از نظر “پاتنام” سرمایه اجتماعی به جنبه‌های اجتماعی سازمان مانند شبکه ها،هنجارها و اعتماد که هماهنگی و همکاری را در منافع دو جانبه تسهیل می‌کند اشاره دارد سرمایه گذاری در سرمایه اجتماعی منافع سرمایه گذاری در سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی افزایش می‌دهد. (پاتنام:۲۰۰۰)

۱-۱۵ ابعاد سرمایه اجتماعی

“ناهاپیت” و”گوشال” با رویکرد سازمانی جنبه‌های مختلف سرمایه اجتماعی را در سه طبقه جای می‌دهند: شناختی، رابطه ای و ساختاری،(ساباتینی،۲۰۰۸)

الف) بعد شناختی سرمایه اجتماعی اشاره به منابعی دارد که فراهم کننده مظاهر، تعبیرها، تفسیرها و سیستم های معانی مشترک در میان گروه ها است. مهمترین جنبه‌های این بعد عبارت اند از: زبان، کدها و حکایتهای مشترک.

ب) بعد ساختاری سرمایه اجتماعی اشاره به الگوی کلی تماسهای بین افراد دارد یعنی، شما به چه کسانی و چگونه دسترسی دارید. مهمترین جنبه‌های این عنصر عبارت اند از: روابط شبکه ای بین افراد، پیکره بندی شبکه ای وسازمان مناسب.

ج) بعد رابطه ای سرمایه اجتماعی توصیف کننده نوعی روابط شخصی است که افراد با یکدیگر به دلیل سابقه تعاملا تشان برقرار می‌کنند. مهمترین جنبه‌های این بعد از سرمایه اجتماعی. عبارت اند از: اعتماد، هنجارها، الزامات، انتظارات و هویت. (گوشال و ناهاپیت، ۱۹۹۸)

۱-۱۶ تعالی سازمانی:

تعالی در لغت به معنی بلند شدن و برتر شدن می‌باشد. تعالی سازمانی به معنای تعهد سازمانی به رشد و توسعه پایدار و دایمی سازمان در جهت کسب رضایت مشتری و افزایش مستمر سودآوری در یک محیط ملی فراگیر و حمایت کننده می‌باشد. (بیک زاد، ۱۳۸۸).

تعالی به معنی تکرار و تمرین بسیار خوب در مدیریت سازمان و دستیابی به اهداف است. (آشنا، ۱۳۸۴)
سازمان های ممتاز و برجسته واقعی، سازمان‏هایی هستند که کلیه نتایجی که به دست آورده اند و اطمینانی که از حفظ و نگهداری نتایج درآینده دارند در تلاش جهت رضایت مندی کلیه طرفهای ذینفع قراردهند. تعالی نیازمند تعهد رهبری وپذیرش مفاهیم بنیادی است، دسته ای ازقواعد کلی که ‌بر اساس این قواعد سازمان رفتارها، فعالیت‌ها واولویت های خود را شکل می‌دهد هنگامی که سازمان باین قواعد کلی را به حالت تکرار درمی آورد زمینه ارزیابی تعالی پایدار ایجاد می شود. (ایزدی، ملکی، ۱۳۸۷)

تعالی سازمانی چارچوبی روشمند برای ارزیابی عملکرد سازمان ها در دو حوزه فرایند ها و نتایج حاصل از این فرایند ها (الوندی،۱۳۸۴)است

۱-۱۷ معیارهای تعالی سازمانی:

تعالی سازمانی دارای نه معیار است. پنج معیار آن، توانمندسازها و چهار معیار دیگر نتایج هستند.
توانمندسازها: رهبری، استراتژی، کارکنان، شراکت ها و منابع، فرآیندها، محصولات و خدمات
نتایج: نتایج مشتریان، نتایج کارکنان، نتایج جامعه، نتایج کلیدی

معیارهای”توانمندساز”، آنچه را یک سازمان انجام می‌دهد پوشش می‌دهند و معیارهای “نتایج”، آنچه را که یک سازمان به دست می‌آورد. “نتایج” بر اثر اجرای “توانمندسازها” به دست می‌آیند و”توانمندسازها” با گرفتن بازخور از “نتایج” بهبود می‌یابند. یادگیری، خلاقیت و نوآوری کمک می‌کند تا توانمندسازها بهبود یافته و بهبود توانمندسازها، بهبود نتایج را به دنبال خواهد داشت. (الوندی، (۱۳۸۴): ص۱۵-۱۸)

هر یک از معیارهای نه گانه مدل جایزه تعالی سازمانی شامل چند جزء است که ابعاد مختلف معیار را مشخص می‌سازد.

• • معیار ۱: رهبری

• • معیار ۲: استراتژی

• • معیار ۳: کارکنان

• • معیار ۴: شراکت ‌ها و منابع

• • معیار ۵: فرآیندها، محصولات و خدمات

• • معیار ۶: نتایج مشتری

• • معیار ۷: نتایج کارکنان

• • معیار ۸: نتایج جامعه

• معیار ۹: نتایج کلیدی

معیار۱- رهبری

معیار رهبری نشان می‌دهد که رهبران، به ویژه رهبران ارشد، ضمن تعیین جهت گیری کلی سازمان، چگونه از طریق سامانه های مدیریتی، سازمان را در جهت تحقق اهداف و پایداری آن هدایت می‌کنند. این معیار همچنین به چگونگی رفتار رهبران در ایفای نقش به عنوان الگوهای اخلاقی و ارزشی سازمان، الهام بخشی، توسعه فضای اعتماد، انعطاف پذیری، مراعات قوانین و مقررات، مسئولیت پذیری اجتماعی و تعامل فعال با ذی‌نفعان کلیدی می‌پردازد.

معیار ۲- استراتژی
معیار استراتژی نشان می‌دهد که سازمان‌های متعالی چگونه استراتژی‌ها و خط‌مشی‌های پشتیبان را به منظور برآورده کردن نیازها و انتظارات ذینفعان، تدوین، بازنگری و به‌روز می‌کنند. این سازمان‌ها برای تحقق استراتژی‌ها، آن ها را ‌با ذی‌نفعان درمیان گذاشته و در جهت دستیابی به موفقیت پایدار، ساختار سازمانی‏و چارچوب‏فرآیندها را طراحی‏کرده، برنامه‌‌ها و اهداف‏مرتبط را توسعه‏داده و جاری می‌سازند.

معیار۳- کارکنان
معیار کارکنان نشان می‌دهد که سازمان‌های متعالی چگونه کارکنان خود را به عنوان سرمایه های انسانی ارج می‌نهند و فرهنگی را ایجاد می‌کنند که دستیابی به منافع طرفین از طریق همسویی اهداف فردی و سازمانی میسر ‌شود. این معیار همچنین به چگونگی توسعه قابلیت‌ها، ترویج عدالت و برابری، برقراری ارتباط، تشویق، قدردانی و مراقبت کارکنان در جهت ایجاد انگیزه و تعهد به منظور قادر ساختن آن ها برای استفاده از دانش و مهارت‌های خود در راستای منافع سازمان می‌پردازد.

معیار ۴- شراکت‏ها و منابع

معیار شراکت‏ها و منابع نشان می‌دهد که سازمان‌های متعالی شراکت‌های بیرونی، تامین‌کنندگان و منابع درونی را به منظور پشتیبانی از استراتژی و خط‌مشی‌ها و اجرای اثربخش فرآیندها، برنامه‌ریزی و مدیریت می‌کنند. این سازمان‌ها از مدیریت اثربخش پیامدهای زیست محیطی و اجتماعی ناشی از شراکت‌های بیرونی، تامین کنندگان و منابع درونی اطمینان می‌یابند.

معیار ۵ – فرآیندها، محصولات و خدمات

سازمان‌های متعالی فرآیندها، محصولات و خدمات خود را به منظور خلق ارزش فزاینده برای مشتریان و سایر ذی‌نفعان خود طراحی و مدیریت کرده و بهبود می‌بخشند.

معیار۶- نتایج مشتری

معیار نتایج مشتری، نشان می‌دهد که سازمان های متعالی در رابطه با جاری سازی موفق استراتژی و خط‌مشی‌های پشتیبان مبتنی بر نیازها و انتظارات مشتریان به چه نتایجی دست یافته‌اند. آن ها برداشت‌های مشتریان، شاخص‌های عملکردی و دستاوردهای مرتبط با رویکردها را در دوره های زمانی متناسب، اندازه‌گیری و تحلیل می‌کنند.

معیار ۷- نتایج کارکنان

معیار نتایج کارکنان، نشان می‌دهد که سازمان های متعالی در رابطه با جاری سازی موفق استراتژی و خط‌مشی‌های پشتیبان مبتنی بر نیازها و انتظارات کارکنان و اجرای رویکردهای مرتبط با مدیریت کارکنان به چه نتایجی دست یافته‌اند. آن ها برداشت‌های کارکنان، شاخص‌های عملکردی و دستاوردهای مرتبط با رویکردها را در دوره های زمانی متناسب، اندازه‌گیری و تحلیل می‌کنند.

معیار۸- نتایج جامعه