در عین حال هزینه یابی بر مبنای فعالیت رویکردی بلندمدت دارد که در آن «هزینه منابع « [۲۹]به کاررفته به محصولات ردیابی می شود. اغلب هزینه ها متغیر مزمن می‌شوند و بنابرین مطابق با سطح ستانده تغییر می‌کنند. در کوتاه مدت، مؤسسه هزینه های ثابت بسیاری از قبیل دستمزد، اجاره، استهلاک و غیره دارد. شرکت اینگونه هزینه ها را در شرایط تولید یا توقف، متحمل خواهد شد. در نتیجه سامانه هزینه یابی بر مبنای فعالیت ممکن است اطلاعات نادرستی در رابطه با تصمیمات کوتاه مدت به علت عدم انعکاس هزینه های واقعی ارائه کند. ضعف دیگر این روش، در نظر گرفتن محدودیتهای سامانه در تحلیل هزینه هاست. در کوتاه مدت ظرفیت تمام هزینه ها ثابت فرض می شود اما هزینه یابی بر مبنای فعالیت با نادیده گرفتن این موضوع «هزینه فرصت[۳۰]» استفاده از منابع محدود )که در معرض تنگنا قرار دارند( را در نظر نمی گیرد. )کریسنر[۳۱]،۱۹۹۹)
۲-۵-۸-هزینه یابی در دانشگاه علوم پزشکی سمنان
دانشگاه علوم پزشکی سمنان نیز همچون سایر دستگاه های اجرایی با وجود تأکید قانون گذاری در موادی از قانون برنامه چهارم توسعه که ذیلاً به آن اشاره خواهدشد، نتوانسته اند بهای تمام شده فعالیت ها وخدمات خود را حساب نمایند.
بر اساس بند الف ماده ۴۹ قانون برنامه چهارم مقرر گردیده است :
دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی و همچنین فرهنگستان های تخصصی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی و وزارتخانه های علوم و تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط می‌باشند، صرفاً بر اساس آئین نامه ها و مقررات اداری، مالی، استخدامی و تشکیلاتی خاص، مصوب هیئت های امنای مربوط که به تأئید وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی حسب مورد می‌رسد، بدون الزام به رعایت قانون محاسبات عمومی، قانون استخدام کشوری و سایر قوانین و مقررات عمومی اداری و مالی و استخدامی اداره خواهند شد و تا زمانی که آیین نامه ها و مقررات مورد نیاز به تصویب هیئت امناء نرسیده است، طبق مقررات سابق عمل خواهد شد. اعتبارات هزینه ای از محل بودجه عمومی دولت، بر اساس بهای تمام شده به دستگاه های اجرایی یاد شده اختصاص می‌یابد. همچنین به موجب ماده۱۳۸ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور مکلف شده، با همکاری دستگاه های ذیربط به منظور اصلاح نظام بودجه ریزی از روش برنامه ای به روش هدفمند و عملیاتی و به صورت قیمت تمام شده خدمات اقدام به :
الف( شناسایی فعالیت و خدماتی که دستگاه های اجرایی ارائه می نمایند.
ب( تعیین قیمت تمام شده فعالیت ها و خدمات، متناسب با کیفیت و محل جغرافیایی مشخص
ج( تنظیم لایحه بودجه سالانه بر اساس حجم فعالیت ها و خدمات و قیمت تمام شده
د( تخصیص اعتبارات بر اساس عملکرد و نتایج حاصل از فعالیت ها و متناسب با قیمت تمام شده آن هرچند که دانشگاه علوم پزشکی سمنان در راستای دستیابی به بهای تمام شده خدمات و فعالیت ها موارد ۱۰،۲۱،۲۲ آئین نامه مالی و معاملاتی خود را به شرح ذیل به این مقوله اختصاص داده‌اند ولی متأسفانه تاکنون نتوانسته اند به صورت عملی و منطقی نسبت به محاسبه بهای تمام شده خدمات و فعالیت های خود اقدام نمایند. ماده ۱۰- به منظور دستیابی به قیمت تمام شده عملیات اجرایی، مؤسسه می‌تواند به تعداد واحدهای اجرایی خود عملیات مالی مجزا ایجاد نموده و صورت‌های مالی مستقل برای آن واحد تهیه نماید. ماده۲۲-تنظیم و تخصیص اعتبار به واحدهای اجرایی تابعه بر مبنای قیمت تمام شده خدمات و عملکرد حجم عملیات متناسب با ارائه خدمات مرتبط به تناسب حق السهم آن ها از کل اعتبار دانشگاه خواهد بود. ماده ۲۳- قیمت تمام شده خدمات، عبارت است از مجموعه هزینه های دستمزد مستقیم، مواد و هزینه های سربار جذب شده در یک واحد خدمت و هزینه استهلاک تجهیزات دانشگاه که در فرایند عملیات امور مالی شناسایی شده باشد. )آئین نامه مالی و معاملاتی دانشگاه های علوم پزشکی ،۱۳۹۰)
۲-۶-بخش پنجم: حسابداری تعهدی و نقش آن در تصمیم گیری های بهتر مدیران
۲-۶-۱-مفاهیم تصمیم گیری
تصمیم عبارت است از یک گزینش که به موجب آن، شخص درباره موقعیت به نتیجه ای نایل می شود. تصمیم، معرف یک رفتار یا عمل درباره “چه باید کرد” یا “چه نباید کرد”است. تصمیم گیری، یک فراگرد است و تصمیم، نتیجه آن است. تصمیم گیری به زبان ساده، عبارت است از انتخاب یک راه از میان راه های مختلف. (الوانی،۱۳۹۳)
تصمیم گیری و مدیریت را می توان مترادف هم دانست یا جنبه اصلی مدیریت را تصمیم گیری به حساب آورد. تصمیم گیری فرآیندی را تشریح می‌کند که از طریق آن، راه حل مسأله معینی انتخاب می‌گردد. انتخاب به مجموعه فعالیت‌های فرد برمی گردد که موجب انتخاب یک بدیل از مجموع بدیلها می شود. بنابرین انتخاب کردن جزئی از تصمیم گیری است.(رضاییان،۱۳۹۱)
۲-۶-۲-مفاهیم گزارشگری مالی
گزارشگری مالی یکی از مهمترین فراورده‌های سیستم حسابداری است که از جمله هدف‌های عمده آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری اقتصادی استفاده کنندگان در خصوص ارزیابی عملکرد و توانایی سوداوری بنگاه اقتصادی است. شرط لازم برای دستیابی به این هدف، اندازه‌گیری و ارائه اطلاعات، به‌نحوی است که ارزیابی عملکرد گذشته را ممکن سازد و در سنجش توان سوداوری و پیش‌بینی فعالیت‌های آتی بنگاه اقتصادی، مؤثر باشد. بررسی گزارش‌های سالانه شرکت‌ها نشان می‌دهد کیفیت اطلاعات افشاشده در چنین گزارشهایی متفاوت است و تفاوت در افشای شرکت‌ها به احتمال زیاد در نتیجه تفکر مدیریت و فلسفه فکری آنان و همچنین صلاحدید آنان در مورد افشای اطلاعات برای مقاصد سرمایه‌گذاری است. از سوی دیگر، تصمیم‌های افشای مالی شرکت‌ها معمولاً در خلاٴ انجام نمی‌شود و گزارشگری مالی یکی از راه هایی است که به وسیله آن اطلاعات انتقال داده می‌شود. ترکیب منابع ارتباطی، کمیت و کیفیت اطلاعات افشاشده، تحت تاثیر عوامل زیادی است که برای دریافت فهمی کلی در مورد رویه‌های افشا، نیازمند بررسی است. نظریه‌پردازی و ارزیابی تجربی آثار متغیرهای مؤثر بر افشای اجباری، فضا و حدودی را ایجاد می‌کند که به بهبود کیفیت افشا کمک می‌کند. (نوروش، ۱۳۷۷)
۲-۶-۳-تاریخچه اهداف گزارشگری مالی جهت انجام تصمیمات بهینه مدیران
استفاده از اطلاعات و نتایج حاصل از گزارشگری مالی مؤسسات برای انجام تصمیم گیری عقلانی، هم در بخش انتفاعی و هم در بخش عمومی به عنوان یکی از اهداف گزارشگری مالی کارکنان توجه تمامی مجامع بین‌المللی تهیه و تدوین استانداردها و مفاهیم نظری حسابداری بوده است. به عنوان مثال، انجمن حسابداران رسمی آمریکا((AAA[32] در سال ۱۹۶۶در شرحی از تئوری حسابداری (ASOBAT)[33] حسابداری را فرایند تشخیص اندازه گیری و گزارش اطلاعات اختصاصی به نحوی که برای استفاده کنندگان از این اطلاعات، امکان قضاوت و تصمیم گیری آگاهانه را فراهم آورد، تعریف کرده‌است و سه هدف زیر را برای حسابداری عنوان کرده بود :
-
- تصمیم گیری در مورد استفاده از منابع محدود و تعیین هدف های واحد انتفاعی
