارت و هفت مؤلفه کلی از جمله هوشیاری، خوبی، جهت گیری درونی، معنا و مفهوم، وجود و شخصیت، حقیقت و صداقت و تمامیت و کلیت دارد.
کینگ (۲۰۰۸) نیز به بررسی هوش معنوی و ارائه مدل اندازه گیری آن پرداخت. وی برای ارائه مدل هوش معنوی که شامل ابعاد تفکر انتقادی، تولید معنای شخصی، بسط هوشیاری و آگاهی متعالی بود، ابتدا سیاهه ای شامل ۸۴ مولفه تنظیم و بین ۶۱۹ نفر از دانشجویان دوره کارشناسی توزیع نمود و پس از تحلیل داده ها، مولفه های دارای همپوشانی حذف شدند و ۴۲ مولفه باقی مانده به ۳۰۵ دانشجوی مقطع کارشناسی ارائه کرد که نتیجه تجزیه و تحلیل مجدد منجر به کاهش مولفه های دیگری شدو در نهایت مدل SISRI را که مدلی خودگزارشی در پژوهش های هوش معنوی است با ۲۴ مولفه با قابلیت اطمینان مناسب برای تحقیقات آینده پیشنهاد نمود (حریری و زرین آبادی، ۱۳۹۰).
در پرسشنامه ناصری در ابتدا با مطالعه ی کتابخانه ای مبانی نظری تحقیقات انجام شده در خصوص هوش معنوی و برای توضیح مؤلفه های هوش معنوی در فرهنگ ایران، اصلی ترین متون دینی فرهنگ غالب کشور ایران مورد مطالعه قرار گرفتند و در مجموع هشت مؤلفه به عنوان مولفه های اصلی هوش معنوی در فرهنگ غالب ایران در نظر استخراج شدند. هشت مولفه عبارتند از: به نام شکیبایی، باورها و اعمال معنوی و مذهبی، معنا و هدف در زندگی، الوهیت، آرامش درون، تجربیات معنوی، شناخت خود و بخشش. سپس با بهره گرفتن از متون موجود درباره مفهوم هوش معنوی و منابع داخلی، پرسشناه ۱۰۸ سوالی برای سنجش هر یک از عوامل در سال ۸۶-۸۷ تهیه و اجرا شد و بعد از بررسی نهایی و با توجه به فرهنگ ایران پرسشنامه ای ۹۷ سوالی تهیه و تنظیم گردید.
در نمره گذاری این پرسشنامه از روش لیکرت استفاده می شود که از الگوی یک تا چهار پیروی می کند. به عبارتی دیگر گزینه هرگز نمره (۱)، به ندرت (۲)، اغلب (۳)، تقریبا همیشه (۴) دریافت می کند ( حسینیان و همکاران، ۱۳۹۰).
۲-۱۴) ویژگی های هوش معنوی و رویه های افزایش آن
جدول ۲-۱۰: ویژگی های هوش معنوی و رویه هایی که می توان آن را افزایش داد: ( سیسک، ۲۰۰۸)
