در ابتدای کار فرض می کنیم قرار است که تعداد n فعالیت مختلف را بر اساس m شاخص مورد نظر و معرفی شده، طبقه بندی و درجه بندی کنیم:
مرحله اول: تشکیل ماتریس داده ها در این مرحله ماتریسی را برای هر کدام از فعالیت ها با توجه به شاخص های مورد بررسی طراحی نموده به گونه ای که ابعاد ماتریس n.m بوده یعنی این ماتریس به تعداد فعالیت های مورد بررسی سطر و به تعداد شاخص ها ، ستون داشته باشد. به عنوان نمونه عنصر Xn.m در این ماتریس بیانگر شاخص m ام از فعالیت n ام می باشد. بنابراین مشاهده می گردد که هر سطر این ماتریس مربوط به یک فعالیت مجزا و هر ستون نیز مربوط به یک شاخص خاص می باشد. از آن جا که هر کدام از این شاخص ها می توانند دارای واحدها و مقیاس های متفاوت از یکدیگر باشند ، لذا در راستای حذف دخالت مقیاس های متفاوت بر نتایج کار از داخل مدل ، وارد مرحله دوم روش تحلیل آنالیز تاکسونومی عددی می شویم.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
مرحله دوم: تشکیل ماتریس استاندارد بنابراین با توجه به آن که شاخص ها با واحد های مختلف سنجیده می شوند، لذا جهت حذف اثر این واحد ها و جایگزینی مقیاس واحد و همین طور حذف اثر مبداء ، ابتدا میانگین و انحراف معیار ستون ها (شاخص ها) را به دست آورده و سپس کمیت استاندارد Zij را محاسبه می کنیم: در گام اول میانگین ستون ها را بدست میآوریم .
در گام بعدی انحراف معیار برای هر ستون از ماتریس Xij را بدست می آوریم .گام سوم آن است که عضو های استاندارد شده ماتریس Xij جهت همسان سازی اطلاعات ساخته شده ، در قالب ماتریس جدیدی به نام ماتریس استاندارد را تشکیل دهیم که از طریق فرمول زیر قابل محاسبه می باشد : ماتریس Z نیز دارای ابعاد n . m می باشد . و یک ماتریس استاندارد است .چون با تغییر متغیر، مقیاس های مختلف شاخص ها به مقیاس واحد تبدیل شده است.روشن است که از لحاظ آماری میانگین هر ستون ماتریس استاندارد شده Z برابر صفر و انحراف معیار آن مساوی یک است.
با داشتن ماتریس استاندارد Z ، قدم بعدی بدست آوردن میزان اختلاف و یا فاصله دو نقطه از نقطه دیگر ( ۱ و ۲ و ۳ و … و n ) برای هر کدام از m متغییر یا شاخص می باشد که حاصل آن تشکیل ماتریس فواصل می باشد . ( منظور از نقطه همان فعالیت مورد بررسی ، در مطالعه مورد نظر می باشد ) .
مرحله سوم: تشکیل ماتریس فواصل در این مرحله با توجه به اعداد استاندارد شده در ماتریس استانداردZ ، فواصل مرکب را بین فعالیت های مختلف n گانه ، برای شاخص های m گانه به صورت زیر به دست می آوریم.
در صورتی که فاصله فعالیت ها را دو به دو به دست آوریم ،در آن صورت ماتریس فواصل مرکب به دست می آید.
چون ماتریس فواصل یک ماتریس قرینه می باشد ، می توان نتیجه گرفت این ماتریس متقارن بوده و قطر آن مساوی صفر است.ضمن اینکه ماتریسی مربع و با ابعاد n.n می باشد.عضوهای این ماتریس فاصله ترکیبی هر فعالیت را از فعالیت دیگر نشان می دهند و در هر سطر این ماتریس کمترین مقدار نشان دهنده کوتاه ترین فاصله بین آن فعالیت ، با سایر فعالیت ها و یا بیشترین نزدیکی می باشد.
مرحله چهارم: تعیین کوتاه ترین فواصل هر عنصر ماتریس C نشان دهنده فاصله بین هر دو فعالیت در شاخص مورد نظر است.در این ماتریس در هر سطر کوتاه ترین فاصله بین دو فعالیت را مشخص کرده و در ستون جداگانه ای (مثلا ستون d) می نویسیم.سپس ، میانگین و انحراف معیار کوچکترین فواصل هر سطر یعنی همان ستون dرا محاسبه می کنیم. حال برای آنکه فعالیت های همگن را مشخص نمائیم، فواصل حد بالا (d+) و حد پائین (d-) را طبق رابطه، محاسبه می کنیم:
d(+) = d + 2Sd d(+) = d + 2Sd
در این مرحله فعالیت هایی که حداقل فواصل آن ها مابین دو حد بالا و پائین باشد ، همگن بوده و در یک گروه قرار می گیرند. چنانچه حداقل اختلاف بین دو فعالیت بیشتر از حد بالا و یا کمتر از حد پائین باشد، در این صورت فعالیت های فوق به دلیل غیر همگنی باید حذف گردند.
مرحله پنجم: رتبه بندی فعالیت های همگن از لحاظ معیارهای مورد بررسی اگر در این مرحله تمام فعالیت ها در یک گروه همگن قرار نگیرند، در این صورت ماتریس داده ها را برای فعالیت های همگن تشکیل می دهیم ، سپس استاندارد نموده و در ماتریس شاخص های استاندارد شده، برای تک تک شاخص ها، مورد ایده آل را در نظر گرفته و پس ازیافتن مقادیر ایده آل برای تک تک فعالیت ها ، “برخورداری مطلوب” برای هر فعالیت را محاسبه می کنیم.انتخاب مقدار ایده آل بستگی به نوع شاخص های مورد بررسی دارد به نحوی که چنانچه جهت شاخص های انتخاب شده مثبت باشد یعنی اگر مقدار شاخص هر چه بیشتر باشد ، برخورداری بیشتر را نشان دهد ، بزرگترین عدد هر ستون را به عنوان ایده آل در نظر می گیریم و چنانچه جهت شاخص منفی باشد ، عدد بزرگتر نشانه عدم برخورداری است ، لذا کوچکترین مقدار را به عنوان مقدار ایده آل انتخاب می کنیم.
مرحله ششم: محاسبه درجه برخورداری فعالیت های همگن در این مرحله شاخص تلفیقی به نام “درجه برخورداری” معرفی می گردد که دامنه محدودی داشته باشد و بین مقادیر صفر و یک قرار می گیرد. هرچقدر fi به صفر نزدیکتر باشد ، فعالیت مورد نظر برخوردارتر و هر قدربه یک نزدیکتر باشد، نشان دهنده عدم برخورداری فعالیت مربوطه می باشد.که با توجه به این درجه برخورداری می توان فعالیت ها را با توجه به شاخص های مورد بررسی رتبه بندی و اولویت بندی نمود.
۴-۵-۳-۲- عملیات تاکسونومی در شهرستان ورامین به تفکیک دهستان
با توجه به تکنیک اجرایی تاکسونومی و با بهره گیری از نرم افزار آن به نام taxconom به بررسی تعدادی از شاخص های مهم توسعه پرداخته ایم که در جدول ۴-۱۱- به تفکیک بیان شده است. ( جدول ظ – ۲۲)
جدول ۴-۱۱– شاخص های مورد مطالعه در تاکسونومی
نرخ با سوادی مردان و زنان | نرخ اشتغال زنان و مردان | نرخ روستاهای دارای خانه بهداشت | نرخ حمل و نقل عمومی | عملکرد گندم در واحد سطح |
بعد از محاسبه نرخ شاخص های فوق و وارد کردن در نرم افزار به پنج جدول دست پیدا کرده ایم که به صورت دقیق درجه توسعه یافتگی در هر دهستان بیان شده است. در جدول ۴-۱۲- توسعه ای که دهستان در شاخص مورد نظر دست پیدا کرده است وجدول ۴- ۱۳- هدف توسعه ای که باید دست پیدا کند به ترتیب وضعیت آنها گزارش شده است . بهنام پازوکی جنوبی هم در وضعیت کنونی و و هم در هدف به توسعه دست پیدا کرده است و در رتبه اول واقع شده است و بهنام عرب جنوبی با فاصله زیادی که توسعه حاصل شده با هدف دارد ، در رتبه آخر قرار گرفته است که نیازمند مدیریت صحیح و برنامه ریزی دقیق برای رسیدن به اهداف توسعه ای می باشد . ( جداول ع و غ – ۲۳و ۲۴)
جدول ۴-۱۲- وضعیت در حال مناطق همگن
شاخص دهستان |
نرخ روستاهای دارای خانه بهداشت | نرخ حمل و نقل عمومی | نرخ اشتغال | نرخ با سوادی | عملکرد گندم در واحد سطح |
بهنام پازوکی جنوبی | ۵۷.۱ | ۵۷.۱ | ۸۸.۴ | ۷۷.۹ | ۴۳.۲ |
ولی آباد |