کار پاس کشتی و کشتی نشین با ناخداست

کار ایران با خداست

(بهار،۱۳۵۸،ج۱ : ۱۴۶)
در این ابیات تصویر زیبایی از چندین تشبیه ترسیم گردیده است، از جمله تشبیه کشور به کشتی، رخدادها به تلاطم بیامان دریا، استبداد و ستم به ضایعات و موانع دریایی، پادشاه به ناخدا و مردم کشور به کشتینشین باعث ترسیم تصویر زیبایی گردیده است. اما بهار در اشعار خود از ترکیبهای تشبیه بلیغ که از نوع اضافۀ تشبیهی است بسیار دارد، همچون ترکیب سوهان مرگ در بیت:
سوهان مرگ گویی در استخوان تراشی است چون روی ریل غلطد عرادههای واگون
(همان: ۳۳۷)
در این بیت مرگ همچون سوهانی است که بر روی استخوان کشیده میشود و صدای آن باعث آزار دیگران میگردد. از سوی دیگر صدای نابهنجار واگون چنان باعث ناراحتی و انزجار شاعر شده است که آن را همچون صدای سوهانی مجسم میکند که بر روی استخوان کشیده میشود. ترکیبات زیبای دیگری چون: طفل الغرب، طفل الشرق، سلم التقدم، کدوی سر، دریای استبداد و… در اشعار آنها واضح و آشکار است. علاوه بر آنها تشبیه ضمنی هم در اشعار طنز هر دو شاعر نمود بارزی دارد. همچون ابیات زیر:

سَکَتنـا حینَ ذَمُّـونا وَ عابُوا

وَ إنَّ سُکُـوتَنا عَنهم جَوابُ

وَ هَل ضَرَرٌ عَلی قَمرٍ تُسـامی

إذا نَبِحَت علی القَمرِ الکِلابُ

(الزهاوی، ۱۹۷۲،ج۱ : ۲۲۱)
(آنهنگام که ما را دشنام میدادند ما سکوت اختیار کردیم و همین سکوت جواب دشنام آنها بود، آیا زوزۀ سگی بر مهتابی در دل آسمان زیانی میرساند؟!)
در این شعر شاعر در برابر سخنچینانی که بر علیه وی سخنچینی میکردند سکوت اختیار میکند و خود را برتر و والاتر از آن میپندارد که جواب آنها را بدهد و ادعا میکند که آنها با این رفتار خود به شاعر هیچ زیانی نمیرسانند. وی تمام این گفته های خود را در ضرب المثلی که در بیت دوم آورده است به تفصیل بیان میکند؛ خود را همچون ماه، بلندمرتبه میداند که زوزۀ سگها بر او تاثیری ندارد. همچنین بهار در شعر زیر محمدعلی شاه را که دلیل اصلی گسترش بیعدالتی و ظلم و ستم بود، همچون خفاشی میداند که از نور و روشنایی در هراس است.

شاه ایران گر عدالت را نخواهد باک نیست

زانکه طینت پاک نیست

دیدۀ خفاش از خورشید در رنج و عناست

کـار ایــران با خداست

(بهار،۱۳۵۸،ج۱ : ۱۴۶)
۲٫۲٫۴٫ موسیقی
موسیقی یکی از عناصر اصلی شعر است که با چینش و گزینش متناسب حروف، اصوات، مکث و درنگ، وزن، قافیه و به طور کلی ارتباط متوازن تمامی اجزاء شعر بوجود میآید. شاعر باید بین تمامی عناصر شعر نوعی هماهنگی و تناسب ایجاد کند تا بتواند سرودۀ خود را به بهترین وجه القاء کند. دکتر شفیعی کدکنی در تعریف موسیقی مینویسد: «مجموعه عواملی که زبان شعر را از زبان روزمره، به اعتبار بخشیدن آهنگ و توازن، امتیاز میبخشند و در حقیقت از رهگذر نظام موسیقایی سبب رستاخیز کلمه ها و تشخص واژهها در زبان میشوند، میتوان گروه موسیقایی نامید.» (شفیعی کدکنی،۱۳۸۸: ۷) بنابراین نظام آوایی در کنار تصاویر و زبان شعری، لذتبخشی و تاثیرگذاری شعر را چندین برابر میکند؛ حتی در برخی موارد ابیاتی وجود دارند که خالی از هرگونه ایماژ و یا عناصر بیانی و مجازی شعر هستند، ولی با تناسب آهنگی که در آن وجود دارد، گوشنواز و لذتبخش مینمایند. موسیقی شعر به طور کلی به دو بخش تقسیم میشود: موسیقی بیرونی و موسیقی درونی. «محمد کنونی در اینباره چنین میگوید: موسیقی ثمرۀ کشمکش بین موسیقی بیرونی و موسیقی درونی است.» (سعدون شلاش،۲۰۱۱: ۱۵۰)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱٫۲٫۳٫۴٫ موسیقی بیرونی
موسیقی بیرونی «براساس کشش هجاها و تکیهها» (شفیعی کدکنی،۱۳۸۸: ۵۱) بوجود میآید و متشکل از وزن و قافیه است. « نظام موسیقایی در شعر از ترکیب وزن و قافیه که به نوعی تکیهگاه شعر عرب بشمار میآیند، تشکیل میشود. وزن عواطف و تجربه های شعری را به نظم درمیآورد، تا جایی که وزن متاثر از حالات و تجربۀ درونی شاعر است. بنابراین تجربۀ شعری همانی است که بر اساس حالات شاعر وزن شعر را مشخص میکند» (سعدون شلاش،۲۰۱۱: ۱۵۳)
قافیه: در اصطلاح بمعنای «اصوات متعددی است که در اواخر مصراعها و یا ابیات قصیده تکرار میشود. تکرار این اصوات جزء مهمی در موسیقی شعر است چرا که آنها بمثابه فواصل موسیقایی هستند که شنونده در انتظار تکرار آنها میماند.» (سعدون شلاش،۲۰۱۱: ۱۶۴) « قافیه در شعر قدیم در تمامی ابیات یگانه است و کمتر مورد تغییر و تحول قرار میگیرد اما امروزه شاعر قافیه را با توجه به نقش و وظیفهای که در کلام ممکن است داشته باشد، بکار میبرد.» ( شفیعی کدکنی،۱۳۸۸: ۲۲۱)
زهاوی و بهار به عنوان شاعران نئوکلاسیک، تغییراتی را هم در قافیه بوجود آوردند. به عبارت بهتر آنها سعی در ساده و روان کردن شعر خود داشتند، بنابراین به قالبهای شعری سادهتر و مردمیتر روی آوردند؛ بنابراین علاوه بر قالبهای قدیمی، از قالبهای رایج در بین مردم که گاهی قافیههای متفاوتی داشتند همچون ترکیب‌بند، ترجیح‌بند، مربع، مخمس، مسدس، مستزاد، زجل و سرودهای محلی استفاده میکردند و همین باعث گردید در قافیه و وزن هم نوعی تجدیدنظر پیش بیاید. زهاوی قافیه را جزء ضروریات شعر نمیدانست و از اولین کسانی بود که شروع به سرودن شعر مرسل کرد. شعر مرسل شعری بدون قافیه بود که راه را برای شعر آزاد هموار میکرد. وی در اینباره میگوید:

یکی از نتایج اصل هم ارزی جرم و انرژی این است که این دو می توانند به هم تبدیل شوند. در پدیده تولید زوج تابش الکترومغناطیسی در مجاورت یک هسته سنگین به دو ذره الکترون و پوزیترون واپاشیده می شود اما پوزیترون نمی تواند طول عمر زیادی داشته باشد چون فضا پر از الکترون است، لذا پوزیترون بعد از مدت کوتاهی از تولید شدن با یک الکترون ترکیب شده و از بین می رود و به جای آن فوتون یا تابش الکترومغناطیسی ایجاد می شود که به این پدیده نابودی زوج می گویند. در تولید زوج اندازه حرکت ذره و پادذره نمی توانند پایسته بماند مگر اینکه فوتون در نزدیکی ذره سنگینی، همچون هسته یک اتم باشد. به عنوان مثال: فرض می کنیم که در یک فضای تهی، فوتون ناپدید شده و یک زوج الکترون حفره آفریده شود. همچنین فرض کنید که ناظر نسبت به مرکز جرم الکترون و پوزیترون ساکن است. در این صورت اندازه حرکت کل الکترون و پوزیترون نسبت به این ناظر صفر خواهد بود. اما فوتونی که زوج را تولید می کند، در این چارچوب مرجع دارای اندازه حرکت غیر صفر خواهد بود، چون فوتون در هر چارچوب مرجعی همواره با سرعت نور © حرکت می کند. بنابراین باید قبل از برخورد اندازه حرکت فوتون را داشته باشیم، نه اندازه حرکت خالص بعد از برخورد را .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یک فوتون نمی تواند خودبخود در فضای تهی به یک زوج الکترون-پوزیترون واپاشیده شود.
نابودی زوج های ذره و پادذره و همراه با آنها آفرینش فوتونها، عمل عکس تولید زوج است. نابودی ماده و آفرینش انرژی الکترومغناطیسی را برای حالتی در نظر می گیریم که الکترون و پوزیترون نزدیک بهم و اساسا ساکن باشند. در آغاز اندازه حرکت خطی کل این دو ذره صفراست، بنابراین وقتی این دو ذره به هم می پیوندند و نابود میشوند یک تک فوتون نمی تواند آفریده شود، زیرا این عمل باعث نقض قانون بقای اندازه حرکت خطی میشود ولی اگر دو فوتون آفریده شوند که با اندازه حرکت مساوی و در جهت های مخالف حرکت می کنند، اندازه حرکت خطی می تواند پایسته بماند، چنین فوتونهایی دارای فرکانس ها و انرژی های یکسان هستند. در واقع می توان گفت که سه یا چند فوتون می توانند آفریده شوند ولی با احتمال به مراتب کمتر ازآفرینش دو فوتون. همین طور وقتی چندین زوج الکترون و پوزیترون در نزدیکی یک هسته سنگین نابود می شوند، تعداد کمی از این نابودی ها یک تک فوتون تولید خواهند کرد.
انرژی جنبشی حاصل برابر با انرژی فوتون منهای است که برای تولید دو جرم سکون مورد نیاز است.
تولید زوج، فوتون اولیه را حذف میکند، اما وقتی پوزیترون نابود شود دو فوتون تولید میشود احتمال رخداد تولید زوج، به نام ضریب تولید زوج یا سطح مقطع تولید زوج، تابع پیچیده ای از و Z است.[۶]
وابستگی به E
احتمال تولید جفت k _(atom)، برای انرژیهای کمتراز MeV 1.02 صفر است. k _(atom) در انرژیهای بیش از این حد با افزایش انرژی، زیاد می‌شود و در انرژیهای بیش ‌ازMeV 10 برهمکنش غالب خواهد بود.
وابستگی به Z
این تبدیل انرژی به جرم فقط در حضور میدانهای الکتریکی قوی رخ می دهد و اولین میدانهای قوی، نزدیک هسته اتم ها پیدا می شود. و برای مواد با عدد اتمی بالا شدت آن افزایش پیدا میکند. دراین حالت در نزدیکی هسته اشعه γ ناپدید شده و به جای آن یک جفت الکترون و پادالکترون ظاهر میشود که جرم این جفت طبق رابطه معروف اینشتین یعنی E=m بر حسب انرژی فوتون بدست می آید. احتمال تولید جفت k _(atom) ، برای یک اتم با ^۲Z متناسب است.
شکل ۱‑۳ تولید زوج یون
تابش دهی گاما و تولید ساختارهای شیمیایی جدید
مفهوم پیوند شیمیایی مرتبط با رد و بدل کردن و یا به اشتراک گذاری الکترونهای لایه ظرفیت اتمها در دست یابی به ساختارهایی پایدارتر میباشد، وقتی که پرتوها از طریق برهمکنش های ذکر شده در بخش های قبلی بر این دسته از الکترونها تاثیر بگذارند نتیجه این برهمکنش میتواند تولید رادیکالهای آزاد، یونها و یا مولکولهای برانگیخته باشد که هریک از این نتایج از طریق فرآیندهای شیمیایی گوناگونی میتوانند منجربه تولید ساختارهای جدید در نمونه تابش داده شده بشوند [۶]
پیشرانه ها:
کلیات:
علوم مختلف در جهان امروز با سرعت فزاینده‌ای توسعه پیدا می‌کنند. در چند دهه اخیر، بشر شاهد ارتباط هرچه بیشتر علوم در شاخه‌های مختلف آن بوده است و هرچه این ارتباطات بیشتر شده منجر به پیدایش دانش و تکنولوژی نوینی گردیده است.
شناسایی تحولات تکنولوژیک در عرصه کسب و کارها به ویژه صنایع نظامی از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد. امروزه برای صنایع نظامی هرکشور بخصوص کشورهایی که در موقعیت استراتژیک خاص قرار دارند و هر از چندگاهی بخاطر موقعیت ژئوپلوتیک تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای را متوجه خود می بینند، شناخت مشخصه ها و ویژگی های محصولات نظامی در مرز تکنولوژی ضروری مینماید.
یک انفجار شیمیایی نتیجه یک واکنش شیمیایی یا تغییر حالتی است که در یک فاصله زمانی فوق العاده کوتاه رخ میدهد و با تولید مقدار زیادی گرما و معمولا مقدار زیادی گاز همراه است. انفجارهای شیمیایی بوسیله ترکیباتی که حاوی مواد انفجاری و به هم فشرده اند اما لزوما نیاز به محبوس شدن ندارند حاصل میشود. در طی یک واکنش شیمیایی یک انتقال گرمازایی فوق العاده سریع همراه با تشکیل گازها و بخارهای خیلی گرم انجام میشوند. به خاطر بی نهایت سریع بودن واکنش (یک صدم ثانیه)گازها بلافاصله منبسط نمیشوند بلکه برای کسری از ثانیه درون ظرف خود باقی می مانند و آن حجمی را که در ابتدا اشغال کردند پر میکنند بنابراین به علت فضای فوق العاده کوچک دمای انفجار بسیار بالا (چندین هزار درجه) فشار زیادی (چند صد اتمسفر) حاصل میشود. این فشار به قدری زیاد است که قادر است یک موج انفجار تولید کند و دیواره ظرف را بشکند و باعث خسارت به اشیاء اطراف شود. اکثر موادی که در گروه مواد منفجره شیمیایی قرار میگیرند معمولا حاوی اکسیژن و نیتروژن و عناصر قابل اکسید شدن از قبیل کربن و هیدروژن هستند. در این مواد معمولا اکسیژن به نیتروژن متصل است مانند گروه های NO₂ و NO و NO₃ مواردی نظیر آزیدها مانند سرب آزید (PbN₆) و ترکیبات نیتروژنی مانند تترایدیدنیتروژن (NI₄) و آزوایمید (NH₃NI₃) که حاوی اکسیژن نیستند از این قاعده مستثنی هستند. با وقوع یک واکنش شیمیایی مولکولهای نیتروژن و اکسیژن از هم جدا میشوند همانطورکه در واکنش زیر نشان داده میشود.

(۱‑۱۶)

درطی واکنش مقادیر زیادی انرژی آزاد میشود که معمولا با خروج گازهای گرم همراه است. گرمای آزاد شده در طی واکنش (گرمای واکنش) برابر اختلاف میان گرمای مورد نیاز برای شکستن مولکولهای ماده منفجره به عناصر آن و گرمای آزاد شده از ترکیب مجدد این عناصر برای تشکیل N₂، H₂O،CO₂ و غیره هستند.
انرژی بدست آمده از یک انفجار اتمی یا هسته ای یک میلیون تا یک بیلیون برابر انرژی بدست آمده از یک واکنش شیمیایی است. موجهای شوک حاصل از یک انفجار اتمی مشابه امواج تولید شده توسط یک واکنش شیمیایی است و اما دوام بیشتری خواهند داشت و دارای فشار بالاتر در امواج ضربانی مثبت و فشار کمتر در امواج ضربانی منفی اند. جریان شدید نوترونهای بدست آمده از یک انفجار اتمی برای هر فرد نزدیک به انفجار مهلک است در حالیکه افرادی که قدری از محل انفجار فاصله دارند در اثر تشعشع پرتو گاما صدمه خواهند دید . انفجارهای اتمی همچنین تشعشعات ماورای بنفش و مادون قرمز شدیدی منتشر میکنند . یک انفجار فیزیکی وقتی بوجود می آید که یک ماده در حالیکه فشرده شده دستخوش یک تبدیل فیزیکی آنی شود، در همان زمان انرژی پتانسیل سریعا به انرژی جنبشی تبدیل شده و دمای آن فورا بالا رفته و منجر به تولید یک موج شوک در محیط اطراف آن می شود.
پیشرانه^[۱۵] : اسم فاعل Propulsion، مواد پرانرژی (شامل سوخت و اکسید کننده) هستند که برای سوختن یکنواخت و بدون خطر، جهت تامین انرژی پیشرانش طراحی می‌شوند.
پیشرانش^[۱۶] : رانشی که در اثر خروج گاز تولید شده درمحفظه احتراق از نازل و انبساط آن در سطح بیرونی نازل پدید می‌آید.
یکی از مهمترین پارامترهای یک پیشرانه، میزان گرمای انفجار و پایداری آن است. گرمای انفجار پیشرانه می تواند ناشی از میزان گرمای انفجار در اجزای سازنده یک پیشرانه باشد، به نحوی که اگر اجزای سازنده پیشرانه دارای گرمای انفجار بالایی باشد، در نهایت پیشرانه از کارایی بالاتری برخوردار خواهد بود. پایدارکننده ها ترکیباتی هستند که به مقدار کم در کنار ترکیبات سوختی یا سایر مخلوط ها به کار رفته و باعث پایدار شدن آن ها می گردند. پایداری یک ماده شیمیایی را می توان به عنوان توانایی آن ماده جهت جلوگیری از تغییرات مضر در طی یک مدت نگهداری طولانی تلقی کرد. وجود ناخالصی ها،آب و گرما از عوامل موثر در تجزیه نیتروسلولز (NC) و نیتروگلیسیرین (NG) میباشد.[۷]
تجزیه نیترات استرها باعث تغییر در خواص مکانیکی، حرارتی، شیمیایی و فیزیکی پیشرانه شده و موجب کاهش کارایی پیشرانه می شود. تجزیه گرمایی نیتروسلولز و نیتروگلیسیرین با شکستن پیوند و آزاد شدن اکسید نیتروژن شروع می شود. برای جلوگیری از تجزیه نیترات استرها بایستی کاری کرد که در همان مراحل اولیه آزاد شدن NO₂ آن را مهار نمود تا از شروع واکنش های زنجیره ای تجزیه ای جلوگیری گردد. حضور پایدار کننده ها جهت رسیدن به همین هدف می باشد.[۸,۹]
زمانیکه گاز NO₂ از پیشرانه متصاعد می شود دو واکنش رقابتی زیر می تواند انجام پذیرد:
الف- واکنش NO₂ با NC و NG و تجزیه آنها (اثر اتوکاتالیستی)
ب- واکنش NO₂ با پایدار کننده
پایدار کننده ها نمی توانند مانع تجزیه شوند اما مانع از واکنش های کاتالیستی محصولات تجزیه ای از قبیل NO₂ ، NO، HNO₂ و HNO₃ می شوند. ثابت سرعت واکنش پایدار کننده با NO₂ خیلی بیشتر از ثابت سرعت واکنش NC و NG با NO₂ می باشد. لذا تا زمانیکه پایدار کننده موثر در داخل پیشرانه وجود دارد واکنش های اتوکاتالیستی انجام نمی پذیرد به عنوان مثال ثابت سرعت واکنش NG با NO₂ حدود^۱۰ -۱۰×۱۲است. این ثابت برای سنترالیت^۶-۱۰×۶ بوده که در حدود ۵۰۰۰ مرتبه سریعتر از واکنش NO₂ با پایدار کننده می باشد.[۱۰]
خصوصیات پیشرانه جامد
کاربرد مهم پیشرانه های جامد، به حرکت درآوردن یک پرتابه با سرعت بالا از یک تفنگ یا وسیله ای مشابه، تأمین توان و رانش یک راکت و تولید گاز برای بکار انداختن تجهیزات مکانیکی است. انواع بسیار متنوعی از پیشرانه های جامد برای پاسخگویی به این کاربردها نیاز میباشد. پیشرانه جامد ابتدایی باروت سیاه بود که برای مدت کوتاهی به عنوان خرج اسلحه مورد استفاده قرارگرفت.
با بهره گرفتن از خصوصیات فیزیکی دانه های پیشرانه، میتوان آنها را به حالتی خاص در کنار یکدیگر قرار داد و با یکدیگر ترکیب نمود؛ به گونه ایی که فرایند احتراق آنها متناسب باشد با انتظاراتی که از مجموعه وجود دارد. نرخ سوزش با توجه به شرایط خاصی که مدنظر میباشد، انتخاب میگردد. ضریب پخش حرارتی به داخل پیشرانه، عامل مهمی در کنترل نرخ پسروی میباشد. در شرایط عادیِ احتراق سوخت، فرایند احتراق در یک شرایط کنترل شده ایجاد میگردد. این امکان وجود دارد تا در شرایط خاصی فرایند احتراق شتاب پیدا کند که در این شرایط یک موج فشار ایجاد میگردد که آن به صورت یک موج شوک انتقال پیدا می نماید که در نهایت منجر به ایجاد یک انفجار ناگهانی میگردد. به فرایند تبدیل احتراق ناگهانی به انفجار ناگهانی ^[۱۷]DDT گفته میشود. این امر برای یک پیشرانه که در آن آزاد شدن انرژی به صورت کنترل شده مورد نظر و مطلوب می باشد، نامطلوب خواهد بود.
علی رغم تفاوتی که پیشرانه های جامد و مواد منفجره در آزاد نمودن انرژی خود تحت شرایط نرمال کاری دارند، هر دوی آنها باهم به لحاظ شیمیایی پیوستگی نزدیکی دارند. هر دوی آنها حاوی سوخت و اکسیدکننده از پیش مخلوط شده میباشند. تفاوت آنها بیشتر به لحاظ نیروی محرکه جنبشی است تا ترمودینامیکی در حقیقت ترکیبات بسیاری هستند که میتوانند به عنوان یک پیشران یا ماده منفجره بکار برده شوند، که این امر تنها به حالت شروع آنها بستگی دارد. علاوه بر پرکلرات آمونیوم و آلومینیوم اجزای ترکیبی بسیاری هستند که در هر دو بکار میروند؛ مانند سیکلومتیلن تری نیترامین RDX، سیکلومتیلن تترانیترامین HMX، نیتروگوانیدین و نیترات آمونیوم. پیشرانه های جامد تقریباً همیشه به صورت مخلوط میباشند، در حالی که مواد منفجره، بسته به کاربردشان، میتوانند طیف گستردهای از ترکیبات منفرد )غیرمخلوط ( مانند HMX یا RDXباشند. با وجود اینکه قابلیت انفجارناگهانی و سریع یک ویژگی مهم و اساسی در مواد منفجره است، اما همین ویژگی برای پیشرانه ها نامطلوب میباشد. لازم بذکراست که مقیاس و نسبتی که اکسنده و سوخت با یکدیگر ترکیب میشوند، اثر عمیقی بر خاصیت پیشران میگذارد. در ترکیباتی مانند HMX و نیتروگلیسیرین، سوخت و اکسنده در ساختار مولکولیشان از پیش مخلوط میباشند )در مقیاس آنگستروم(. این مواد یک موج انفجار ناگهانیِ پایدار را ایجاد می نمایند که سرعت آن در حدود ۱۰ کیلومتر بر ثانیه و قطر بحرانی آن کمتر از یک سانتی مترمیباشد. در مقابل در پیشرانه های کامپوزیت( اغلب از پرکلرات آمونیوم و بایندرهای پلیمری ساخته میشوند( اکسنده و سوخت درمولکولهای مجزا قرار گرفته اند و اختلاط آنها در مقیاس میکرومتر میباشد. این ترکیبات دارای قطر بحرانی در حدود ۵ فوت هستند. لازم بذکر است که فشار شوک مورد نیاز برای آغاز یک انفجار ناگهانی، نسبت به پیشرانه های کامپوزیتی بسیار بیشتر می باشند.
پیشرانه های تفنگ از نیتروسلولز اجزای دیگر تشکیل شده اند پیشرانه هایی که نیتروسلولز جزء ترکیبی اصلی آنها به شمار میرود، سوخت تک پایه نامیده میشوند، در حالی که پیشرانه های دوپایه حاوی نیتروسلولز به صورت پلاستیک همراه با نیتروگلیسیرین میباشند، و پیشرانه های سه پایه با افزودن نیتروگوانیدین به یک ترکیب دو پایه بدست می آیند. از دیفنیل آمین یا اتیل سنترالیت به عنوان پایدارکننده در این پیشرانه ها استفاده میشود. دی نیتروتولوئن، دی بوتیل فتالات، اتیلن دی متاکریلات و متیل سنترالیت به عنوان بازدارنده و برای جلوگیری از نرخ سوزش اولیه دانه های پیشرانه به آن افزوده می شوند. دیگر افزودنیها به عنوان روان کننده ها، بازدارنده های خوردگی، اصلاح کننده های سرعت سوزش و عواملی برای بهبود ویژگی های پروسه آماده سازی مخلوط های پیشرانه و برای تسریع فرایند تبدیل آنها به ترکیباتی با وزن مولکولی بالاتر بکار برده میشوند. پیشرانه های تفنگ به گونه ای فرموله شده اند که در آنها بجای نیترو سلولز پرانرژی، از بایندر پلیمری اکریلیکی غیرانرژی زا استفاده شده است. از پیشرانه های دو پایه به عنوان یک بایندر در پیشرانه برخی راکتها استفاده میشود، و این در حالیست که نمونه های پلاستیکی، رزینی یا پلیمری آنها رایجتر میباشد. در بیشتر اوقات از بایندرهای پلیمری پلی اورتان و پلی بوتادی ان ، برای پیشرانه های کامپوزیتی موشکها استفاده میشود. بسیاری از پیشرانه های کامپوزیتی حاوی پرکلرات آمونیوم پودر شده )پودری شکل( به عنوان اکسیدایزر، و ذرات فلز آلومینیوم با اندازه ریز به عنوان سوخت می باشند. این پیشرانه ها دارای ساختاری ناهمگن هستند که در آن ذرات اکسیدایزر توسط نواحی غنی از سوخت احاطه شده اند هنگامی که به یک پیشرانه دو پایه، پرکلرات آمونیوم و فلزآلومینیوم اضافه گردد، به آن پیشرانه کامپوزیتی دو پایه اصلاح شده گفته میشود. در پیشرانه های راکت و تفنگ، استحکام مکانیکی بسیار مهم میباشد. در مورد تفنگها، چنانچه در دانه های پیشرانه در هنگام احتراق جدایش رخ دهد، نرخ سوزش میتواند به شکل خطرناکی شتاب بگیرد که به نوبه خود موجب افزایش بیش از حد فشار و احتمالاً انفجار و ترکیدن لوله تفنگ میگردد. ترکها و یا عیوب ریز در دانه های یک راکت موتور میتواند معمولاً به نتایج خطرناک و فاجعه آمیزی منجر گردد.
پیشرانه های مورد استفاده در دستگاه های ژنراتورهای گازی به دو دسته تقسیم میشوند، آنهایی که دارای زمان سوزش کوتاه هستندو آنهایی که دارای زمان سوزش زیاد )طولانی مدت( هستند. زمان های سوزش از کسری از ثانیه تا ۲۰ دقیقه متغیرند. از وسایلی که به شکل کارتریج هستند، میتوان به وسیله هایی که با گاز فشنگ کار میکند و یا تجهیزات فعال شونده با پیشرانه اشاره کرد. انواع دیگری نیز موجود است که در صنعت هواپیمایی و صنعت راکت بکار میروند. از باروت سیاه در زمانی که نیروی محرکه کمی مورد نیاز میباشد، میتوان استفاده کرد و فرمولاسیونهای مربوط به سوخت کامپوزیتی پرکلرات آمونیوم برای کاربردهایی که به نیروی تولیدی بیشتری نیاز است، قابل استفاده اند. چنانچه به زمان سوزش بیشتری نیاز باشد، از نیترات آمونیوم به عنوان اکسیدایزر استفاده میگردد.
در واکنشهای انفجاری سرعت واکنش خیلی سریع است و به دما و فشار واکنش و غلظت مواد واکنش دهنده بستگی دارد.
در حین یک واکنش انفجاری ابتدا انرژی از طریق آغازگر برای بالا رفتن دمای ماده منفجره تامین میشود تا جایی که اشتعال همراه با تشکیل نقاط گرم رخ دهد. اگر انرژی تولید شده توسط نقاط گرم کمتر از انرژی فعالسازی باشد واکنشی رخ نخواهد داد. از سوی دیگر اگر انرژی تولید شده توسط نقاط گرم بیشتر از انرژی فعالسازی باشد واکنش همراه با تشکیل محصولات انفجار پیش میرود و انرژی آزاد میکند. بنابراین انرژی فعالسازی بیانگر مقدار انرژی مورد نیاز است که یک ماده شروع کننده (یعنی یک ماده منفجره در دمای محیط) می گیرد تا به یک حالت برانگیخته با انرژی بالاتر دست یابد. در این حالت برانگیخته یک واکنش به منظور تشکیل محصولات به همراه آزاد شدن مقدار قابل ملاحظه ای انرژی که بیشتر از انرژی فعالسازی است رخ میدهند.
مقادیر انرژی فعالسازی میتواند برای اندازه گیری دمایی که تجزیه ماده منفجره شروع میشود مورد استفاده قرار گیرند. هرچه انرژی فعالسازی زیادتر باشد تجزیه ماده منفجره مشکلتر خواهد بود. ثابت سرعت واکنش را میتوان با بهره گرفتن از رابطه دما – سرعت معادله آرنیوس بیان کرد. با افزایش دما سرعت واکنش بطور نمایی افزایش میابد. با بالا رفتن دما تعداد مولکولهایی که انرژی فعالسازی مورد نیاز را بدست می آورند بطور نمایی زیاد میشود. در رابطه آرنیوس A ضریب فراوانی یا ضریب پیش نمایی است و از تعداد برخوردهای بین مولکولهای در واحد حجم در ثانیه تعیین میشود. عبارت کسری از مولکولهای برخورد کرده است که منجر به واکنش میشود.
بنابراین اگر E=0 (یعنی انرژی فعالسازی صفر) باشد و در نتیجه تمامی برخوردها منجر به واکنش میشود. برعکس اگر (یعنی انرژی فعالسازی بالا) باشداکثریت مولکولهای برخورد کرده واکنش نمیدهند.
انرژی فعالسازی به عنوان انرژی اولیه که باید وارد شود تا اجازه رخ دادن مراحل مورد نیاز برای تبدیل مواد اولیه به محصولات را بدهد، تعریف می گردد. به عبارتی هرچه انرژی فعالسازی ترکیبی کمتر باشد آغازش این ماده آسانتر است و در نتیجه سریعتر می تواند موجب بروز واکنش شود.[۱۱]
تعریف واکنش­های حالت جامد
بسیاری از واکنش­ها، اعم از شیمیایی و فیزیکی زمانی رخ می­ دهند که به یک گونه­ جامد گرما داده شود و یا از آن گرما گرفته شود (مثل ذوب و انجماد، تصعید و چگالش، انحلال و تبلور، تبدیلات پلی­مرفیک، تخریب و . . .). به چنین واکنش­هایی، واکنش­های حالت جامد گفته می­ شود.
واکنش­های حالت جامد شکل­های زیادی دارند. ولی آن­هایی که شامل تغییرات در آنتالپی یا وزن هستند بیش از بقیه مطالعه شده ­اند، چرا­ که در این نوع واکنش­ها، می­توان سینتیک را با بهره گرفتن از تکنیک­های تجزیه­ای حرارتی مثل کالریمتری روبشی تفاضلی (^[۱۸]DSC)، آنالیز حرارتی تفاضلی (DTA^[19])، وزن سنجی حرارتی (^[۲۰]TGA)، وزن سنجی حرارتی تفاضلی (DTG^[21]) و … بررسی نمود.
سینتیک حالت جامد تا حدی شبیه به سینتیک فاز همگن (گاز و محلول) است و از اصول ریاضی مشابهی برای این سه فاز استفاده می­ شود. ولی باید توجه داشت که مکانیسم­های حالت جامد تفاوت­های اساسی با مکانیسم­های واکنش­های همگن دارد [۱۲].
در سال­های اخیر تئوری­ها و مدل­های متعددی برای سینتیک حالت جامد پیشنهاد شده و به­کار رفته است. بنابراین یک درک درست از مدل­های موجود و در کنار آن استفاده از نرم افزارهای مناسب، به پیش بینی مدل و سینتیک واکنش و یا حتی به استخراج یک مدل جدید کمک شایانی می­ کند.
سینتیک واکنش­های حالت جامد
به­طورکلی مفاهیم سینتیک شیمیایی براساس مطالعات تجربی انجام شده بر روی واکنش­های همگن فاز گازی به­­وجود آمده­اند. سپس این مفاهیم با انجام تصحیحاتی برای فرایندهای همگن فاز محلول به­کار برده شدند و سرانجام با تغییراتی که بر روی آن­ها انجام شد، برای حالت جامد مورد استفاده قرارگرفتند. بنابراین مفاهیم سینتیک حالت جامد به­ صورت جداگانه و اختصاصی به ­وجود نیامده­اند. ولی به­خاطر برخی شباهت­هایی که با واکنش­های فاز همگن دارند، از تصحیحات انجام شده بر روی مفاهیم سینتیک واکنش­های همگن به­دست آمده­اند. به­عنوان مثال، معادله آرنیوس در ابتدا به­ صورت تجربی به ­وجود آمد و سپس بعد از چند تصحیح نظری بر روی آن، در نظریه ­هایی چون نظریه­ برخورد در گازها و یا نظریه­ حالت گذار به­کار رفت. تصحیحات دیگری هم، معادله­ آرنیوس را برای استفاده در سینتیک حالت جامد به یک معادله­ مناسب و قابل اطمینان تبدیل نمود.[۱۲]
همانطور که شباهت­هایی بین سینتیک حالت جامد با سینتیک فاز همگن وجود دارد، تفاوت­های عمده­ای هم بین آن­ها وجود دارد. مثلاً در سینتیک حالت جامد، پارامترهایی چون اندازه­ ذرات، پیشروی سطح، شکل هندسی و … نقش اساسی دارند و هیچ هم ارزی از این پارامترها در سینتیک فاز همگن وجود ندارد.
قوانین سرعت در سینتیک حالت جامد
واکنش­های حالت جامد متعددی وجود دارد که در این بخش بر روی واکنش­هایی که از شمای کلی زیر پیروی می­ کنند تمرکز می­کنیم: [۱۳]

در دیدگاه شناختی، نوع بینش فرد بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا هنگامی که فرد در زندگی با مشکلات مواجه می شود، نوع نگرش وی در سازگاری با آن ها موثر است؛ و لذا تغییر رفتار افراد، مستلزم تغییر بینش و تفکرات درونی آن هاست؛ خداوند در قرآن می فرماید:
“….اِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ…."(سوره رعد، آیه ۱۱)؛ خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملّتى) را تغییر نمى‏دهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند.
این اصل قرآنى که یکى از مهمترین برنامه‏هاى اجتماعى اسلام را بیان مى‏کند به افراد مى‏گوید هر گونه تغییرات بیرونى، متکى به تغییرات درونى افراد و ملت ها است. لذا اعتقاد به مقدرات الهی^[۲۹۶]، اعتقاد به رزاقیت الهی^[۲۹۷]، اعتقاد به عدالت الهی^[۲۹۸] و….، بینش فرد را نسبت به امور و مشکلاتش نشان می دهد. ^[۲۹۹] قرآن کریم، امنیّت و آرامش واقعى را در سایه‏ى ایمان، معرفی می نماید:
“الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ"(سوره انعام،آیه ۸۲)؛ (آرى،) آنها که ایمان آوردند، و ایمان خود را با شرک و ستم نیالودند، ایمنى تنها از آن آنهاست و آنها هدایت‏یافتگانند.
علامه طباطبایی در تفسیر آیه می فرمایند: “آیه شریفه دلالت مى‏کند بر اینکه” امن” و” اهتداء” از خواص و آثار ایمان است، البته به شرط اینکه ایمان به وسیله ظلم پوشیده نشود." ^[۳۰۰]
خوف^[۳۰۱] و حزن دو حالت روانى است که هر دو از ضعف روح و عدم اعتماد و نقص ایمان است؛ خوف، از امور باطنى و صفات نفسانى است و به واسطه ادراک مضرّات و مکاره و منافرات در انسان پیدا مى‏شود؛ و حزن، به معنی خشونت و سختی در نفس است؛ به جهت غم و اندوهی که در آن حاصل می شود. «خوف» و ترس، مربوط به امور آینده و در مقابل امنیّت و آسایش است؛ امّا «حزن» و اندوه، مربوط به گذشته و آنچه از دست رفته مى‏باشد و در مقابل سرور و شادمانى است.^[۳۰۲] خداوند در آیات فراوانی از قرآن کریم، به پیراسته بودن مومنان از خوف و حزن، اشاره می فرماید؛^[۳۰۳] از جمله آیه ۳۸ سوره بقره:
“….فاما یاتینکم مِنی هدیً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ"(سوره بقره ،آیه ۳۸)؛ هر گاه هدایتى از طرف من براى شما آمد، کسانى که از آن پیروى کنند، نه ترسى بر آنهاست، و نه غمگین شوند.
مومنی که به طور حقیقی به خدا ایمان دارد، از هیچ چیز در این دنیا نمی هراسد؛ چون می داند که تا خدا نخواهد هیچ شر و آزاری به او نمی رسد و تا خدا نخواهد هیچ انسان و یا قدرتی در دنیا قادر نیست به او ضرری رساند و یا خیری را از او منع کند. به همین دلیل، مومن واقعی انسانی است که امکان ندارد ترس یا اضطراب بر او چیره شود^[۳۰۴]. قرآن کریم در این باره می فرماید:
“بَلى‏ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون"(سوره بقره، آیه ۱۱۲)؛ آرى، کسى که روى خود را تسلیم خدا کند و نیکوکار باشد، پاداش او نزد پروردگارش ثابت است نه ترسى بر آنهاست و نه غمگین مى‏شوند.
لذا اولیاء و دوستان راستین خدا از هر گونه وابستگى و اسارت جهان ماده آزادند و زهد به معنى حقیقی اش بر وجود آنها حکومت مى‏کند، نه با از دست دادن امکانات مادى جزع و فزع مى‏کنند و نه ترس از آینده، افکارشان را به خود مشغول مى‏دارد. بنا بر این غمها و ترسهایى که دیگران را دائما در حال اضطراب و نگرانى نسبت به گذشته و آینده نگه مى‏دارد در وجود آنها راه ندارد. خداوند در قرآن درباره آنان می فرماید:
” أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ"(سوره یونس، آیه ۶۲)؛ آگاه باشید (دوستان و) اولیاى خدا، نه ترسى دارند و نه غمگین مى‏شوند!
آیه الله مکارم در تفسیر آیه می فرمایند:” اثر تکوینى و طبیعى ایمان و تقوا است که انسان را از انواع دلهره‏ها و وحشت هایى که زائیده شک و تردید و همچنین مولود گناه و انواع آلودگیها است؛ از روح و جسم انسان دور مى‏سازد. غم و ترس در انسانها، معمولا ناشى از روح دنیا پرستى است، آنها که از این روح تهى هستند، اگر غم و ترسى نداشته باشند بسیار طبیعى است. اولیاى خدا آن چنان غرق صفات جمال و جلال او هستند و آن چنان محو مشاهده ذات پاک او مى‏باشند که غیر او را به دست فراموشى مى‏سپردند؛ روشن است در غم و اندوه و ترس و وحشت، حتما نیاز به تصور فقدان و از دست دادن چیزى و یا مواجهه با دشمن و موجود خطرناکى دارد، کسى که غیر خدا در دل او نمى‏گنجد و به غیر او نمى‏اندیشد و جز او را در روح خود پذیرا نمى‏شود، چگونه ممکن است غم و اندوه و ترس و وحشتى داشته باشد. و لذا دوستان خدا، وجودشان از خوف او مالامال است، ترس از عدم انجام وظائف و مسئولیتها، و اندوه بر آنچه از موفقیتها از آنان فوت شده، که این ترس و اندوه جنبه معنوى دارد و مایه تکامل وجود انسان و ترقى او است، به عکس ترس و اندوههاى مادى که مایه انحطاط و تنزل است. امیر مؤمنان على ع در خطبه معروف” همام” که حالات اولیاى خدا در آن به عالیترین وجهى ترسیم شده مى‏فرماید: “قلوبهم محزونه و شرورهم مامونه"؛ دلهاى آنها محزون و مردم از شر آنها در امانند” و نیز مى‏فرماید:
“و لو لا الاجل الذى کتب اللَّه علیهم لم تستقر ارواحهم فى اجسادهم طرفه عین شوقا الى الثواب و خوفا من العقاب"؛^[۳۰۵] اگر اجلى که خداوند براى آنها مقرر کرده نبود، حتى یک چشم بر هم زدن ارواح آنها در بدنهایشان آرام نمى‏گرفت، به خاطر عشق به پاداش الهى و ترس و وحشت از مجازات و کیفر او".
قرآن مجید نیز در باره مؤمنان مى‏گوید: “الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَهِ مُشْفِقُونَ"(سوره انبیاء،آیه۴۹)؛کسانى که از پروردگارشان با اینکه او را به چشم نمى‏بینند مى‏ترسند و از رستاخیز بیمناکند.”^[۳۰۶]
در ذیل آیه ۶۲ سوره یونس(” أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ )، روایات جالبى از ائمه اهل بیت ع وارد شده است؛ که به دو مورد از آنها اشاره مى‏شود:
امیر مؤمنان على ع آیه “أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ … “را تلاوت فرمود و سپس از یاران خویش سؤال کرد مى‏دانید” أَوْلِیاءَ اللَّهِ” چه اشخاصى هستند؟ عرض کردند اى امیر مؤمنان شما خودتان بفرمائید که آنان کیانند: امام فرمود:” دوستان خدا، ما و پیروان ما که بعد از ما مى‏آیند هستند، خوشا به حال ما، و بیشتر از آن خوشا به حال آنها- بعضى پرسیدند چرا بیشتر از ما؟ مگر ما و آنها هر دو پیرو یک مکتب نیستیم و کارمان یک نواخت نمى‏باشد؟ فرمود: نه، آنها مسئولیتهایى بر دوش دارند که شما ندارید و تن به مشکلاتى مى‏دهند که شما نمى‏دهید. و در کتاب” کمال الدین” از ابو بصیر از امام صادق ع نقل شده که فرمود؛ خوشا بحال پیروان امام قائم که در غیبتش (با خود سازى) انتظار ظهورش را مى‏کشند، و به هنگام ظهورش مطیع فرمان اویند، آنها اولیاى خدا هستند همانها که نه ترسى دارند و نه غمى. ^[۳۰۷]
۳-۱-۶-۲-۲٫ دیدگاه رفتاری قرآن مبنی بر عدم اضطراب و نگرانی؛ انجام اعمال صالح
قرآن کریم، برای پرورش شخصیت مردم و ایجاد تغییر در رفتار آنان، روش کار و ممارست عملی در زمینه افکار و عادات جدید رفتاری را که در نظر دارد در نفوس آنان تحکیم بخشد، به کار گرفته است؛ و خداوند متعال به همین منظور، عبادات مختلفی همچون نماز، روزه، زکات و حج را واجب کرده است؛ انجام منظم و مرتب این عبادات در اوقاتی معین، اطاعت از خداوند و امتثال اوامر الهی را به مومن یاد می دهد و باعث می شود که او همواره با خضوعی کامل در تمام کارها به خداوند نظر داشته باشد. همچنین صبر و تحمل سختی ها و جهاد با نفس و تسلط به خواسته ها و خواهش ها و اظهار محبت و نیکی به مردم را به او می آموزد و روحیه همکاری و همبستگی اجتماعی او را رشد می دهد. این ها همه خصلت های پسندیده ای است که انجام مخلصانه و منظم این عبادت ها باعث می شود که مومن بتواند چنین خصوصیاتی را تحصیل کند؛ خصوصیاتی که پایه های درست سلامت روانی او را تشکیل می دهد و او را از ابتلاء به بیماری روانی حفظ می کند.^[۳۰۸] خداوند درآیه ۲۹ سوره رعد درباره کسانی که ایمان دارند و اعمال صالح انجام می دهند، می فرماید:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

“الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبى‏ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآب"(سوره رعد، آیه ۲۹)؛ آنهایى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند بهترین زندگى براى آنهاست و سرانجام کارشان بهترین سرانجامها خواهد بود.
بسیارى از مفسران بزرگ کلمه” طوبى” را مؤنث” اطیب” دانسته‏اند که مفهومش بهتر و پاکیزه‏تر یا بهترین و پاکیزه‏ترین است، و با توجه به اینکه متعلق آن محذوف است مفهوم این کلمه از هر نظر وسیع و نامحدود خواهد بود؛ بهترین زندگى، بهترین نعمتها، بهترین آرامش، بهترین دوستان، و بهترین الطاف خاص پروردگار، و همه اینها در گرو ایمان و عمل صالح است، و پاداشى است براى آنها که از نظر عقیده، محکم و از نظر عمل، پاک و فعال و درستکار و خدمتگزارند.^[۳۰۹]
خداوند متعال، در بیشتر آیاتی که نوعی روش شناختی مبنی بر عدم اضطراب و ترس بیان داشته است، بلافاصله روش رفتاری آن را هم ارائه می دهد؛ از جمله آیه ۴۸ سوره انعام:
“فَمَنْ آمَنَ وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون"(سوره انعام، آیه ۴۸)؛ آنها که ایمان بیاورند و (خویشتن را) اصلاح کنند، نه ترسى بر آنهاست و نه غمگین مى‏شوند.
۳-۱-۶-۲-۳٫ دیدگاه عاطفی- معنوی قرآن مبنی بر عدم اضطراب و نگرانی
۳-۱-۶-۲-۳-۱٫ یاد خدا، مایه آرامش دل
در روش های عاطفی- معنوی، فرد نوعی ارتباط عاطفی با خدا و اولیای دین برقرار می کند. مسلمان هنگام ذکر خدا، احساس می کند که به خدا نزدیک است و تحت حمایت او قرار دارد و همین موجب برانگیختگی حس اعتماد به نفس، قدرت، امنیت و آرامش او می گردد. و همه عبادات نوعی ذکر محسوب می شود، که در آن مومن به حمد و ثنای خدا می پردازد. یاد خدا هم، یکی از روش عاطفی- معنوی قرآن مبنی بر عدم اضطراب و نگرانی است که به انسان آرامش می دهد. قرآن کریم می فرماید:
“الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ"(۲۸)( سوره رعد، آیه ۲۸)؛ آنها کسانى هستند که ایمان آورده‏اند، و دلهایشان به یاد خدا مطمئن (و آرام) است آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش مى‏یابد!
“علامه طباطبایی"در بیان ایمان می فرمایند؛ “ایمان، صرف ادراک نیست، بلکه عبارتست از ادراک توأم با تسلیم و قبول قلبى‏. (لذا ) ایمان به خدا به صرف این نیست که انسان بداند و درک کند که خدا حق است، زیرا مجرد دانستن و درک کردن، ملازم با ایمان نیست، بلکه با استکبار و انکار هم مى‏سازد، هم چنان که خودش فرموده:” وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ"( سوره نمل، آیه ۱۴) یعنی، آن را انکار کردند در حالى که دلهایشان بدان یقین داشت. پس، ایمان صرف ادراک نیست، بلکه عبارتست از پذیرایى و قبول مخصوصى از ناحیه نفس، نسبت به آنچه که درک کرده. قبولى که باعث شود نفس در برابر آن ادراک و آثارى را که اقتضاء دارد تسلیم شود، و علامت داشتن چنین قبولى این است که سایر قوا و جوارح آدمى نیز آن را قبول نموده، مانند خود نفس، در برابرش تسلیم شود. بسیارى از اشخاص با علم و درک زشتى و پلیدى عملى، معذلک به آن عمل اعتیاد دارند و نمى‏توانند خود را از آن بازدارند، براى همین است که فقط قبح آن را درک کرده‏اند، ولى ایمان به آن ندارند، و در نتیجه تسلیم درک خود نمى‏شوند. و بعضى دیگر را مى‏بینیم که علاوه بر درک، تسلیم هم شده‏اند، و بعد از تسلیم توانسته‏اند بدون درنگ دست از آن کار بردارند و این همان ایمان است.و این همان معنایى است که از آیه شریفه” فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ”^[۳۱۰] (سوره انعام، آیه ۱۲۵) پس هدایت از ناحیه خداى سبحان، اقتضاى امرى را از قلب و یا صدر و یا نفس آدمى دارد که نسبت آن امر با آن هدایت، نسبت قبول و انفعال است به امر مورد قبول، که در آیه ۱۲۵ سوره انعام از آن به شرح صدر و توسعه سینه تعبیر کرده، و در آیه مورد بحث آن را ایمان و اطمینان قلب نامیده، و آن عبارت از این است که آدمى خود را در قبول امر، مقبول در امنیت ببیند و به آن تسکین و آرامش یابد، و آن امر در قلبش راه پیدا کند و در آن جایگزین شود، بدون اینکه قلب مضطرب و یا روى‏گردان شود. پس هر قلبى بطورى که جمع محلى بالف و لام (القلوب) افاده مى‏کند با ذکر خدا اطمینان مى‏یابد، و اضطرابش تسکین پیدا مى‏کند. آرى، این معنا حکمى است عمومى که هیچ قلبى از آن مستثناء نیست، مگر اینکه کار قلب بجایى برسد که در اثر از دست دادن بصیرت و رشدش دیگر نتوان آن را قلب نامید، البته چنین قلبى از ذکر خدا گریزان و از نعمت طمانینه و سکون محروم خواهد بود هم چنان که فرموده:” فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لکِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُورِ"( سوره حج، آیه ۴۶) و نیز فرموده” لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها"(سوره اعراف، آیه ۱۷۹) «۲» و نیز فرموده:” نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ"( سوره توبه، آیه ۶۷)”^[۳۱۱]
قرآن کریم، دورى از یاد خدا را مایه اضطراب، حیرت و حسرت معرفی می کند:"وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَهً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ أَعْمى‏"(سوره طه،آیه ۱۲۴)؛ و هر کس از یاد من روى گردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت و روز قیامت، او را نابینا محشور مى‏کنیم.
لذا دنیا، برای غافلان آرام‏بخش کاذبی است؛ قرآن کریم در این باره می فرماید:
“إِنَّ الَّذینَ لا یَرْجُونَ لِقاءَنا وَ رَضُوا بِالْحَیاهِ الدُّنْیا وَ اطْمَأَنُّوا بِها وَ الَّذینَ هُمْ عَن آیاتِنا غافِلُونَ"(سوره یونس،آیه ۷)؛ آنها که ایمان به ملاقات ما (و روز رستاخیز) ندارند، و به زندگى دنیا خشنود شدند و بر آن تکیه کردند، و آنها هستند که از آیات ما غافلند.
بنابراین، کسى که از آخرت غافل است و آن را فراموش کرده و همواره به یاد دنیا است، قهرا از آیات خدا نیز غافل خواهد بود. و این آیه قریب المضمون با آیه زیر است که مى‏فرماید:” فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِکْرِنا وَ لَمْ یُرِدْ إِلَّا الْحَیاهَ الدُّنْیا(۲۹) ذلِکَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ” (سوره نجم، آیات ۲۹ -۳۰)؛ حال که چنین است از کسى که از یاد ما روى مى‏گرداند و جز زندگى مادى دنیا را نمى‏طلبد، اعراض کن! (۲۹) این آخرین حدّ آگاهى آنهاست پروردگار تو کسانى را که از راه او گمراه شده‏اند بهتر مى‏شناسد، و (همچنین) هدایت‏یافتگان را از همه بهتر مى‏شناسد.
لذا، اعراض از ذکر خدا، غفلت از آیات او است، و باعث آن مى‏شود که دید آدمى کوتاه گشته، علم او تنها در چهار دیوارى تنگ زندگى دنیا و شؤون آن دور بزند. و این خود ضلالت از راه خدا است، که در آیه ۲۶ سوره ص، این ضلالت به فراموشى روز حساب تعریف شده: ” إِنَّ الَّذِینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ"( سوره ص، آیه ۲۶)؛ محققا کسانى که از راه خدا گمراه شدند عذابى شدید دارند، بدان جهت که روز حساب را فراموش کردند. ^[۳۱۲]
۳-۱-۶-۲-۳-۲٫ دعا و نیایش
دعا یکی از صور یاری خواستن از خداست که با آن فرد تکیه گاه پر قدرتی برای خود یافته و از نظر روانی تقویت می شود. دعا عبارت است از توجه به خدا، راز و نیاز کردن و ارتباط با او و اعراض از غیر او و استمداد از او. مانند آیه ۳۸ سوره آل عمران، که خداوند از زبان حضرت زکریّا می فرماید:
“هُنالِکَ دَعا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لی‏ مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاءِ"(سوره آل عمران، آیه ۳۸)؛ در آنجا بود که زکریا، (با مشاهده آن همه شایستگى در مریم،) پروردگار خویش را خواند و عرض کرد: «خداوندا! از طرف خود، فرزند پاکیزه‏اى (نیز) به من عطا فرما، که تو دعا را مى‏شنوی.
قرآن کریم همچنین در آیه ۳۹ سوره آل عمران می فرماید: “…. إِنَّ رَبِّی لَسَمیعُ الدُّعاءِ"(سوره ابراهیم، آیه ۳۹)؛ مسلّماً پروردگار من، شنونده (و اجابت کننده) دعاست.
“سمیع"،از اسماء حسنى است و چهل و هفت بار در قرآن مجید آمده است؛^[۳۱۳] و در این آیات به معنى اجابت کننده است و مفادش با مجیب الدعاء یکى است؛ نظیر “سمع اللَّه لمن حمده”^[۳۱۴]و اینکه سمع بمعنى استجابت بکار می رود این است که، آن کس که شایستگى داشته باشد که حرفش را گوش فرا دهند و بشنوند، صلاحیت استجابت و پذیرفتن حرف او نیز هست. و نیز کسى که به سخنش اعتنا نشود، چنانست که سخنش را نشنیده‏اند.^[۳۱۵]
۳-۱-۶-۲-۳-۳٫ توبه و استغفار
یکی دیگر از روش های عاطفی- معنوی قرآن، مبنی بر عدم اضطراب و نگرانی، توبه و استغفار است؛ قرآن کریم، روش توبه را که روشی موفق برای درمان احساس گناه است به ما ارائه می دهد؛ زیرا توبه سبب آمرزش گناهان، تقویت امید به جلب رضایت الهی و نهایتاً موجب کاهش اضطراب انسان می شود؛ توبه انسان را به خودسازی واداشته و از دام خطاها دور نگه داشته و به شناخت خود و در نتیجه افزایش اعتماد به نفس و تثبیت احساس امنیت و آرامش او منجر می گردد.^[۳۱۶] خداوند متعال می فرماید:
” فَمَنْ تابَ مِنْ بَعْدِ ظُلْمِهِ وَ أَصْلَحَ فَإِنَّ اللَّهَ یَتُوبُ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیم"(سوره مائده، آیه ۳۹)؛ اما آن کس که پس از ستم کردن، توبه و جبران نماید، خداوند توبه او را مى‏پذیرد،(زیرا) خداوند، آمرزنده و مهربان است.
قرآن کریم همچنین در آیه ۶۱ سوره هود می فرماید: “…..فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَریبٌ مُجیبٌ"(سوره هود، آیه ۶۱)؛ سپس به سوى او بازگردید، که پروردگارم (به بندگان خود) نزدیک، و اجابت‏کننده (خواسته‏هاى آنها) است.
قرآن کریم در آیه ۹۰ سوره هود نیز می فرماید: “وَ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی رَحیمٌ وَدُود"(سوره هود، آیه ۹۰)؛ از پروردگار خود، آمرزش بطلبید و به سوى او بازگردید که پروردگارم مهربان و دوستدار (بندگان توبه‏کار) است.
آیه الله مکارم در تفسیر آیه می فرمایند: “ودود” صیغه مبالغه از"ود” به معنى محبت است، ذکر این کلمه بعد از کلمه"رحیم” اشاره به این است که نه تنها خداوند به حکم رحیمیتش به بندگان گنهکار توبه کار توجه دارد، بلکه از این گذشته آنها را بسیار دوست مى‏دارد که هر کدام از این دو (رحم و محبت) خود انگیزه‏اى است براى پذیرش استغفار و توبه بندگان.^[۳۱۷]
نتیجه بررسی تطبیقی: با توجه به آیات قرآنی، اعتقاد فرد مبنی بر این که برخی چیزها یا برخی افراد مخاطره آمیز و یا ترسناک هستند، بنابراین فرد باید همواره کوشا باشد تا امکان به وقوع پیوستن آن ها را به تاخیر بیندارد، اعتقاد قابل قبولی نیست؛ زیرا بنا بر تصریح قرآن، ایمان به خداوند متعال، انجام اعمال صالح، یاد خدا، دعا و نیایش، توبه و استغفار، از جمله راهکارها و روش های شناختی- رفتاری - معنوی قرآن، برای مقابله با نگرانی و اضطراب محسوب می شوند.
با توجه به آموزه های قرآن، این باور غیر عقلانی که “آلبرت الیس” مطرح می کند، با آموزه های قرآن منطبق می باشد. اما از آن جا که الیس در درمان این باور غیر عقلانی، معتقد به غلبه بر اضطراب و وحشت فرد با بهره گرفتن از فنون روان شناختی و رفتاری می باشد؛ این نوع درمان او تا حدودی با آموزه های اسلام سازگار می باشد؛ زیرا، زیر مبنای فکری و اعتقادی الیس با آموزه های دین اسلام، قابل انطباق نیست؛ الیس معتقد است که"انسان ها محدودیت های مشخصی دارند؛ و (لذا) نمی توانند به طور کامل بر ترس ها و اضطراب های خود غلبه کنند و زندگی نبرد بی پایانی علیه نگرانی های نامعقول است.”^[۳۱۸] لذا او در درمان اضطراب و نگرانی، از روش های شناختی- رفتاری(شناخت فرد نسبت به نگرانی و اضطرابش و تصحیح رفتار گذشته اش) استفاده می کند. در حالی که قرآن، علاوه بر بیان آرامش و اطمینان قلوب مومنان^[۳۱۹]و این که آنان در اثر اطمینان و آرامش قلب، دارای “حیات طیبه و” معیشت طوبى"هستند؛ روش های شناختی- رفتاری(ایمان به خدا و انجام اعمال صالح) و روش های معنوی(دعا و نیایش، توبه و استغفار) را برای درمان و مقابله با اضطراب و نگرانی بیان می کند.
بنابراین، پس از بررسی این باور غیر عقلانی، و تطبیق آن با آموزه های قرآن کریم، می توان به این نتیجه رسید که این دیدگاه در قرآن، همانند نظریه الیس، دارای ابعاد شناختی- رفتاری است و آدمی می تواند از طریق آگاهی و شناخت، نسبت به این که امنیت و آرامش واقعی در سایه ایمان به خداوند یکتاست، به اصلاح رفتارهای خود (با انجام اعمال صالح) به مبارزه با این باور غیر عقلانی بپردازد. با این تفاوت که در روان شناسی، مراجع با کمک درمانگر آن ها را تعیین می کنند(درمانگر به بیمار کمک می کند تا فرد نسبت به نگرانی و اضطرابش شناخت پیدا کند و به تصحیح رفتار گذشته اش بپردازد). اما در قرآن، راهکارهای شناختی و رفتاری از قبل به طور کامل از سوی خداوند تعیین و تعریف گشته اند. زیرا که خداوند متعال بهترین درمانگر آدمی است و نفس و روان او را به طور کامل می داند.
۳-۱-۷٫ باور غیر عقلانی شماره هفت
اعتقاد فرد مبنی بر شانه خالی کردن از زیر بسیاری از مسئولیت ها و مواجه نشدن با بسیاری از مشکلات و در عین حال زندگی رضایت بخشی داشتن.^[۳۲۰]
۳-۱-۷-۱٫ تبیین این باور در روان شناسی
الیس، معتقد است که مواجه نشدن با مشکلات، باعث می شود در برابر سختی ها و ناراحت کننده بودن آن ها اغراق شود و لذا این باور، کاهش اعتماد به نفس فرد را به دنبال دارد؛ و لذا در درمان این باور غیرعقلانی، معتقد به مواجهه شدن فرد با مشکلات و پذیرفتن مسئولیت هاست. ^[۳۲۱]

تا برون آید زن از این محبس مرد آفریده

دست و پا باید که هست ای جان خواهر بسته اما

(قائممقامی،۱۳۴۵: ۱۳)
عالمتاج زنان عصر خود را حق طلب و آزادیخواه نمیداند، زیرا آنان به جای حمایت از یکدیگر، به دنبال سحر و جادو و جنبل هستند:

“نیرنگ و رنگ و جنبل و جادوست سلاح ما

لیک آن سلاح نیز چنان قلعه گیر نیست

تا ما، ضعیف و نانخور مردیم و گوشهجوی

راهی به جز اطاعت مرد قدیر نیست”

(قائممقامی، ۱۳۴۵: ۵۲)
او به زنان ایرانی که به محدودیت و محرومیت خو گرفتهاند و فقط به خوردن و خوابیدن دلخوش کرده اند، اعتراض میکند و میگوید:

“طرد خواهی شد ز اقلیم وجود ای زن از آنک

مر طفیلی را نصیبی غیر و طرد و نفی نیست

زندگی با خورد و خواب آمیخته ست ای جان ولی

پای تا سر زندگی موقوف خواب و خورد نیست”

(قائممقامی، ۱۳۴۵: ۵)
قائممقامی چنین زندگی را برای زن اسارت میداند. البّته باید به این نکته هم توجه داشت که ژاله با این همه جسارت در اشعارش هرگز این جرأت را نداشت که اجازه دهد اشعارش بین همه مردم آشکار شود، شاید اگر اجازه میداد اشعارش آشکار شود همراهانی مییافت ولی او از بدگویی و سرزنش دیگران میترسید، چرا که حتی شعر سرودن را هم حق زن نمیدانستند و گناهی برای زن به شمار میآمد، به خصوص که مضمون اشعار ژاله با قوانین جامعه در تضاد بود و آنها را اعتراض به دولت حاکم به شمار میآوردند، حال با این وجود آیا میشد در آن فضا بدون همراه و پشتیبان اجازه میداد اشعارش که فریاد اعتراض او بود عالمگیر شود؟ فریاد اعتراضی که برای همه نامفهوم بود و کسی حرفهای او را درک نمیکرد؟ مطمئناً نه. اگر با این دید و نگرش به قضیه نگاه کنیم شاید به او حق بدهیم. قائم مقامی آرزو دارد که روزی برسد که همه زنان ایران آگاه شوند و هماهنگ با هم در این راه گام بردارند و به جایی برسند که بفهمند که چیزی از مردان کم ندارند و آنها هم میتوانند مثل مردان در جامعه حضور داشته باشند فقط باید همت کنند و در این راه ثابت قدم باشند. او خطاب به زنان میگوید که فقط زنان میتوانند این مسئله را درک کنند وگرنه مردی که خودش طعم حقارت را نچشیده است چگونه میتواند حقارت زنان را درک کند؟!
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ژاله معتقد است کسانی که خود را مسلمان مینامند اما افکار آنها، در حقیر دانستن زن خلاصه میشود مسلمان نیستند، و آنها دین و ایمان خود را فراموش کردند. کسانی که بهره زنان از آنها آه و درد است، در واقع خدا را نمیشناسند و با دین بیگانهاند و آنها از مسلمانی فرسنگها فاصله دارند.
او معتقد است که قید عفت و سنت و شرع و عرف که از آن دم میزنید فقط مختص زنان نیست، برای مرد هم هست، چرا باید مرد به هر کار بیبندوباری دست بزند و بگویند مرد است، و برای او عیب نباشد و آن کارها را فقط برای زن عیب بدانند و فقط زن را توصیه به عفت و سنت و شرع کنند؟!

“قسمت ما زین مسلمانان ایمان ناشناس

غیر اشک و آه سرد و روی زرد نیست

قید عفت قید سنت قید شرع و قید عرف

زینت پای زن است از بهر پای مرد نیست”

( قائم مقامی، ۱۳۴۵: ۳)
او خود را در زندان جامعه گرفتار میبیند با این که غلغله حیات اجتماعی را به تماشا نشسته است، امّا از مزایای آن بیبهره است:

“آن سوی محبس من، شهری و غلغلهای است

میزان اهمیت سازگاری نرم افزار های دورکاری

جامعه و نمونۀ آماری
جامعۀ آماری:
جامعه آماری به کل افرادی گفته می شود که از جهات خاص مربوط به نقطه نظرهای تحقیق دارای صفات مشترک بوده و مشمول نتایج پژوهش مورد نظر باشند. محقق باید قبل از آغاز کار پژوهش، چارچوب جامعه آماری آن تحقیق را مشخص و روشن کند تا هم تکلیف خودش معلوم باشد و هم بتواند آن را به سادگی به دیگران معرفی نماید. جامعه آماری را جامعه هدف نیز می گویند. جامعه آماری عبارت است از کلیه افراد، وقایع یا چیزهایی که محقق می خواهد به تحقیق در مورد آنها بپردازد بطوریکه حداقل در یک صفت مورد نظر مشترک باشند. با توجه به تعریف بیان شده جامعه آماری در این تحقیق شامل کارمندان و سرپرستان وزارت صنایع و معادن در تهران می باشد.
نمونه آماری و روش نمونه گیری:
از آنجا که جامعه آماری این تحقیق یعنی کارمندان و سرپرستان وزارت صنایع در تهران ذکر شده، جامعه محدود بوده، لذا در این تحقیق از فرمول جامعه محدود برای نمونه گیری استفاده شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

واحد نمونۀ مورد مشاهده
با توجه به جامعۀ آماری و هدف، واحد نمونۀ مورد مشاهده، یک فرد (شخصی که در وزارتخانه صنایع و معادن مشغول به کار میباشد) مدنظر قرار گرفته شده است.
برآورد حجم نمونه
گروه نمونه، یک مجموعه فرعی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است نتیجه را به کل جامعه آماری تعمیم دهد. یا به عبارت دیگر، تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان کننده ویژگیهای اصلی جامعه باشد را نمونه گویند.
در این تحقیق از آن جایی که جامعه مورد نظر که کارمندان و سرپرستان سازمان است محدود در نظر گرفته شده است، بنابراین جهت محاسبه حجم نمونه مورد نیاز برای پژوهش از رابطه زیر استفاده گردیده است

که در آن :
P: برآورد نسبت صفت متغیر، (۵/۰ = P)
Z: مقدار متغیر نرمال واحد، متناظر با سطح اطمینان ۹۵ درصد، (  )
مقدار اشتباه مجاز، (۰۶۸/۰ =  )
N : حجم جامعه محدود
مقدار P برابر با ۵/۰ در نظر گرفته شده است. زیرا اگر ۵/۰ = P باشد، n حداکثر مقدار ممکن خود را پیدا ‌می‌کند. این امر سبب می‌شود که نمونه به حد کافی بزرگ باشد. (آذر، مومنی، ۱۳۸۰ ،ج۲: ۷۲).
بنابراین حجم نمونه مورد نیاز پژوهش عبارت است از :
روش های گرد آوری داده ها
یکی از مهم ترین مراحل تحقیق، گرد آوری اطلاعات است. اطلاعات مورد نیاز برای انجام تحقیق رابه طرق مختلف می‏توان جمع آوری نمود. ابزارهای گوناگونی مانند مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و اسناد و مدارک و غیره برای به دست آوردن داده ها وجود دارد. هر یک از این ابزارها معایب و مزایایی دارند که هنگام استفاده از آنها باید مورد توجه قرار گیرند تا اعتبار پژوهش دچار خدشه نشود و از طرفی نقاط قوت ابزار تقویت گردد. هر پژوهشگر باید با توجه به ماهیت مسأله و فرضیه های طراحی شده یک یا چند ابزار را انتخاب نماید و پس از کسب شرایط لازم در مورد اعتبار این ابزارها، از آنها در جهت جمع آوری داده ها بهره جوید تا در نهایت از طریق پردازش و تحلیل این داده ها، بتواند در مورد فرضیه ها قضاوت نماید. انتخاب ابزارها باید به گونه ای باشد که پژوهشگر بتواند از نحوه انتخاب ابزار خود دفاع کند و از این طریق دستاوردهای پژوهش خود را معتبر سازد. مهمترین روش های گردآوری داده ها در این تحقیق بدین شرح است :
مطالعات کتابخانه ای
از طریق این نوع مطالعه داده های ثانوی به دست می آیند که پیش از آغاز تحقیق توسط پژوهشگر بررسی می شوند. منابع این داده ها عبارتند از : داده های موجود در اسناد گذشته، آمارهای رسمی، آمارهای غیر رسمی و اسناد و مدارک سازمانی. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات این تحقیق و مباحث نظری مرتبط با موضوع از روش مطالعات کتابخانه ای (کتب و مقالات انگلیسی و فارسی ، پایان نامه ها، سایتهای اینترنتی) استفاده شده است.
مطالعات میدانی
روش دیگری که در این پژوهش مورد استفاده قرار می گیرد، روش میدانی با بهره گرفتن از پرسشنامه است، با توجه به اینکه پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی برای کسب داده‏‏های پژوهش است محقق در این پژوهش به منظور دست‏یابی به حقایق مربوط به گذشته، حال و پیش‏بینی وقایع آینده از پرسشنامه منظم سازمان یافته استفاده نموده است که با ارزشگذاری، کدگذاری و تجزیه و تحلیل، تعبیر و تفسیر پرسشنامه منظم به علت یکنواختی آن برای همه آزمودنی‏‏ها، آسان و راحت بوده، چرا که از پاسخگو خواسته می‏شود به جای انشای پاسخ، تنها یک علامت در مقابل یکی از پاسخ‏های پیش‏بینی شده بگذارد .
همانطور که در جدول نشان داده شده است پرسشنامه طراحی شده در این تحقیق شامل ۴۳ سوال بوده. برای هر کدام از ابعاد ۳ گانه مفهوم تمایل به پذیرش دورکاری (رفتار، هنجار، کنترل رفتار درک شده) به ترتیب ۴ و ۲ و۳ بعد در نظر گرفته شده است که برای هر کدام از آنها سوالاتی طراحی شده که در واقع هر کدام از ابعاد مورد نظر به وسیله سوالات طراحی شده اندازه گیری می شود. به این ترتیب برای درک از منافع شخصی ۶ سوال، درک از مفید بودن ۵ سوال، درک از راحتی استفاده ۶ سوال، سازگاری ۲ سوال، درک از درستی ۲ سوال، ساختار فرهنگ ۴ سوال، درجه کار ائی شخصی ۲ سوال، در دسترس بودن منابع ۴ سوال و شرایط تسهیم فناوری ۲ سوال طراحی شده است.
مقیاس بندی پاسخ سوالات پرسشنامه
برای طراحی این سوالات از طیف ۵ گزینه ای لیکرت استفاده گردیده است که یکی از رایج ترین مقایسهای اندازه گیری به شمار می رود. این طیف یک مقیاس فاصله ای است که از تعدادی عبارت و گزینه های جوابیه تشکیل شده است. لذا یک مقیاس مرکب است. گزینه های جوابیه در این مقیاس، معمولا نشانگر میزان موافقت یا مخالفت پاسخگو نسبت به یک موضوع یا مفهوم معین، اعم از مثبت و یا منفی است. به عبارت دیگر از طریق این مقیاس می توان باور و نگرش پا سخگو را تعیین کرد. ( خاکی، ۱۳۷۸) شکل کلی و امتیاز بندی این طیف به خیلی موافقم با امتیاز ۵ و خیلی مخالفم با امتیاز ۱تعلق می گیرد.

گزینه

خیلی مخالفم

مخالفم

نظری ندارم

موافقم

بسیار موافقم

امتیازات

۱

۲

۳

۴