بانکداری اینترنتی^[۵۲]

ظهور اینترنت تأثیر زیادی بر بانکداری الکترونیک گذاشته است. با بهره گرفتن از اینترنت بانکداری محدویت زمانی و جغرافیایی ندارد. مشتریان سراسر جهان می‌توانند طی ۲۴ ساعت شبانه روز و در تمام روزهای هفته به حساب های خود دسترسی داشته باشند. بانکداری اینترنتی با بهره گرفتن از فناوری وب و اینترنت مشتریان را قادر می‌سازد تا فعالیت‌ مالی خود را در یک محیط مجازی انجام دهند. تفاوت بین بانکداری اینترنتی و بانکداری خانگی این است که برای دست یابی به خدمات بانکی از طریق اینترنت نیازی به نصب یک نرم افزار اختصاصی وجود ندارد بلکه خدمات بانکی می‌تواند از طریق شبکه عمومی اینترنت قابل دسترسی باشد و مشتری از طریق اینترنت به حساب بانکی خود مرتبط می‌شود این نوع از بانکداری تا حدودی زیر مجموعه بانکداری تحت وب می‌باشد. با این تفاوت که در بانکداری تحت وب در ابتدا معرفی بانک و خدمات آن مورد توجه قرار می‌گرفت. با توسعه کاربردهای وب بانکداری اینترنتی نیز گسترش یافت. با افزایش روز افزون افرادی که به اینترنت دسترسی دارند ارائه این گونه خدمات نیز توسعه می‌یابد و بانک هایی که ‌به این مسئله بی توجه باشند از صحنه بازار محو خواهند شد (ایمانی، ۱۳۸۸).

بانکداری از طریق تلفن همراه^[۵۳]:

از دیگر مفاهیمی که در زمینه بانکداری الکترونیک توسعه یافته است بانکداری از طریق تلفن همراه است. این رویکرد در حقیقت توسعه یافته بانکداری اینترنتی و بانکداری خانگی است.

بانکداری موبایلی را می‌توان به صورت کانالی تعریف کرد که در آن مشتریان از طریق یک دستگاه موبایل با بانک تعامل می‌کنند در واقع انجام خدمات مالی از زمانی که اینترنت بی سیم پا به عرصه دنیای دیجیتال نهاده است، امکان پذیر شده و مفهوم بانکداری اینترنتی را به دنیای موبایل توسعه داده است. این خدمات به مشتریان این امکان را می‌دهد که در زمان و مکان از طریق دستگاه های ارتباطی دستی به حساب های بانکی شان دسترسی پیدا کنند و معاملات روزانه را انجام دهند. تلفن همراه می‌تواند بسیاری از عملیات بانکی مانند: بررسی مانده وجه در حساب ها، توقف پرداخت چک، نقل و انتقال پول از یک حساب به حساب دیگر را انجام دهد. برای انجام امور بانکی تلفن همراه از تلفن عادی ایمن تر است. کانال موبایل دارای پتانسیل تامین خدمات بانکداری جامع در مناطقی است که سایر کانال های سنتی همچون شعبه ATM در دسترس نیست. همچنین موبایل می‌تواند ساختار حواله های بین‌المللی را کاملاً تغییر دهد و فرصت های بالقوه زیادی را برای سرمایه گذاری های راهبردی فراهم سازد.

کاربرد تلفن همراه در بانکداری به دو روش استفاده از اس ام اس (SMS BANKING) و استفاده از اینترنت صورت می‌گیرد که نتیجه ارائه خدمات نوین و سریع سبب جلب نظر مشتری و بازدهی بیشتر برای بانک می‌شود (ایمانی، ۱۳۸۸).

دستگاه های خود پرداز اتوماتیک^[۵۴]

یکی از اولین رویکردهای بانکداری الکترونیک که در مراحل اولیه توسعه این روش بانکداری پدیدار شد، ماشین های خود پرداز اتوماتیک بود. این دستگاه‌ها به عنوان اولین جرقه های توسعه بانکداری الکترونیک از اواخر دهه ۱۹۶۰ پا به عرصه ظهور گذاشتند. این ماشین ها بسیاری از خدمات بانکی را به صورت شبانه روزی انجام می‌دهند و مشتریان با بهره گرفتن از یک شماره شناسایی شخصی مبادلات مالی خود را به انجام می‌رسانند. با بهره گرفتن از کارت و شماره شناسایی شخصی، مشتریان می‌توانند به دریافت و پرداخت پول و انتقال وجه بین حساب ها بپردازند و یا اطلاعاتی را ‌در مورد حساب خود به دست آورند و درخواست صورت حساب کنند. مبادلات انجام شده به صورت کاملاً الکترونیکی بوده و بلافاصله ثبت می‌شود. در این فناوری، هزینه ارائه خدمات بانکی ۷۵ درصد کاهش یافته و به سپرده گذاران به صورت ۲۴ ساعته خدمات ارائه می‌شود (ایمانی، ۱۳۸۸).

۲-۱۰-۹ سطوح بانکداری الکترونیک:

بانکداری الکترونیک را می‌توان ‌بر اساس دامنه و فضای اصلی انتقال الکترونیکی وجوه و فناوری اطلاعات و ارتباط به دو سطح تقسیم کرد و مورد بررسی قرار داد.

۱- بانکداری الکترونیکی مصرف کننده^[۵۵] (در سطح مشتری)

منظور از بانکداری الکترونیکی مصرف کننده آن بخش از بانکداری الکترونیکی است که توسط اشخاص و مشتریان حقیقی بانک مورد استفاده قرار می‌گیرد. به بیان دیگر آن بخش از بانکداری است که مشتریان و مصرف کنندگان نهایی با آن سروکار دارند. این بخش از بانکداری الکترونیکی مبتنی ابزارهای نظیر ماشین های خودپرداز (ATM) پایانه های فروش (POS) و مشتمل بر بانکداری تلفن – بانکداری خانگی – دفتری و بانکداری اینترنتی است.

۲- بانکداری الکترونیکی بین بانکی^[۵۶]:

انتقال الکترونیکی وجوه بین بانک‌ها در کشورهای مختلف به شیوه های گوناگون انجام می شود و یک شیوه جهانی انتقال الکترونیکی وجوه استفاده از شبکه سوئیفت (SWIFT) است. بانک‌های عضو این شبکه بانک به راحتی می‌توانند به انتقال الکترونیکی وجـوه بین خود بدون محـدودیت مرز و در سـطح بین الملل اقدام نـمایند. سوئیفـت به طور معمول برای نقل و انتقال بین‌المللی پول بین بانک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر سوئیفت کشورهای پیـشرفته برای انـتقـال الکـترونیکی وجوه بیـن بانـکهای خود از سـیستم های داخلی نیز اسـتفاده می‌کنـند. به طور مثـال در کشـور آمریکا از (CHIPS) انگلستان (CHAPS) و مالزی از (RENTAS) اسـتفاده می‌شود. در ایران نیز اطلاعات بانکی در سـطح بین الملل و خارج از کشور از طریق شبـکه بین المـللی سوئیفت انجام می‌شـود. اما در داخل کـشور

تبادل اطلاعات از طریق شبکه تبادل اطلاعات بانکی (شتاب) و مرکز هماهنگی تبادل اطلاعات بین بانکی شتاب صورت می‌گیرد (طاهری، ۱۳۹۰).

۲-۱۰-۱۱ امنیت در بانکداری الکترونیکی:

معماری اینترنت^[۵۷]

در بازار رقابت شرکت‌ها اجبارا باید شیوه هایی از تولید را به کار بگیرندکه از کمترین میزان هزینه و بالاترین میزان کارایی برخوردار باشند تا بدین ترتیب بتوانند به مصرف کننده در تحصیل کالایی با کیفیت بهتر و قیمت پایین تر کمک کنند.در این حالت منابع کل اقتصاد به شیوه کارآمدتر مورد استفاده قرار گرفته و باعث می شود تمام اقتصاد سود ببرند(داهالیوال و همکاران^[۷۲]¸ ۲۰۰۸). رقابت بازار محصول در انتخاب بهترین تیم مدیریت استفاده می شود و شرکتهایی با مدیریت بد را حذف می‌کند. آن ها فرض کردند که شرکتهایی موفق هستند بخش زیادی از بازار محصول را کنترل کنند و احیای شرکت‌های بازنده در رقابت مشکل است. ‌بنابرین‏، رقابت در حقیقت مشابه کنترل است(آلن و گیل¸ ۲۰۰۰ ).

رقابت دربازار ابعاد متفاوتی دارد، ازجمله مهمترین ابعاد عبارتند از: (پورحیدری و غفارلو،۱۳۷۱; ۴۷ ).

«۱) قابلیت جانشینی کالاها: نخستین بعد قابلیت جانشینی است.درصورت بالا بودن قابلیت جانشینی کالاها گفته می شود محصول دارای شباهت‌های زیادی با دیگر محصولات قابل جانشین است و این محصولات می‌توانند به جای هم مصرف شوند و در این صورت تعداد مصرف کنندگان و تعداد تولیدکنندگان و حجم بازارها و در نتیجه شدت رقابت بیشتر خواهد بود.

۲)حجم تقاضا: بعد دوم حجم تقاضاست: اندازه بزرگتر بازار در نتیجه تقاضای بیشتر ایجاد می شود و در نتیجه تقاضای بالا رقابت را نیز بیشترمیکند، زیرا تا زمانی که بازار اشباع نشده، برای ورود رقبای جدید انگیزه لازم وجود دارد.

۳) میزان سرمایه گذاری لازم (شدت سرمایه گذاری): سومین بعدموانع ورود است. به علت این که منابع در اقتصاد محدود هستند، درصورتی که برای ورود رقبا، حجم بالای سرمایه گذاری در دارایی های ثابت مورد نیاز باشد،رقبا انگیزه چندانی برای ورود نخواهند داشت، زیرا هزینه فرصت سرمایه گذاری بالا است.

۴) نسبت تمرکز صنعت: بعد چهارم نسبت تمرکز است. درصورتی که حجم عمده تولید وفروش (نسبت تمرکز) در صنایع محدودبه یک یا چند بازیگر باشد، شدت رقابت در این صنایع کمتر خواهد بود.

۵) تعداد شرکت‌های فعال درصنعت: آخرین بعد، تعدادشرکتهای فعال درهریک ازصنایع است. در صورتی که تعداد شرکت‌ها بیشتر باشد،رقابت بین آن ها نیزبیشترخواهد بود.»

۲-۲۳)رقابت در بازار محصول و سیاست پرداخت سود سهام

چندین دلیل بالقوه وجود دارد که چرا رقابت بازار محصول و تقسیم سود بایکدیگر ارتباط دارند.شاید مهمترین دلیل¸ تعامل بین رقابت بازار و تعارضات نمایندگی باشد.شاید رقابت در بازار محصول از طریق اثراتش بر تعارضات نمایندگی¸ به عنوان یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده تصمیم های مدیریت برای پرداخت سود به سهام‌داران باشد (بوث و ژو^[۷۳]¸۲۰۰۹).

رقابت بازار محصول به واسطه تاثیرش بر هزینه نمایندگی می‌تواند به گونه بالقوه داراری دو تاثیر متضاد بر سیاست پرداخت سود سهام باشد.در واقع پرداخت سود سهام توسط شرکت می‌تواند پیامد رقابت شدید در بازار محصول یا به گونه ای جایگزین¸ جانشینی برای رقابت باشد (هی^[۷۴]¸ ۲۰۰۹ ).

از دیدگاه تجربی‚ به نظر می‌رسد که دیدگاه متعددی از این ایده حمایت می‌کند که رقابت‚ انگیزه های مدیران برای کاراتر شدن و همسو شدن مدیران با سهام‌داران را افزایش می‌دهد.گریفت^[۷۵](۲۰۰۱) شواهدی فراهم نمود که نشان می‌دهد که افزایش رقابت در بازار محصول به افزایش بهره وری می‌ انجامد‚ به ویژه در شرکتهایی با مدیران کمتر همسو با سهام‌داران.همچنین منافع خصوصی کنترل مدیران به عنوان یک اندازه گیری از تضاد منافع بین مدیران و سهام‌داران‚ با افزایش در میزان رقابت بازار محصول کاهش می‌یابد(گودالپ و پرزگونزالس‚ ۲۰۱۰).به تازگی برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که رقابت در بازار محصول دارای اثر انضباطی است که نیاز به کنترل های درون سازمانی و برون سازمانی را کاهش می‌دهد(گیرود و مولر‚ ۲۰۱۰).رقابت در بازار محصول بر فرایند تصمیم گیری مدیران در خصوص تعیین سیاست‌های سود نقدی شرکت به سهام‌داران تاثیر دارد.مدیران در بازارهای غیر رقابتی انباشته نمودن سودها را به پرداخت نقدی سود سهام ترجبح بیشتری می‌دهند(هی‚ ۲۰۱۲).رقابت به عنوان یک مکانیزم کنترل برون سازمانی عامل کنترل کننده ای در سیاست تقسیم سود نقدی شرکت ها و بازخرید سهام آن ها می‌باشد(بیون و همکاران‚ ۲۰۱۲).با افزایش رقابت بازار محصول‚ سود تقسیمی کاهش می‌یابد ‌بنابرین‏ شرکتهایی در بازار متمرکز و رقابت بالا‚ سود کمتری را پرداخت می‌کنند زیرا‚ آن ها به ذخیره وجه نقد برای مقابله با تهدیدها و رفتارهای مخرب رقبا نیاز دارند(خدادادی و همکاران‚ ۱۳۹۳).

۲-۲۴)مدل پیامد:

طبق این مدل مدیران موجود در بازارهای شدیداً رقابتی ‌به این دلیل وجه نقد بیشتری را به ‌سهام‌دارانشان توزیع می‌کنند که احتمال اینکه در صورت اداره نادرست منابع شرکت توسط نیروهای انضباطی رقابت جریمه شوند بیشتر است.این ایده مبتنی بر این فرض است که رقابت موجب افزایش ریسک و هزینه های سرمایه گذاری بیش از اندازه مدیران می شود.از دیدگاه تئوریکی به نظر می‌رسد که دو استدلال عمده برای توجیه این فرض وجود داشته باشد.استدلال نخست در ارتباط با فرضیه تهدید انحلال است.منطق اصلی در اینجا این است که اگر شرکت موجود در یک صنعت شدیداً رقابتی اقدام به سرمایه گذاری در پروژه های دارای ارزش خالص فعلی منفی نمایند آنگاه از قدرت رقابت وی کاسته می شود و در نتیجه به احتمال زیاد از بازار بیرون رانده می شود.دومین استدلال برای مدل پیامد به فرضیه رقابت معیار مربوط است.طبق این فرضیه¸ رقابت بازار محصول از طریق ایجاد فرصت‌های بیشتر برای افراد برون سازمانی جهت محک زدن عملکرد شرکت با عملکرد رقبایشان موجب کاهش اطلاعات نامتقارن و هزینه های نظارت می شود.از نظر تجربی مدل پیامد دارای این مفهوم ضمنی است که یک رابطه منفی بین میزان تمرکز صنعت و پرداخت سود سهام توسط شرکت وجو دارد(لاپورتا و همکاران¸ ۲۰۰۰).شرکت‌ها به علت شرایط رقابتی و به عنوان راهکارهای اجباری که فشاری را بر روی مدیران در جهت توزیع وجه نقد بین سهام‌داران وارد می آورد‚ اقدام به پرداخت سود کرده و از این طریق ریسک و هزینه سرمایه گذاری نیز افزایش می‌یابد.این شرایط باعث می شود که مدیران اقدام به تقسیم سود به جای سرمایه گذاری در طرح های غیر انتفاعی کنند(گاستا و رونی‚ ۲۰۱۲).

۲-۲۵) مدل جانشینی:

۴٫۱) اهداف تحقیق

هدف کلی: هدف ما در این تحقیق فراهم آوردن شواهد تازه ای در رابطه با تاثیر تخصص و تداوم انتخاب حسابرس بر هزینه سرمایه در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است

همچنین، اهداف دیگر این تحقیق عبارتند از:

• • کمک به شرکت­ها در انتخاب حسابرس و ارزیابی هزینه سرمایه.

• کمک به حسابرسان در تصمیم ­گیری­های استراتژیک و بازاریابی بهتر مشتریان خود

۵٫۱) مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرها

۱٫۵٫۱)متغیر وابسته

در این تحقیق متغیر وابسته هزینه سرمایه است. برای اندازه گیری این متغیر از نسبت سود به قیمت شرکت t به میانه سود به قیمت صنعت (که از میانه سود به قیمت شرکت‌های هرصنعت درنمونه موردبررسی به دست می‌آید) استفاده می شود. ازاین نسبت به عنوان شاخص هزینه سرمایه سهام عادی استفاد شده است،زیرااین نسبت اهمیت سودهایی راکه ‌در مقابل‌ قیمت کوچک بوده ونشان دهنده کیفیت بالای اقلام تعهدی است، حفظ میکندوشاخص مطلوبی ازهزینه سرمایه است که دربازارمشاهده شده است؛به طوری که با افزایش قیمت،سهام‌داران انتظاردارندکه ‌سود در آینده نزدیک افزایش یابد. فرانسیس و همکاران با توجه به یافته های تحقیقات پیشین،‌سود به قیمت تعدیل شده صنعت (IndEP) رابه عنوان شاخص ی برای مقایسه ویژگی‌های ریسک وبازده و رشد شرکتهاونیزمعیارهزینه سرمایه سهام عادی استفاده کردند. برای به دست اوردن هزینه سرمایه از فرمول زیر استفاده می شود:

IndEP =/MED_{K i,t}

که در ان IndEP هزینه سرمایه، E_i,t+1 سود پیش‌بینی شده سال t+1، p_i,tقیمت سهم در پایان سال tو MED_i,t نماد میانه نسبت های سود به قیمت صنعت Kام که شرکتi در ان قرار دارد.

۲٫۵٫۱) متغیرهای مستقل

تخصص مؤسسه‌ حسابرسی در صنعت

در این تحقیق از سهم بازار به عنوان شاخصی برای اندازه ­گیری تخصص صنعت مؤسسه‌ حسابرسی استفاده شده است. زیرا اولویت صنعت را نسبت به دیگر حسابرسان نشان می­دهد. هر چه سهم بازار مؤسسه‌­ی حسابرسی بیشتر باشد، تخصص صنعت و تجربه­ آن نسبت به دیگر رقبا بیشتر است. سهم بازار مؤسسه‌ حسابرسی به صورت زبر محاسبه می­ شود :

مجموع دارایی­ های تمام صاحبکاران یک مؤسسه‌ حسابرسی خاص در یک صنعت خاص تقسیم بر مجموع دارایی­ های تمام صاحبکاران در این صنعت، که فرمول آن به شرح زیر است(اعتمادی و همکاران، ۱۳۸۸):

MS_ik =

در فرمول مذبور: MS_ik سهم بازار مؤسسه‌ حسابرسی i­ام در صنعت kام؛ TA مجموع دارایی­ های صاحبکاران؛ i نماد مؤسسه‌­ی حسابرسی؛j نماد شرکت صاحبکار؛ k نماد صنعت مورد نظر؛ j_ik نماد تعداد صاحبکاران مؤسسه‌ حسابرسی iام در صنعت kام؛ و J_k نماد تعداد مؤسسات حسابرسی در صنعت kام است.

با پیروی از اعتمادی و همکاران (۱۳۸۸) موسساتی در این صنعت به عنوان متخصص صنعت (که با نماد Spec نشان داده می­ شود) در صنعت شناخته می­ شود که سهم بازارشان در رابطه­ زیر برقرار باشد:

MS_ik

که در آن؛ N_k تعداد شرکت­های موجود در صنعت k ام است. ‌بنابرین‏، اگر شرکت توسط مؤسسه‌ حسابرسی متخصص در صنعت حسابرسی شده باشد ۱ Spec = و در غیر این صورت Spec = 0 خواهد بود.

تداوم انتخاب حسابرس

در این تحقیق تداوم انتخاب حسابرس(Tenure)، تعداد سال­های متوالی است که یک مؤسسه‌ حسابرسی، مسئولیت حسابرسی یک شرکت را بر عهده ‌می‌گیرد (میرز و همکاران، ۲۰۰۳). به منظور گردآوری اطلاعات تداوم انتخاب حسابرس، از گزارش­های حسابرسی شرکت­ها استفاده شده است.

۳٫۵٫۱) متغیرهای کنترل

در این تحقیق چهار متغیر اندازه شرکت، اهرم مالی ، ریسک سیستماتیک و نرخ رشد شرکت به عنوان متغیرهای کنترل در نظر گرفته می­ شود.

اندازه شرکت: هر چه حجم حقوق صاحبان سهام یا حجم دارایی های شرکت بیشتر باشد اندازه شرکت بزرگتر است.

اهرم مالی: ‌به این مفهوم که از محل بدهی ها و استقراض چه میزان دارایی برای شرکت تامین می شود. یا به عبارتی چند درصد از دارایی های شرکت ازمحل بدهی ها تامین می شود. ‌بنابرین‏ برابر است با نسبت بدهی های شرکت به جمع دارایی های ان.

ریسک سیستماتیک: حساسیت بازدهی سهام یک شرکت به بازدهی سبد سهام بازار است .که از کوواریانس بازده شرکت و بازده بازار تقسیم بر واریانس بازده بازار به دست می اید.

رشد شرکت: تغیرات میزان درامد فروش در سال‌های پیاپی است.به عبارتی نرخ رشد فروش در یک سال نسبت به سال گذشته است.

۴٫۵٫۱) مدل تحقیق

هدف آزمون فرضیه­ آماری، تعیین این موضوع است که با توجه به اطلاعات به دست آمده از داده ­های نمونه، حدسی که در باره­ی خصوصیتی از جامعه زده می­ شود، تأیید می­ شود یا خیر؟ این تحقیق به دنبال بررسی تاثیر تخصص و تداوم انتخاب حسابرس بر هزینه سرمایه است. بدین منظور از الگوی زیر برای بررسی فرضیه ­ها به شرح زیر استفاده شده است:

IndEP _{i,t =} b₀ + b₁SP_i,t + b₂Tenure_i,t + b₃Bet_i,t+ b₄Lev_i,t + b₅LNsize_it+ b₆ Grows_i,t+ u_i,t

در فرمول مذبور، IndEP _i,t هزینه سرمایه سهام عادی در سال t، SP_{i,t ,}تخصص حسابرس در صنعت در سال t؛ Tenureمتغیر تداوم انتخاب حسابرس ؛ Bet_i,tریسک سیستماتیک، Lev_i,t اهرم مالی، Lnsize_it اندازه شرکت، Grows_i,t رشد درامد فروش در سال t است.

۶٫۱) فرضیه ‏های تحقیق

با توجه به اینکه هدف این تحقیق، بررسی تاثیر تداوم انتخاب حسابرس و تخصص حسابرس در صنعت بر هزینه سرمایه است ، فرضیه ­های تحقیق به صورت زیر تدوین شده است:

فرضیه اول: تخصص حسابرس بر هزینه سرمایه تاثیر معنی­داری دارد.

فرضیه دوم: استمرار انتخاب حسابرس بر هزینه سرمایه تاثیر معنی­داری دارد

۷٫۱)تعریف واژه های و اصطلاحات

بورس اوراق بهادار: بورس اوراق بهادار، به معنی یک بازار رسمی و متشکل سرمایه است که در آن انواع اوراق بهادار مانند سهام و اوراق قرضه، تحت ضوابط و مقررات خاصی مورد دادوستد قرار می‌گیرد (دوانی،۱۳۸۳،ص۱۵۳) ^۱.

جدول ۱- بارم بندی گویه های پرسشنامه

کاملا موافقم

موافقم

تاحدودی

مخالفم

کاملا مخالفم

۵

۴

۳

۲

۱

‌بنابرین‏ هر چه پاسخ آزمودنی ها به گویه ها بالاتر باشد، بدین معنا بوده که اثر بخشی میان متغیرها بالاتر است.

در ابتدا با جمع‌ آوری ۲۷ نمونه پایایی داده ها را بررسی می‌کنیم و اگر این مقدار بالای ۷/۰ باشد پایایی را مناسب فرض کرده ادامه نمونه گیری را انجام داده و بعد از جمع اوری کل نمونه بار دیگر پایایی آن را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم . برای بررسی پایایی داده ها از آزمون آلفا کرونباخ استفاده می‌کنیم . اگر مقدار آن آماره از ۷/۰ بیشتر باشد پایایی داده ها را مناسب فرض می‌کنیم در این آزمون هرچه مقدار آماره به یک نزدیکتر باشد داده ها از پایایی بیشتری برخوردارند.با توجه به جدول زیر ۲۷ نمونه ممکن را که در ابتدای کار جمع‌ آوری کردیم می‌بینیم که مقدار آماره الفا برابر ۹۷۲/۰ است که مقدار بالایی است لذا پایایی داده ها برای شروع کار مناسب است(میرزامحمدی، ۱۳۹۰) .

جدول ۲-پایایی اولیه آزمون

تعداد

آماره آلفا

۲۷

۹۷۲/۰

با توجه به جدول زیر ۶۰ نمونه را که جمع‌ آوری کردیم می‌بینیم که مقدار آماره الفا برابر ۹۷۰/۰ است که مقدار بالایی است لذا پایایی داده ها برای شروع کار مناسب است(میرزاحمدی، ۱۳۹۰) .

جدول ۳-پایایی نهایی آزمون

تعداد

آماره آلفا

۶۰

۹۷۰/۰

چون ضریب به دست آمده در تحقیق ایشان نرمال بوده ‌بنابرین‏ ما نیز در تحقیق خود از این پرسشنامه پیروی خواهیم کرد.

۳-۶-تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این تحقیق با بهره گرفتن از دو روش آمار توصیفی و استنباطی به آنالیز داده ها خواهیم پرداخت. در بخش آمار توصیفی با بهره گرفتن از جداول و نمودارهای توزیع فراوانی و در بخش استنباطی با بهره گرفتن از ازمون های آماری و نرم افزار SPSS به تحلیل داده ها می پردازیم.

آزمون های آماری به کارر فته در این تحقیق عبارتند از:

1. 1. آزمون توصیفی: جهت شناسایی ویژگی های دموگرافیک نمونه ها

1. 1. آزمون کلموگروف- اسمیرنف: جهت نرمال بودن متغیرها

1. 1. T-TEST : جهت شناسایی نرمال بودن داده ها

1. آزمون ضریب همبستگی پیرسون: جهت شناسایی رابطه میان متغیرها

سایر روش های آماری دیگر بر مبنای روند تحقیقاتی و نوع داده ها مشخص می‌گردد.

فصل چهارم

تجزیه وتحلیل

داده ها

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ­ها

۴-۱- مقدمه

این فصل به ارائه آمار توصیفی، آزمون آماری، آزمون خود همبستگی و نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل­های انجام شده اختصاص دارد. در پژوهش­های علمی، تجزیه و تحلیل داده ­های آماری جمع ­آوری شده از نمونه ­های آماری، به علت اینکه محقق، در این مرحله به نتیجه نهایی خواهد رسید مرحله مهمی از تحقیق تلقی می­ شود. تجزیه و تحلیل داده ­ها، فرآیندی چند مرحله­ ای است که طی آن داده ­های جمع‌ آوری شده، تلخیص، طبقه ­بندی و در نهایت پردازش می­شوند تا زمینه اجرای انواع تحلیل بین این داده ­ها به منظور آزمون فرضیه ­ها و نهایتاًً نتیجه ­گیری نهایی فراهم گردد.

۴-۲- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق

در یک طبقه بندی، علم آمار به دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی تقسیم می­ شود. هدف از آمار توصیفی جمع‌ آوری اطلاعات و تلخیص آن­ها ‌می‌باشد و برای اینکه تا حدودی اطلاعات نهفته در داده ­ها مختصر و محسوس شود و کلیاتی درباره ویژگی­های نمونه ­های مورد بررسی به دست آید، اقدام به تهیه و تنظیم آمار توصیفی می­گردد. آمار توصیفی عبارت است از مجموعه روش­هایی که پردازش داده ­ها را فراهم می­سازد. آمار توصیفی متغیرهای تحقیق را کلیه کارکنان سازمان آموزش فنی و حرفه ای استان مازندران تشکیل داده که تعداد آن ها به ۱۱۰ نفر می‌رسد. از آنجایی که کل این جامعه در دسترس بوده است، کل جامعه آماری به عنوان نمونه معرفی می‌شوند، ‌بنابرین‏ جامعه آماری در این تحقیق به صورت تمام شماری می‌باشد

آزمون فرضیه‌ها و تفسیر نتایج

آزمون فرضیه اول

جدول زیر آماره های آزمون همبستگی کندال و اسپیرمن مربوط به رابطه بین مدیریت استعداد با جانشین پروری در سازمان های آموزش فنی و حرفه ای مرکز استان مازندران است.

جدول۴-۱

متغیر

مدیریت استعداد

آزمون

کندال

اسپریمن

وجود رابطه

نوع رابطه

ضریب تعیین

جانشین پروری

ضریب همبستگی

معنی داری

ضریب همبستگی

معنی داری

۴۶۳/۰

۰۰۰/۰

۶۴۷/۰

۰۰۰/۰

دارد

مستقیم

۷۸۰/۰

همان گونه که جدول ۱ نشان می‌دهد، ضرایب همبستگی آزمون کندال و اسپپیرمن بپین دو متغیر مدیریت استعداد و جانشین پروری در سازمان های آموزش فنی و حرفه ای مرکز استان مازندران به ترتیب برابر۴۶۳/۰ و۶۴۷/ ۰ وبا-p مقدار )معنی داری( به ترتیب برابر ۰۰۰/۰ و۰۰۰/۰ و کوچکتر از سطح معنی داری α=۰/۰۵ هستند، لذا در این سطح فرض H0 یعنی عدم وجود رابطه رد می شود و در نتیجه بین مدیریت استعداد و جانشین پروری در سازمان های سازمان های آموزش فنی و حرفه ای مرکز استان مازندران رابطه معنی داری وجود دارد . در ضمن مثبت بودن ضرایب همبستگی و شیب خط برازش شده نشان از رابطه مستقیم بین این دو متغیر است. همچنین ضریب تعیین بین دو متغیر برابر (R²=0/780 ) است یا به عبارتی ۱۸ درصد تغییرات بین دو متغیر مشترک است ) ۱۸ درصد تغییرات بین مدیریت استعداد و جانشین پروری توجیه می شود(.

جدول۴-۲-آماره های آزمون همبستگی کندال و اسپیرمن مربوط به رابطه بین جذب استعداد با جانشین پروری در سازمان های آموزش فنی و حرفه ای مرکز استان مازندران

متغیر

مدیریت استعداد

آزمون

کندال

اسپریمن

وجود رابطه

نوع رابطه

ضریب تعیین

جانشین پروری

ضریب همبستگی

معنی داری

ضریب همبستگی

معنی داری

۷۴۹/۰

۰۰۰/۰

۴۸۱/۰

۰۰۰/۰

دارد

مستقیم

۵۴۲/۰

همان گونه که جدول ۲ نشان می‌دهد، ضرایب همبستگی آزمون کندال و اسپیرمن بین دو متغیر جذب استعداد و جانشین پروری در سازمان های آموزش فنی و حرفه ای مرکز استان مازندران

مطالعه رفتار انسان یکی از زمینه‌هایی است که همواره مورد توجه صاحب‌نظران علوم اجتماعی بوده است. رفتار انسان ابعاد مختلفی دارد که علومی چون روانشناسی، جامعه‌شناسی و مدیریت به مطالعه رفتار انسان در محیط‌های مختلف می‌پردازد. سنجش نوع رفتار، پیش‌بینی و هدایت رفتار، برخی از اهداف مطالعات رفتاری هستند که از طریق مطالعه متغیرهایی چون انگیزش، ارزش‌ها و نگرش‌ها، ادراک، شخصیت، احساس و غیره میسر می‌شود. رفتار انسان‌ها در قالب نقش‌هایی که در محیط‌های مختلف بر عهده دارند، قانونمند می‌شود.(صمیمی و قاسمی،۱۳۹۲: ۱۲)

به طور کلی، تحقیقات نشان می‌دهند که رفتار شهروندی سازمانی^[۱] کارکنان به عنوان یک جنبه مثبت رفتاری است و برای سرپرستان بسیار ارزش دارد. ازاین‌رو، رهبرانی که با کارکنان فاقد رفتار داوطلبانه روبرو هستند، این امر را به عنوان تهدیدی برای رسیدن به اهداف ارزشمند تلقی می‌کنند.(دیکاستر^[۲] و دیگران، ۲۰۱۴ : ۶۵۱)

صاحب‌نظران رفتار سازمانی در مطالعات خود درباره رفتارهای شهروندی سازمانی ‌به این نتیجه رسیدند که ارائه این‌گونه رفتارها از سوی کارکنان سازمان، چارچوبی فراهم می‌کند که مدیران می‌توانند با مدیریت کردن وابستگی‌های متقابل بین افراد در داخل یک واحد کاری اولاً باعث کاهش نیاز سازمان برای صرف منابع باارزش خود به منظور انجام کارهای ساده شوند و با آزاد کردن این منابع باارزش، به ارتقای بهره‌وری در سازمان کمک کنند و ثانیاًً به‌واسطه آزاد کردن زمان و انرژی، به افراد این امکان را می‌دهد تا با دقت بیشتری به وظایف خود ازجمله برنامه‌ریزی، حل مسأله و… بپردازند. ماحصل تمامی آن‌ ها افزایش موفقیت در دستیابی به پیامدهای جمعی است( رائوب^[۳]، ۲۰۰۸: ۱۸۳).

بیان مسأله

رفتار شهروندی سازمانی به عنوان یکی از مفاهیم جدید مدیریت رفتار سازمانی که بر رفتارهای فرا نقشی کارکنان و مدیران تأکید می­ورزد، در فرایند سازمانی و تبدیل محیط سنتی به محیطی پویا و کارآمد نقشی تعیین کننده دارد. ‌بنابرین‏ اگرسازمانهای موفق و ناموفق در جهت ایجاد رفتار شهروندی سازمانی به طورقاطع گام‌هایی بردارند، در این صورت کارایی و بهره ­وری سازمانی به صورت بالقوه افزایش خواهد یافت و این امر باعث ارتقاء عملکرد آن ها در میان سازمان‌های رقیب خواهد شد.

شهروندان سازمانی خوب، سازمان را قادر می‌کنند تا منابع کمیاب را به طور مؤثری به کار ببرند. آن‌ ها توانایی همکاران و مدیران را برای انجام شغل‌هایشان بهبود و افزایش می‌دهند(وات و شافر^[۴] ،۲۰۰۵: ۴۰۸). سطح بالای رقابت سازمانی، مؤسسات مدرن را در راستای حداکثر سازی اثربخشی و کارایی با بهره‌گیری از همه طرق، وسایل و ابزارهای ممکن تهییج خواهد کرد. پژوهش‌ها نشان داده که سازمان‌هایی با تأکید مضاعف بر رفتار شهروندی سازمانی به نسبت سازمان‌های فاقد تأکیدات مذکور، به‌مراتب موفق‌تر عمل می‌نمایند(پودساکف^[۵] و همکاران،۲۰۰۰: ۵۱۳). در دنیای کنونی اکثر مدیران خواهان کارکنانی هستند که بیش از وظایف شرح شغل خود فعالیت می‌کنند.آن‌ ها به دنبال کارکنانی هستند که به فراسوی انتظارات می‌روند، به میل و خواست خود به رفتارهایی دست می‌زنند که جزو وظایف رسمی شغلی‌شان نیست(زارع،۱۳۸۳: ۱۵۱).

از سویی دیگر نه تنها در جامعه ایران بلکه در بسیاری از جوامع توسعه‌یافته، این مسأله مطرح می‌باشد که چگونه می‌توانند از تغییرات استخدامی-که خود ناشی از تغییرات محیطی و تکنولوژیکی دیگر است-برای افزایش بهره‌وری نیروی انسانی و درنهایت بهره‌وری کل جامعه و بهبود زندگی افراد جامعه بهره‌گیری نمایند(هیپ و یوکی^[۶] ،۲۰۰۷: ۱۷۲).حرکت از استخدام دائم به سمت استخدام موقت حاصل این تغییرات است و کشور ایران نیز از این تغییر روند استخدام به دور نمانده است(قلی پور و دیگران،۱۳۹۰: ۲۱۵).

در نتیجه امروزه در محیط‌های کاری دولتی، بسیار مشاهده می‌شود که جمعی از کارکنان، دارای وظیفه و شرح شغل و ساعت کاری یکسان می‌باشند، اما یکی رسمی، یکی پیمانی و آن دیگری به صورت قراردادی انجام وظیفه می‌کند. ازآنجایی‌که هرکدام از انواع استخدام دارای قوانین پرداخت و رفاهی مختص به خود می‌باشد و طول مدت قرارداد آن‌ ها نیز متفاوت است(ماده ۴۵، تبصره ماده ۳۲ قانون مدیریت خدمات کشوری)، می‌توان رفتار شهروندی سازمانی متفاوتی برای هرکدام متصور شد. اما پی بردن به چگونگی این تفاوت‌ها نیاز به پژوهش دارد. برای مثال آیا کارکنان رسمی که دارای استخدام دائمی می‌باشند، نسبت به بقیه وجدان کاری بالاتری دارند یا این احساس ثبات در شغل باعث کاهش انگیزه در آن‌ ها می‌شود. از طرفی دیگر آیا استخدام‌های کوتاه‌مدت با پرداخت‌های کمتر، منجر به میزان بالاتری در آداب اجتماعی کارکنان می‌شود که از آن طریق بتوانند ارتقا وضعیتی پیدا کنند یا اینکه این احساس عدم امنیت و ثبات، در آداب اجتماعی آن‌ ها اثر مخرب خواهد داشت. پژوهش پیش رو درصدد پاسخ ‌به این سؤال است که:

«تا چه اندازه رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دارای نوع استخدامی مختلف، در سازمان مورد مطالعه متفاوت است؟»

اهمیت و ضرورت تحقیق

اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ نظری

• • ارتقا دانش نظری در زمینه رفتار شهروندی سازمانی کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی؛

• • ارتقا دانش نظری در زمینه نحوه تقسیم‌کار و تخصیص پست‌های سازمانی؛

• ارتقا دانش نظری در زمینه الگوهای استخدامی کارکنان.

اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ کاربردی

• • به‌کارگیری دانش مربوط به میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان با نوع استخدامی متفاوت، در زمینه آموزش توسط مدیران آموزش و مخاطبین؛

• • به‌کارگیری دانش مربوط به میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان با نوع استخدامی متفاوت، در الگوهای استخدامی آینده توسط مدیران منابع انسانی؛

• به‌کارگیری دانش مربوط به میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان با نوع استخدامی متفاوت، در تخصیص پست‌های سازمانی و تقسیم‌کار توسط مدیران و طراحان شغل.

هدف‌های تحقیق

هدف اصلی

تعیین و مقایسه رفتار شهروندی سازمانی کارکنان با نوع استخدامی متفاوت

هدف‌های فرعی

1. 1. تعیین و مقایسه میزان نوع‌دوستی در کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی؛

1. 1. تعیین و مقایسه میزان وجدان کاری در کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی؛

1. 1. تعیین و مقایسه میزان آداب اجتماعی در کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی؛

1. 1. تعیین و مقایسه میزان نزاکت در کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی؛

1. تعیین و مقایسه میزان جوانمردی در کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی.

فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی

میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی با یکدیگر تفاوت دارد.

فرضیه‌های فرعی

1. 1. میزان نوع‌دوستی در کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی با یکدیگر تفاوت دارد.

1. 1. میزان وجدان کاری در کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی با یکدیگر تفاوت دارد.