۱-۵-۳- زهکشی اراضی شالیزاری و توسعه کشت دوم
پس از برداشت برنج اغلب اراضی شالیزاری به دلیل شرایط ماندابی و مشکلات زهکشی بلا استفاده رها می­شوند. زهکشی اراضی و رفع شرایط ماندابی، امکان توسعه کشت دوم گیاهانی مانند کلزا، شبدر، ماش، سبزیجات و برخی کشت­های دیگر را فراهم می ­آورد.
فصل دوم
مرور منابع
۲- مرور منابع
۲-۱ مرور منابع در مورد زهکشی زیرزمینی
در طی دهه­های گذشته زهکشی اراضی به عنوان یک تکنیک مؤثر برای کنترل آب­ماندگی، شوری و احیای اراضی کشاورزی توسعه یافته است. زهکشی از نظر فنی و اقتصادی، یک عمل مناسب برای افزایش محصول و در نتیجه افزایش درآمد کشاورزان می­باشد. علاوه بر آن، زهکشی متضمن حاصلخیزی خاک و حفاظت محیط زیست در مقابل تخریب می­باشد. از میان روش­های مختلف زهکشی، اعم از زهکشی روباز، زهکشی با چاه و زهکشی لوله­ای، زهکشی لوله­ای بهترین راه حل برای اغلب نواحی جهان است. کاربرد آن در مقیاس وسیع می ­تواند به طرز مؤثری مشکلات زهدار بودن را با هزینه­ های نسبتاً معمولی و با حداقل ایجاد مشکل برای عملیات کشاورزی و زیر ساخت­ها حل کند(اکرم، ۱۳۸۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱-۱-تاریخچه زهکشی
تاریخچه زهکشی به حدود سه هزار سال قبل بر می­گردد. در کتابی که در این زمان در چین نگاشته شده است، نقشه­هایی از سیستم زهکشی مشاهده می­ شود. هرودت در حدود ٢۴٠٠ سال قبل اشاراتی به کاربرد زهکشی در دره نیل دارد .زهکش­های زیرزمینی آن چنانکه امروز متداول است، اولین بار در سال ١٨١٠ در انگلستان به کار گرفته شد و در قاره اروپا اشاعه یافت .در سال ١٨۴۵ تولید تنبوشه­های سفالی در انگلستان و در سال ١٩٠٠ تولید تنبوشه­های سیمانی در آمریکا آغاز شد. در دهه ١٩۴٠ استفاده از لوله پلاستیکی با جدار ضخیم ابداع شد و در اوایل دهه ١٩۶٠ با پیدایش لوله پلاستیکی با دیواره صاف و نازک و سپس با ابداع لوله­های کنگره­دار (خرطومی) شتاب قابل ملاحظه­ای پیدا کرد. در حوالی سال ١٩٧٠ استفاده از ماشین­های زهکشی) ترنچرها و ترنچلس­ها (آغاز شد و شتاب بیشتری به پیشرفت کار داد و در نهایت، کاربرد فرستنده و گیرنده­های لیزری، دقت در کنترل شیب را افزایش داد. احداث اولین شبکه ­های نوین آبیاری و زهکشی در دهه ١٣١٠ در جنوب کشور صورت گرفت و اولین زهکش روباز با بهره گرفتن از ماشین در حوالی سال ١٣٣۵ در شاوور خوزستان ساخته شد. در سال­های ١٣۴١ و ١٣۴٢ اولین شبکه زهکشی زیرزمینی با بهره گرفتن از لوله­های سفالی در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران در وسعتی حدود ۵۰۰ هکتار با نیروی کارگری به اجرا درآمد . در همین سال­ها اولین ماشین زهکشی وارد کشور شد. اولین طرح بزرگ زهکشی در هفت تپه به وسعت ١١٠٠٠ هکتار به اجرا درآمد. سپس زهکشی اراضی شرکت کشت و صنعت کارون به وسعت ٢۴٠٠٠ هکتار با سرعت زیاد اجرا شد. در همین حوالی ، زهکشی اراضی آبخور سد وشمگیر در گرگان آغاز شد که متأسفانه با شکست مواجه گردید .دشت­های مغان در شمال غربی کشور، دالکی در بوشهر، زابل در سیستان و بلوچستان، میان­آب در خوزستان، بهبهان، طرح اکالیپتوس در جنوب اهواز و طرح­های هفت­گانه توسعه نیشکر در خوزستان طرح­های بزرگ دیگری هستند که اجرای آنها به انجام رسیده یا هنوز ادامه دارد(اکرم، ۱۳۸۱).
۲-۱-۲-وضعیت زهکشی در جهان
براساس برآوردهای انجام شده توسط زابولکس^[۱]( ۱۹۸۹)، خاک­های شور و سدیمی جهان به ۹۰۰ میلیون هکتار بالغ می­ شود. ۳۵۷ میلیون از این اراضی در استرالیا واقع است. پس از آن آسیا با ۳۱۷ میلیون هکتار، آمریکای لاتین با ۱۳۱ میلیون هکتار، اروپا با ۵۱ میلیون هکتار، آفریقا با ۲۶ میلیون هکتار و آمریکای شمالی با ۱۸ میلیون هکتار قرار دارند(اکرم،۱۳۸۱).
متاسفانه داده­هایی که نشان­دهنده اراضی زهکشی شده جهان باشد، به طور کامل و دقیق در دست نیست اطلاعات موجود در بانک اطلاعاتی فائو هنوز تکمیل نشده است. کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی^[۲] نیز در حال جمع­آوری داده ­های مشابهی است(اکرم،۱۳۸۱).
براساس نظر کاپور^[۳] (۲۰۰۳) مساحت اراضی فاریاب جهان ۲۵۵ میلیون هکتار تخمین زده می­ شود که تا ۲۰ درصد این اراضی یعنی حدود ۵۰ میلیون هکتار دچار مشکلات شوری و ماندابی بودن هستند و باید زهکشی شوند. تخمین زده می­ شود که سالانه حدود یک میلیون هکتار از اراضی فاریاب جهان به علت ماندابی شدن تخریب شوند. دی ورچین و فدس^[۴] (۲۰۰۳) عقیده دارند که در حال حاضر ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون هکتار از اراضی مناطق خشک و نیمه خشک در معرض نابودی ناشی از مشکلات زهکشی هستند(اکرم،۱۳۸۱).
اسمیدما^[۵] (۲۰۰۰) مساحت اراضی دارای تسهیلات زهکشی در اراضی فاریاب را ۶۰ میلیون هکتار برآورد می­ کند. نامبرده تخمین می­زند که ۱۳۰ میلیون هکتار از اراضی دیم نیز به شبکه ­های زهکشی زیرزمینی مجهز شده اند. گفته می­ شود که ۲۵۰ میلیون هکتار از اراضی دیم نیازمند بهبود وضعیت زهکشی خود هستند. جدول(۲-۱) تقسیم ­بندی مذکور را نشان می­دهد(اکرم،۱۳۸۱).
جدول ۲- ۱ سطح اراضی آبیاری و زهکشی شده جهان(میلیون هکتار) بر اساس نظر اسمیدما
جدول (۲-۲) کشورهای مهم درگیر با مسائل زهکشی را نشان می­دهد. به طوریکه ملاحظه می­ شود، از میان کشورهائی که در حال توسعه بوده و آماری از آنها در دست است، مصر بیشترین اراضی زهکشی شده را نسبت به اراضی فاریاب دارد. مکزیک با ۲۷ درصد، چین و پاکستان به ترتیب با ۲۴ و ۲۳ درصد مقام­های بعدی را دارند(اکرم،۱۳۸۱).
جدول ۲- ۲ مساحت اراضی درگیر با مشکلات زهکشی در برخی از کشورهای در حال توسعه به نقل از گروه کار زهکشی ICID (میلیون هکتار)
آمریکا با ۴٧ میلیون هکتار، بیشترین مساحت زهکشی جهان را به خود اختصاص داده است. چین با ٢٩ میلیون هکتار در مقام بعدی قرار دارد. جدول (۲-۳) شاخص­ های کلیدی ده کشور بزرگ دارای زهکشی را نشان می­دهد. این ده کشور ۵۶ درصد جمعیت جهان را دارند که حدود ۳۴ درصد اراضی زیر کشت را به خود اختصاص می­ دهند و ۷۵ درصد زهکشی زیرزمینی جهان را دارا هستند(اکرم،۱۳۸۱).
جدول ۲- ۳ شاخص های کلیدی ده کشور دارای اراضی زهکشی
۲-۱-۳-وضعیت زهکشی در ایران
ایران با داشتن ۲/۷ میلیون هکتار اراضی فاریاب، ۶/۲ درصد اراضی زیر کشت آبی جهان را به خود اختصاص داده است و این در حالی است که جمعیت کشور بیش از یک درصد جمعیت جهان نیست. زابولکس (۱۹۸۹) عقیده دارد که ایران پس از چین، هند و پاکستان بیشترین مساحت اراضی شور (شامل اراضی سدیمی) را در آسیا داراست. وی علت امر را به خشکی هوا و شرایط بد زهکشی نسبت می­دهد. بر اساس نظر وی، توزیع جغرافیایی خاک­های شور ایران به صورت جدول (۲-۴) می­باشد (لازم به ذکر است که این تقسیم ­بندی منطقه­ای با تقسیمات جغرافیایی استانی ایران تفاوت دارد و از این نظر از دقت لازم برخوردار نیست(اکرم،۱۳۸۱).
جدول ۲- ۴ پراکندگی خاک های شور و باتلاقی شور در کشور (هزار هکتار)
به این ترتیب، استان­های خراسان، خوزستان و مازندران به ترتیب دارای بیشترین خاک­های مسئله­دار هستند و استان­های گیلان، کردستان و کرمانشاه اصولا با چنین مشکلاتی مواجه نیستند. بیشترین خاک­های باتلاقی شور در مازندران، خراسان، خوزستان و سیستان و بلوچستان قرار دارند. بنابراین احتمالا در آینده، عملیات زهکشی عمدتا در این استان­ها متمرکز خواهد شد، مشروط بر این­که سایر عوامل و از همه مهمتر آب زراعی وجود داشته باشد. به طور کلی می­توان کشور ایران را از نظر وضعیت زهکشی به سه منطقه تقسیم نمود:
الف – مناطقی مانند کویرهای مرکزی که زهکشی آنها یا عملی نیست و یا نیازی به آن وجود ندارد.
ب – اراضی که تقریباً در همه قسمت­ های ایران پراکنده­اند و از نظر حاصلخیزی خاک مناسب می­باشند، لیکن به علت شوری بیش از حد که مانع کشت و زرع در آنهاست، در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی­گیرند. اما در صورتی­که آب مورد نیاز این اراضی تأمین شود، سیستم زهکشی احداث گردد و املاح اضافی از خاک آبشویی گردد، می­توان انواع محصولات زراعی و باغی را تولید نمود.
ج- خاک­هایی که در همه نقاط ایران یافت می­ شود، مشخصات فیزیکی و شیمیایی فعلی آنها نیز مانع کشت و کار نیست و اصولاً مورد بهره ­برداری قرار نگرفته­اند. لیکن با توسعه کشاورزی الزاما زیرکشت خواهند رفت. در چنین زمین­هایی(در صورت وجود آب و بالا بودن سطح ایستابی) احداث شبکه ­های زهکشی همگام با شبکه ­های آبیاری ضروری است تا وضعیت فعلی خاک تثبیت شده و خاک سیر قهقرایی نپیماید (بای بوردی، ۱۳۸۴).
امروزه با بهترین برآوردها بیش از ١۷٠٠٠٠ هکتار اراضی کشاورزی در ایران دارای زهکشی زیرزمینی است که البته با توجه به مشکلات شوری ناشی از پایین بودن کیفیت آبها و بازده آبیاری و از طرفی افزایش جمعیت و نیاز کشاورزی، اصلاح اراضی شور در ایران امری ضروری به نظر می­رسد، که در نهایت نیاز به زهکش زیرزمینی و نیز آبشویی را لازم می­سازد.
۲-۲- مروری بر مطالعات گذشته:
حبوبات با دارا بودن سطح پروتئین بالا شاخص گلیسمی پایین و مقادیر کم چربی جایگاه ویژه ای در رژیم های غذایی مردم به خود اختصاص داده است. با وجود اینکه باقلا در بین حبوبات باقلا مقدار پروتئین بالایی دارد ولی کمتر به تولید و سطح زیرکشت آن توجه شده است و لازم است عوامل مختلف موثر در افزایش عملکرد (کمی و کیفی) مورد بررسی قرار گیرد.( کوچکی و بنایان، ۱۳۸۶؛ پارسا و باقری، ۱۳۸۷).
در تغذیه انسان، حدود ۲۲ درصد پروتئین گیاهی، ۳۲ درصد چربی و ۷ درصد کربوهیدرات از حبوبات تامین می­ شود. علاوه بر آن، در تغذیه دام، حدود ۳۸ درصد پروتئین گیاهی، ۱۶ درصد چربی و ۵ درصد کربوهیدرات از این منبع تامین میگردد. از نظر تغذیه ای، دانه حبوبات با دارا بودن حدود ۱۸ تا ۳۲ درصد پروتئین در مقایسه با پروتئینهای حیوانی، در رژیم غذایی مردم به ویژه افراد کم درآمد اهمیت زیادی دارد.باقلا (Vicia faba L.) از قدیمیترین گیاهان زراعی بوده و سابقه کشت و کار آن به قبل از تاریخ برمی گردد و امروزه یکی از حبوبات عمده در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می­رود که به صورت دو منظوره در تغذیه انسان و دام مورد استفاده قرار می­گیرد.(مجنون حسینی ناصر،۱۳۸۷).
سطح زیر کشت باقلا در ایران حدود ۳۵ هزار هکتار می باشد و عملکرد باقلا در کشور بین ۲ تا۴ تن دانه خشک و ۱۵ تا ۱۸ تن در هکتار به صورت سبز است( قنبری بیرگانی،۱۳۸۲). باقلا در سراسر جهان به عنوان یکی از منابع پروتئینی توسط انسان ها مصرف می شود.باقلا دارای ۲۳ ٪ پروتئین بر ​​اساس ماده خشک است که در میان سبزیجات قابل توجه می باشد.( کوچکی و بنایان اول، ۱۳۸۶).در باقلا اجزاء عملکرد علاوه بر ژنوتیپ، تحت تأثیر اعمال مدیریت زراعی قرار می­گیرد.( گلابی و لک ، ۱۳۸۴).
یکی از راهکارهای استفاده بهینه از زمین و تقویت اقتصاد خانوارهای کشاورز، کشت وتامین دانه های پروتئینی در شالیزارها به عنوان کشت دوم است. اما به دلیل بارندگی زیاد و حالت غرقابی زمین ها ی شمال کشور در نیمه دوم سال و حساسیت اکثر گیاهان به غرقاب بودن زمین، این مهم به اندازه کافی تحقق نیافته است. بنابراین انجام زهکشی غیر قابل اجتناب است. به دلیل چسبندگی خاک های شمال و رطوبت زیاد، زهکشی سطحی باید با شرایط موجود تطبیق داده شود به طوری که با کمترین هزینه و زمان ممکن قابل انجام باشد. عملکرد باقلا با زهکشی ضعیف در مناطق با بارش زیاد محدود می شود (گیتا کیو، ۱۹۹۹).
مشکل آب اضافی گریبانگیر حدود ۱۲ درصد از اراضی قابل کشت دنیا و تقریباً یک میلیون هکتار از اراضی زیر کشت ایران است. این پدیده به دلیل افزایش بارندگی، بالا بودن سطح سفره آب زیرزمینی، تهیه نامناسب زمین، آبیاری بیش از حد نیاز، سیلاب، نفوذپذیری پایین خاک و شیب کم به وجود می ­آید. (قبادی و همکاران،۱۳۸۵).
زهکشی، در مناطقی چون ایران که تولید محصولات زراعی و باغی به آبیاری بستگی دارد عبارت است از خارج نمودن آب و املاح اضافی از خاک خصوصاً منطقه توسعه ریشه به منظور فراهم نمودن محیطی مناسب جهت فعالیت ریشه بطوریکه گیاه بتواند حداکثر رشد خود را داشته باشد. به منظور احداث سیستم زهکشی از روابط نظری برای محاسبه فاصله زهکشها استفاده می­گردد. بکارگیری تئوریهای زهکشی برای تعیین پارامترهای مهمی همچون فاصله و عمق زهکشها بدون در نظر گرفتن شرایط واقعی مزرعه کار صحیحی نمی باشد و ممکن است سیستم زهکشی مربوطه را با شکست مواجه نماید.( اخوند و همکاران،۱۳۸۱)
ابتدایی ترین فایده زهکشی کنترل آب و نمک اضافی در ناحیه ریشه گیاه است )فوزی و همکاران، ۱۹۸۷) چنانچه وجود آب اضافی در محیط ریشه در هنگام رشد رویشی گیاه اتفاق افتد، برگ ها نکروزه شده و ریزش می کنند، ریشه ها بیشتر پوسیده شده و گره های حاوی باکتری تثبیت کننده نیتروژن غیرفعال شده و یا از بین می­روند. (کووی، ۱۹۹۳).
مهمترین علت اثرات زیان آور آب زیادی بر گیاهان، مربوط به کاهش اکسیژن خاک است. اگرچه گیاهان عالی به آب آزاد در محیط اطراف ریشه خود نیاز دارند، با این حال آب اضافی در محیط ریشه می تواند به گیاهان آسیب رسانده و یا حتی برای آنها کشنده باشد، زیرا ریشه نسبت به کاهش اکسیژن حساس بوده و غرقابی عامل کاهش امکان انتشار اکسیژن و دیگر گازها بین خاک و اتمسفر است(درو، ۱۹۹۷).
گیاه زراعی باقلا خاک های داری حاصلخیزی متوسط تا خوب، زهکشی بسیار خوب و بافت متوسط را ترجیح می دهد. آب زیاد تنشی است که بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی را در گیاهان مختل می کند. از جمله این فرآیندها می توان به ظرفیت فتوسنتزی، مقدار رشد ریشه و ساقه، تولید توده زنده گیاه، روابط آبی، متابولیسم کربوهیدرات، تغذیه و تعادل بین هورمونها اشاره کرد که اثرات فوق در گیاهان ذرت و لوبیا مشاهده شده است.( اشرف،۲۰۰۰٫ هیانگ و ویلکینسون ۲۰۰۳).
کافی و همکاران (۱۳۷۹)، بیان کردند تنفس هوازی در ریشه گیاهان در حضور اکسیژن مشاهده می گردد. در شرایط کمبود اکسیژن چرخه تری کربو کسیلیک اسید )چرخه کربس( نمی تواند فعال باشد و ATP فقط از طریق گلیکولیز و یا تخمیرمواد آلی تولید می شود. در جریان عمل تخمیر فقط ۲ مولکول ATP به ازای هر مولکول قند هگزور تولید می شود( ۶ درصد میزان ATP تولید شده در جریان تنفس هوازی( که در مقایسه با ۳۶ مولکول ATP تولید شده درجریان عمل تنفس هوازی بسیار کم می باشد. لذا صدمه به متابولیسم ریشه در اثر فقدان ATP مشاهده می شود.
قبادی و همکاران (۱۳۸۵)، با بررسی نتایج حاصل از بررسی روند رشد طولی و وزن خشک ریشه گندم نشان دادند که بین ژنوتیپ ها، مراحل شروع دوره غرقابی و سطوح مختلف غرقابی، واکنش های متفاوتی دیده شد، به گونه ای که حتی دوره غرقابی ۱۰ روزه در هر مرحله از رشد که اتفاق بیفتد، گیاه به هیچ وجه نمی تواند خسارت وارده را جبران کند.
گنجعلی و همکاران (۱۳۸۷)، گزارش کردند که تنش غرقابی به مدت ۱۲ روز اعمال و پس از مدت مذکور زهکشی انجام شد. تنش غرقابی سطح برگ و بیوماس اندام هوایی را به صورت معنی داری کاهش داد. بیوماس ریشه تحت تاثیر تنش غرقابی به شدت کاهش یافت.
پارسی نژاد و همکاران (۱۳۸۷)، بیان داشتند بسیاری از مشکلات پیشرو در پروژه های آبیاری و زهکشی به علت نگرش سنتی حاکم بر معیارهای طراحی میباشد. عمق و فاصله نصب زهکشهای زیرزمینی از پارامترهای مهم طراحی بوده که علاوه بر تاثیر بر عملکرد مطلوب سیستمهای زهکشی، نقش مهمی در پیامدهای مثبت و منفی اثرات زیست محیطی سیستمهای زهکشی ایفا میکند.
کانل و همکاران (۱۹۸۰)، گزارش کردند که غلاتی مثل گندم در مرحه جوانه زدن به غرقابی حساس بوده و با افزایش سن تحملشان بیشتر می شود تا مراحل اولیه زایشی که دوباره حساسیت در آنها افزایش می یابد.
لینچ و همکاران (۱۹۸۱) و جکسون (۱۹۸۳)، با بررسی روی نخود فرنگی ، غلات و حبوبات گزارش کردند میزان آسیب به عملکرد به مراحل رشد و نمو گیاه و عواملی همچون مدت غرقابی و دما بستگی دارد و مرحله جوانه زنی بذر را آسیب پذیرترین مرحله عنوان کردند.
الونیا و همکاران (۱۹۸۴) و فیلک و همکاران (۱۹۹۳) بیان کردند که اشباع بیش از حد خاک در اثر بالا آمدن سطح آب یا بارش های زیاد می تواند به گیاه باقلا از اولین مرحله رشد تا مرحله گلدهی آسیب بزند.
موسگراو و همکاران (۱۹۹۱)، اظهار داشتند سرعت جذب خالص در شرایط غرقابی افزایش ولی سرعت رشد نسبی و طول عمر برگ LAD کاهش می یابد. در آزمایش دیگری اظهار داشتند که با وجود متفاوت بودن فتوسنتز در شرایط هوازی و غیر هوازی، NAR تغییر نمی کند.
لینکمر و همکاران(۱۹۹۸)، در آزمایشی گزارش کردند که NAR به دلیل بسته شدن روزنه ها و کاهش هدایت روزنه ای کاهش می یابد.
بلوئت و واتمن (۱۹۹۹)، با انجام تحقیق بر روی گیاه کلزا نشان دادند که در بلوک های زهکشی شده عملکرد کلزا برابر ۵/۳ تن در هکتار و در بلوک های بدون زهکشی ۲/۲ تن در هکتار بود.
دیویس و همکاران(۲۰۰۰)، بیان داشتند با بارشهای زیاد سطح آب زیر زمینی افزایش یافته و متعاقب آن تنش غرقایی در اراضی زیرکشت محصولات زراعی ایجاد می شود که نتیجه آن اختلال در رشد و نمو طبیعی گیاهان و در برخی مواقع سبب مرگ آنها می شود.
پروبرت و کیاتینگ (۲۰۰۰)، بیان داشتند که آب اضافی در خاک باعث می شود که اکسیژن که برای سلولها حیاتی است، مهیا نگردد و در این شرایط اختلال در تنفس ریشه به وجود آمده و با صدمه دیدن ریشه اندام های هوایی نیز صدمه می بینند.
لیائو و لین (۲۰۰۱) و سیتر و واترز (۲۰۰۳) اظهار داشتند که بسته شدن روزنه ها به دلیل کاهش پتانسیل آب برگ و پژمرده شدن برگ ها از جمله عوامل دیگر مؤثر بر کاهش میزان تنفس در شرایط غرقابی می باشد. همچنین در شرایط غرقابی، گاز H₂S در اثر فعالیت باکتری های بی هوازی تولید می گردد. این گاز یکی از عوامل کاهش دهنده میزان تنفس در گیاهان می باشد.

نگارنده بر این عقیده است که : فقر مردم معمولی حاکی از سیطره ظلم و بیدادگری در روابط و مناسبات اجتماعی است. چنین فقری کمالی به همراه ندارد بلکه نوعی عیب و عار و زشتی است، اما فقر اولیاء به گونه‌ای بوده که به واسطه آن به نهایت آرزوها و اهداف خود می‌رسیدند، و به نوعی به مقام فقر ذاتی مانند همه موجوداتی که در جهان هستی نیازمند ذات پاک پروردگار خود هستند رسیده بودند و در واقع فقیر حقیقی به آن‌ها اطلاق می‌شد، زیرا هیچ گونه میل و رغبتی به توانگری در رفتار و سیره معصومین (ع) مشاهده نشده است. مولانا در این باره می‌گوید :

همچنین از حضرت رسول (ص) روایت شده است که : اُدُنوا مِنّی أحِبّایی : فَیَقولُ المَلائِکَهُ ؟ فَیَقولُ : فُقراء المُسلِمین، دوستانم را پیش من بیاورید فرشتگان می‌گویند : خدایا دوستان تو کیانند می‌گوید : فقیران مسلمان، مقصود پیامبران، از فقیران مسلمان مهاجرین بودند که به پیامبر در ابتدای اسلام ایمان آورده و در نهایت فقر زندگی می‌کردند، و هجویری این حدیث را با اشاره به فقر اختیاری و اینکه در قیامت فقرای مسلمان نزد خدا نسبت به دیگران قرب بیشتری دارند بیان کرده است. از فحوای حدیث فوق روشن می‌شود که فقر نمونه کمال مطلوب اخلاق انسانی پیامبر (ص) بوده، فقیرانی که فقر و گرسنگی چهره آن‌ها را رنجور ساخته بود ولی به زبان نمی‌آورند که تنگدست هستند، و مانند فقرای عادی اعلام نیاز نمی‌کردند، و با عفت نفس زندگی می‌کردند و چه سعادتی بالاتر از این که با پیامبر (ص) که اشرف مخلوقات بود زندگی می‌کردند، ولی فقیران با اخلاص را دوستان خود معرفی کرده و آن‌ها در دنیا تحت سرپرستی و تربیت الهی قرار می‌گیرند و به هدف نهایی و جاویدان که همان آخرت است می‌رسند.

حدیث «الفقر فخری»، فقر افتخار من است، هجویری ضمن اشاره به مرتبه و درجه فقر و ترک اسباب ظاهری و باطنی و رجوع به مسبب اصلی به این حدیث استناد کرده است.
میبدی این گونه گفته است که : « اما فقر که گفت : الفقرُ فخری، آن است که مرد از دنیا برهنه گردد و در این برهنگی به دین نزیک گردد.» (میبدی، ۱۳۸۳: ۲۵۳)
نگارنده بر این عقیده است : رسیدن به این مقام زمانی محقق می‌شود که فرد با پرهیزگاری و خویشتن داری نسبت به تعلقات دنیوی بی‌اعتنا شود، و باطن و دل خود را از زیاده خواهیها پاک کند زیرا اینها مجردان طریق توحید بوده که صاحب آرامش درونی هستند ولی به ظاهر جلوه‌ای ندارند و فقیر می‌باشند فقط در طاعت و خدمت پروردگار روزگار خود را سپری می‌کنند چرا که سعدی در گلستان این گونه آورده است : « طریق درویشان ذکر است و شکر و خدمت و طاعت و ایثار و قناعت و توحید و توکل و تسلیم و تحمل، هرکه بدین صفتها موصوف است به حقیقت درویش است اگر چه در قباست.» (مولوی، ۱۳۸۵: ۷۰۹)
فقیر به آن‌هایی اطلاق می‌شود که زیر ساخت اعمال آن‌ها تقوا و پرهیزگاری بوده، و فقط بر دوستان و یاران خاص پروردگار و امامان و معصومین صدق می‌کند.
۳-۳- تصوّف
از آن‌جا که در فصل دو این پایان نامه به شرح مطالبی پیرامون تصوّف پرداختم لذا در اینجا فقط به آیات و احادیث اشاره می‌کنیم.
آیات قرآنی مورد استناد هجویری در باب تصوّف به شرح زیر بیان می‌شود :
« وَ عِبادُ الرَّحمن الّذینَ یَمشُونَ عَلَی الأرضِ هَوْناً و اذا خاطَبَهُمُ الجَاهلُونَ قَالُو سَلاماً، بندگان خاص خدای رحمان آنان هستند که بر روی زمین ره به تواضع و فروتنی روند و هرگاه مردم جاهل به آن‌ها خطاب کنند با سلامت نفس و (زبان خوش) جواب دهند.» (قرآن کریم، الفرقان/۶۳)
هجویری ضمن پرداختن به مطالبی پیرامون کلمه «صوفی» با اشاره به اینکه کسانی بودند که تولا به اصحاب صفه می‌کردند و دارای صفای درون بودند که نمود آن در رفتارشان قابل مشاهده است به این آیه قرآنی استناد کرده است.
مکارم شیرازی در تفسیر نمونه ذیل آیه آورده است که :
« نخستین توصیفی که از عباد الرحمن شده است، نفی کبر و غرور و خودخواهی است که در تمام اعمال انسان و حتی در کیفیت راه رفتن او آشکار می‌شود؛ زیرا ملکات اخلاقی، همیشه خود را در لابلای اعمال، گفتار و حرکات انسان نشان می‌دهند تا آن‌جا که از چگونگی راه رفتن یک انسان می‌توان با دقت و موشکافی به قسمت قابل توجهی از اخلاق او پی‌برد.» ( مکارم شیرازی، ۱۳۸۸: ۱۶۸-۱۶۷)
بندگان خاص خداوند افرادی متواضع، با صبر و حوصله و واجد خصوصیات خوب اخلاقی مانند خاکساری، فروتنی است و این فروتنی در تمام اعمال آن‌ها من جمله، راه رفتن افراد به وضوح دیده می‌شود و از طرز راه رفتن افراد به خصوصیات درونی آن‌ها پی‌برده می‌شود، بوده انسان با نگاه به راه رفتن دیگران ویژگی‌ روحی آن‌ها را متوجه می‌شود، و این حکایت از عظمت روحی و ظرفیت بالای بندگان خاص خدا دارد. هجویری به همین دلیل این گونه افراد را کسانی می‌داند که در صف اول هستند و به اصحاب صفه تولا می‌کردند، و دارای این ویژگی‌ اهل تصوّف یعنی از خود فانی و به حق باقی بودند.
« و ما محمدٌ الا رسُولُ قد خَلَتْ مِنْ قبلهِ اِلرُّسُلُ أفإین مِاتَ أوْقُتِلَ انقَلَبْتم عَلی أعْقَبکُمْ وَ مَن یَنقَلِبْ علی عَقبَیهِ فلَن یَضُرَّ اللهَ شَیئاً وَ سَیجزی اللهُ الشّاکِرینَ، و محمد نیست مگر پیغمبری از طرف خدا که پیش از او نیز پیغمبرانی بودند و از این جهان در گذشتند اگر او نیز به مرگ یا شهادت در گذشت باز شما به دین جاهلیت خود رجوع خواهید کرد پس هر که مرتد شود به خدا ضرری نخواهد رسانید خود را به زیان انداخته و هرکس شکر نعمت دین گذارد و در اسلام پایدار ماند البته خداوند جزای نیک اعمال به شکر گذاران عطا خواهد کرد.» (قرآن کریم، آل عمران/۱۴۴)
هجویری با اشاره به اصل و فرع صفا و اینکه اصلش انقطاع دل ا ز اغیار است به این آیه استناد کرده است.
طباطبایی در المیزان ذیل آیه آورده است :
« درآیه فوق : انقلاب بر اعقاب را جزای شرطی قرار داده که عبارت است از مرگ یا کشته شدن (رسول خدا(ص)) این معنا را می‌فهماند که منظور از برگشت، برگشتن از دین است، نه برگشتن از کار جنگ، چون هیچ ارتباطی میان فرار از جنگ با مرگ یا قتل رسول خدا (ص) نیست و تنها رابطه و نسبتی که تصور دارد بین مرگ آن جناب و برگشتن از ایمان به کفر است.» ( علامه طباطبایی، ۱۳۸۷: ۵۶)
نکات قابل درک از آیه فوق به این صورت است: آن هدیه و ارمغانی که خداوند به حضرت محمد (ص) عطا کرده همان مقام با عظمت « رسالت و پیامبری» بر مخلوقات است و پیامبر خدا هم وظیفه‌اش را این می‌بیند که پیام خدا را به مردم برساند، این آیه قوی‌ترین شاهد است بر اینکه یاران پیامبر، و سپاهیان اسلام بر این گمان که پیامبر در جنگ کشته شده پراکنده شدند و میدان جنگ را رها کردند ولی رهبری راستین مانند پیامبر (ص) به افراد بشر اثبات کرد که اگر در جنگ نابود شود، هدفش نابود نخواهد شد، زیرا این نوع ویژگی‌ اخلاقی به دلیل صفای درون آن‌ها بوده است.
« فَلَمَّا سَمَعتْ بِمَکْرِهِنَّ اَرْسَلتْ إلَیهُنَّ وَ أَعتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّکَئاً وَ ءَاتَتْ کُلَّ وَاحِدَهٍ مِنْهُنَّ سِکیناً و قَالَتِ اَخْرُجْ عَلَیْهِنَ فَلَمارَأیْنَهُ… چون زلیخا ملامت زنان مصری را درباره خود شنید فرستاد و از آن‌ها دعوت کرد و مجلسی بیاراست و با احترام هر یک بالش و تکیه‌گاهی بگسترد و به دست هر یک کاردی (ترنجی) داد و از یوسف تقاضا نمود که به مجلس این زنان درآ چون یوسف را زنان مصری دیدند زبان به تکبیر گشودند و (دست‌ها به جای ترنج) بریدند و گفتند تبارک الله که این پسر نه آدمست بلکه فرشته بزرگ هستی و زیبائیست.» (قرآن کریم، الیوسف/۳۱)
هجویری با اشاره به اینکه صفا ضد کدر است، و صوفی آن بود که از تیرگی‌های صفات بشری گذر کند به این آیه استناد کرده است.
« ما هذا بشَراً برای بزرگواری و جلال یوسف گفته شده که او یعنی فرشته بشر نیست و او شریف‌تر و گرامی‌تر است از اینکه جوهره ذاتش، جوهره بشر باشد» و المتکأ : تکیه گاه، همان بالش و متکا است و برای آن‌ها بالش‌ها یا ترنج‌هایی آماده کرد که گفته شده طعامی برایشان فراهم کرد و طعام و غذا را متکاء می‌گویند چون در گذشته غذا را در حال تکیه دادن می‌خورند و اسلام آن را نهی کرده است.» (راغب اصفهانی، ۱۳۷۴: ۳۴۵)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نکته زیبایی که در آیه فوق بیان شده این است که: حضرت یوسف در نهایت زیبایی تمام بود، و زنان مصری می‌گفتند مگر می‌شود کسی با این شکل و قیافه از افراد بشری باشد بدون شک او یک فرشته است، در مجلسی که زنان مصر نشسته بودند، همگی به ستایش خدای یوسف لب به سخن گشودند و از زیبایی او در شگفت بودند، چون یوسف مصداق صوفی صادقی است که از دلبستگی‌های «صفو» دنیا آزاد شده است.
« اذنا دارَبَّهُ نِداءً خَفیّاً، یاد کن حکایت او را وقتی که خدای خود را پنهانی و از صمیم قلب ندا کرد.» (قرآن کریم، مریم/۳)
« در خلوتگاه و مخفیانه با خدا راز و نیاز کردن که سبب توجه بیش‌تر انسان به خدا و اخلاص دعا کننده می‌شود و خدا بر بندگانی که مخفیانه از او چیزی بخواهند، رحمت خویش را نازل می‌کند پس شما هم بنده باشید و در خلوت دعا کنید تا رحمتش بر شما فرودآید.» ( رضایی اصفهانی، ۱۳۸۹: ۴۶۴)
نکته قابل درک از آیه فوق این است که: وقتی انسان به صفای باطن توجه و در همه حال، همیشه از دستورات خداوند و قرآن عمل کند رحمت الهی شامل حال وی خواهد شد، مانند ذکریای پیغمبر که در این آیه و آیات بعد سرگذشت وی به تصویر کشیده شده، زیرا وقتی انسان پنهانی با خدا راز و نیاز می‌کند سبب توجه بیشتر خدا به بنده و خلوص نیت فرد دعا کننده می‌شود و لذا ذکریا از خدا می‌خواست او را مورد رضایت خویش قرار داده و از کدر دنیا رهایی یابد، تا به صفای درون برسد زیرا ایمان داشتند که اگر خداوند بخواهد در هر شرایطی دعای بندگان خود را مستجاب می‌کند و این کارها برای خدا آسان است.

این دیدگاه فراگیر از حقوق بشر همان معیاری است که سازمان ملل متحد در قالب مأموریت جهانی خود برای دستیابی به صلح و توسعه پایدار به دنبال آن است. سازمان ملل متحد از بدو تأسیس، عامل شتاب دهنده عمده‌ای در سطح جهانی برای ترویج و حمایت از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی بوده است. می‌توان اذعان داشت که طی نیم قرن گذشته دستاوردهای چشم‌گیری در اثر فعالیت‌های مربوط به حقوق بشر حاصل شده است. طیف وسیعی از مواد نقض و گروه‌های آسیب‌پذیر، زیر چتر حمایتی قوانین و معیارهای حقوق بشری قرار گرفته‌اند. اکنون دیگر آپارتاید به تاریخ سپرده شده است. فراگرد استعمارزدائی تقریباً پایان یافته و آگاهی جهانی از ضرورت اتخاذ تصمیمات به صورت دموکراتیک، کشورداری مطلوب و احترام به حکومت قانون، در حال حاضر بیش از هر زمان دیگر است. تصمیم متخذه در ماه ژوئن ۱۹۹۸ جهت ایجاد دیوان کیفری بین‌المللی بصورت دائمی یک قدم بزرگ در راه مبارزه با کشتار گروهی، جنایت جنگی و جنایات علیه بشریت است که همه آن‌ها در شمار زیانبارترین و وحشیانه‌ترین جرائم حقوق بشری در تاریخ بشریت محسوب می‌گردند.^[۲]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تمامی شواهد بالا نشان از آن دارد که سازمان ملل متحد در جهت جهانی شدن بشر حرکت کرده ولی با نهایت تأسف باید قبول نمود که چالش‌های سهمگینی پیش روی جهانی شدن حقوق بشر قرار دارند و تضمین حقوق بشر برای همه مردم همچنان یک چالش سهمگین محسوب می‌گردد. در این راستا موانع بسیاری وجود دارند که اجرای سریع و مؤثر حقوق بشر را دچار مشکل ساخته است.
میلیاردها نفر از مردم جهان همچنان در فقر شدید به سر می‌برند و شکاف موجود بین کشورهای ثروتمند و فقیر به طور مداوم در حال گسترش است. کشمکش‌های خشونت آمیزی که به طور روز افزون ماهیت قومی پیدا کرده‌اند، با شدت بیش‌تری رخ می‌دهند و موجب نابودی جوامع و بی‌خانمان شدن میلیون‌ها نفر گشته‌اند. افراط‌گرائی سیاسی و تروریسم همچنان تعداد بی‌شماری از مردم غیرنظامی بیگانه را هدف قرار می‌دهد. بیکاری، تبعیض، انزوای اجتماعی گریبان‌گیر همه جوامع است و گرچه جهانی شدن باعث شده که جهانیان به یکدیگرنزدیک‌تر شوند ولی در عین حال عناصر ضدجامعه مدنی را نیز مشمول منافعی نموده که افزایش فساد، جرائم سازمان یافته و قاچاق فراملیتی مواد مخدر، اسلحه، مواد سمی و حتی قاچاق انسان‌ها و به خصوص زنان برای بهره‌کشی جنسی، جلوه‌های آن‌هاست. در چنین شرایطی چگونه می‌توان از جهانی شدن حقوق بشر صحبتی به میان آورد؟
فرد در عصر جهانی شدن، نیاز به حمایتی مؤثر در برابر سوء استفاده از قدرت در هر شکل و هر مکان دارد و این مهم در این زمان تنها از عهده اشکال نوین همبستگی سازمان یافته بین‌المللی که با حفظ پویایی خود در حال تحول و تکامل است، برخواهد آمد.
تقویت و احیای سازمان ملل متحد که در سال‌های اخیر به صورت یک اولویت درآمده است تا حدود زیادی در گرو موفقیت این سازمان در برخورد با این چالش‌ها از قدیمی گرفته تا جدید- و نه صرفاً در تئوری و بلکه در عمل- برای رونق بخشیدن به حقوق بشر است. برنامه فعلی سازمان ملل متحد برای حقوق بشر، راه دشوار و در عین حال موفقیت آمیزی را با وجود دلسردی‌های مکرر در مقابل چالش‌های متعدد طی کرده است.
سازمان ملل متحد فعالیت‌های خود را بر پایه این اصل استوار نموده که حقوق بشر حالت جهانشمول و غیرقابل تجزیه‌ای دارد. عملاً این بدان معناست که همه حقوق و آزادی‌ها- حقوق اقتصادی و نیز آزادیهای سیاسی و مدنی- با هم مرتبط و وابسته هستند و بایستی به صورت برابر ارتقاء یابند و حفظ شوند. چنانچه تعدادی از این حقوق به قیمت از دست رفتن برخی دیگر ارتقاء داده شوند، آنگاه همه حقوق مزبور زیر سوال قرار می‌گیرند. به همین دلیل، سازمان ملل متحد همواره در پی رویکردی متوازن و جامع نسبت به ارتقاء مؤثر همه حقوق بشر، منجمله حق توسعه بوده است.
ما در معرض تحولات گوناگون جهانی شدن از جمله ظهور صنایع جهانی ارتباطات، رشد شرکتهای چندملیتی، تاثیر بازارهای مالی جهانی، گرم شدن سیاره زمین و اقدامات بین‌المللی مربوط به حقوق بشر قرار گرفته‌ایم. عوامل فوق به ایده جامعه جهانی اهمیت خاصی بخشیده است. بشر امروز می‌داند که محدودیت‌های جغرافیایی هر روز کم‌تر شده و جهان به یک مکان واحد تبدیل می‌شود.
حقوق بشر به رغم بیش از نیم قرن تلاش بین‌المللی در زمینه وضع قواعد و هنجارها و تأسیس نهادها و سازوکارهای اجرایی همچنان با چالش‌های بزرگی رو به رو است و آن چه که می‌توان به عنوان انگیزه نگارنده این رساله مطرح کرد، اهمیت رو به رشد و روز افزون مفهوم حقوق بشر می‌باشد که با توجه به ماهیت انعطاف‌پذیر این واژه و تعابیر و تفاسیر گوناگونی که کشورها با توجه به طرز تلقی خود از حقوق بشر دارند- که این تلقی برخاسته از تاریخ، فرهنگ و سیاست کشورها می‌باشد- متفاوت است و التفات به نقش سازمان ملل متحد در جهت جهانی کردن حقوق بشر و همچنین بررسی مهم‌‌ترین موانع و چالش‌هایی که در راه جهانی شدن حقوق بشر را سد کرده‌اند. در ارتباط با ماهیت این تحقیق بایستی گفت که حقوق بشر از لحاظ تئوریک، جهانی است و در این رابطه مانعی وجود ندارد و در حقیقت هدف بنده از پیگیری این تحقیق بررسی موانع حقوقی جهانی شدن حقوق بشر در مرحله اجرای آن می‌باشد.
بیان مسأله
جهانی شدن باعث افزایش شمار پیوندها و ارتباطات متقابلی که فراتر از دولت‌هاست می‌شود و نظام جدید جهانی را به عنوان یک واحد عظیم و قدرتمند متشکل از ثروت، قدرت و دانایی خلق می‌کند. دهکده جهانی، بهتر از هر اصطلاح دیگری مبین این مفهوم است، دهکده‌ای که هم عنصر کوچک شدن جهان اقتصاد و فرهنگ را به لحاظ سهولت و سرعت ارتباطات نشان می‌دهد و هم عنصر آگاهی و اطلاعات را به لحاظ نزدیکی و عدم بعد زمان و مکان به نمایش می‌گذارد. جهانی شدن تمام مرزها را درمی‌نوردد و ما را وادار به تغییر یا تعدیل رویه‌های سیاسی می‌کند. به همین دلیل امروزه بیش از هر زمانی سخن از مرگ دولت‌ها به میان می‌آید و قدرت تصمیم‌گیری را فراتر از مرزهای ملی قرار می‌دهد.
در زندگی بین‌المللی کنونی، بسیاری از مسائل جهانی شده و موضوعات زیادی با خروج از شمول مسائل داخلی، جزء مسائل بین‌المللی یا از جمله مسائل مورد علاقه جهانی گردیده‌اند. از جمله این مسائل جهانی شده، موضوع حقوق بشر است.
بعد از جنگ جهانی دوم، منشور ملل متحد با پیوند دادن صلح و امنیت بین‌المللی با رعایت حقوق بشر، در موارد مختلف از کشورها خواست که برای پیشبرد حقوق بشر و آزادی‌های اساسی همکاری نمایند. به طور کلی سازمان ملل متحد با طرح و تصویب قطعنامه‌ها و به خصوص کنوانسیون‌ها و ترغیب دولت‌ها به امضا و تصویب آن‌ها و بالتبع از طریق الزام قراردادی، کشورهارا متعهد به اجرای موازین حقوق بشر می کند تا در مراجع بین‌المللی پاسخگوی میزان عمل به این تعهد قراردادی باشند.
بی‌تردید، سازمان ملل تلاش‌های فراوانی در زمینه توجه به مسائل حقوق بشر، حفظ و ارتقای حقوق و آزادی‌های اساسی افراد انسانی و در نهایت جهانی شدن حقوق بشر به عمل آورده است.
در این راستا، قریب به یکصد سند، اعلامیه، کنوانسیون و میثاق در زمینه ابعاد مختلف حقوق انسانی از سوی ملل مختلف تصویب شده است. هر سال، در مباحث عمومی و سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک و کمیسیون حقوق بشر در ژنو، بحث حقوق بشر یکی از مباحث عمده بین‌المللی را تشکیل می‌دهد. نمایندگان و گزارشگران ویژه، گزارش‌های خود را از وضعیت حقوق بشر در کشورها و در زمینه‌های مختلف به ارکان مزبور ارائه می‌دهند.
کوشش‌های دیگری نیز از سوی مجمع عمومی و ارگان‌های مختلف سازمان ملل به عمل می‌آید که معیارهای بین‌المللی حقوق بشر به مرحله اجرا و عمل درآید. نمایندگان ویژه، گزارشگران ویژه، گروه‌های کاری و ارگان‌های ناشی از معاهدات حقوق بشری، امروزه اهمیت زیادی به توسعه روش‌هایی برای پیشرفت اجرای حقوق بشر می‌دهند. آموزش حقوق بشر و ایجاد فرهنگ حقوق بشری، در بلندمدت، عنصر اساسی ارتقاء، احترام و رعایت حقوق بشر محسوب می‌شود. همه افراد و گروه‌ها و مردم باید از حقوقی که می‌توانند داشته باشند و مکانیزمی که برای حفظ و حمایت از آن وجود دارد مطلع باشند. تشویق برای تشکیل نهادهای ملی و منطقه‌ای حقوق بشری که در کنفرانس جهانی حقوق بشر وین مورد تأکید قرار گرفته و تشکیل این‌گونه مؤسسات در برخی مناطق و کشورها، از جمله گام‌های مثبتی است که در جهت رعایت حقوق بشر از سوی سازمان ملل برداشته شده است.
نظام بین‌الملل حقوق بشر، از لحاظ سیاسی و حقوقی، حاکمیت دولت‌ها را محدود کرده و اصل عدم مداخله در امور داخلی دولت‌ها را تعدیل نموده و کشورها تحت تأثیر و نفوذ شرایط بین‌المللی، قواعد آمره حقوق بشر بین‌المللی و تعهدات در مقابل جامعه بین‌المللی به حقوق اساسی بشر و نقش سازمان ملل متحد در جهت حمایت از حقوق بشر قرار دارند.
سازمان ملل متحد با عبور از پنج مرحله استقرار، پیشرفت، اجرا، گسترش و ضمانت اجرایی حقوق بشر، نظام بین‌المللی حقوق بشر را تحکیم بخشید.
حقوق وقتی کارایی دارد که به اجرا گذاشته شود، بدون شک حقوق بین‌الملل از این اصل مستثنی نیست. برای اجرای مضامین موجود در منشور در مورد حقوق بشر، جامعه جهانی به همکاری و صمیمیتی متقابل نیاز دارد. این در حالی است که در بسیاری از موارد دولت‌ها مدعی داشتن صلاحیت کامل بر اتباع خود هستند و معتقدند خود می‌توانند حقوق بین‌الملل را اجرا کنند.
متأسفانه حقوق بشر به رغم حقوق بشر به رغم بیش از نیم قرن تلاش بین‌المللی در زمینه وضع قواعد و هنجارها و تأسیس نهادها و سازوکارهای اجرایی همچنان با چالش‌های بزرگی رو به رو است و با توجه به اهمیت فوق‌العاده موضوع حقوق بشر از دیدگاه جوامع بین‌المللی و سوق یافتن حقوق بشر به سوی جهانی شدن، بررسی موانع حقوقی جهانی شدن حقوق بشر و تحقیق پیرامون چگونگی رفع آن موانع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
اهداف تحقیق
اهداف این تحقیق عبارت است از:
ـ تضمین و حمایت بین‌المللی از حقوق بشر برای اجرای بهتر آن در قلمرو جهانی.
ـ فهم نظام بین‌المللی حقوق بشر مبتنی بر معاهدات، اسناد و نهادهای بین‌المللی.
ـ نمایان ساختن موانع حقوقی جهانی شدن حقوق بشر و ارائه طریق به منظور رفع موانع جهت
یکپارچگی و جامعیت حقوق بشر.
ـ علاقه‌مندی به تحقیق در موضوعات حقوق بین‌الملل و خصوصاً مباحث حقوق بشری.
پیشینه تحقیق
در خصوص ادبیات موضوع در ایران یک پایان نامه در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، به بررسی موانع فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جهانی شدن حقوق بشر پرداخته است، اینک اینجانب به دنبال تکمیل این روند به بررسی موانع حقوقی جهانی شدن حقوق بشر می‌پردازم
فرضیه‌های تحقیق
ـ نظام بین‌الملل حقوق بشر در روند جهانی شدن از طریق تصویب معاهدات و تأسیس نهادهای متعدد در پی حاکمیت حقوق بشر در جامعه بین‌المللی است.
ـ موانع حقوقی در زمره مهم‌ترین موانع جهانی شدن حقوق بشر، اجرای سریع و مؤثر حقوق بشر را دچار مشکل ساخته است.
- عدم ممنوعیت حق شرط در معاهدات حقوق بشری، مجاز بودن خروج از معاهدات حقوق بشری، تبعیت از حاکمیت ملی و تأثیر بهره‌مندی پنج دولت (امریکا،روسیه، چین، انگلیس و فرانسه) از حق وتو، موانع حقوقی تحقق جهانی حقوق بشر می‌باشد.
ـ نظام بین‌الملل حقوق بشر، از لحاظ سیاسی و حقوقی، حاکمیت دولت‌ها را محدود کرده و اصل عدم مداخله در امور داخلی دولت‌ها را تعدیل نموده و کشورها تحت تأثیر و نفوذ شرایط بین‌المللی، قواعد آمره حقوق بشر بین‌المللی و تعهدات در مقابل جامعه بین‌المللی به حقوق اساسی بشر و نقش سازمان ملل متحد در جهت حمایت از حقوق بشر قرار دارند
سؤالات تحقیق
۱ـ با توجه به روند جهانی شدن حقوق بشر در جامعه بین‌المللی و نقش سازمان ملل متحد و نهاد‌های وابسته، موانع و مشکلات حقوقی که اجرای جهانی حقوق بشر را دچار چالش می‌کند چیست؟
۲ـ آیا موانع حقوقی می‌تواند در روند جهانی شدن آن تأثیر بگذارد ؟
۳ـ عملکرد سازمان ملل متحد تا چه اندازه برای اجرای جهانی حقوق بشر مؤثر بوده است؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت رو به رشد و روز‌ افزون مفهوم حقوق بشر و ماهیت انعطاف‌پذیر این واژه و تعابیر و تفاسیر گوناگونی که کشورها با توجه به طرز تلقی خود از حقوق بشر دارند- که این تلقی برخاسته از تاریخ، فرهنگ و سیاست کشورها می‌باشد- و التفات به نقش سازمان ملل متحد در جهت جهانی کردن حقوق بشر و همچنین بررسی مهم‌‌ترین موانع و چالش‌هایی که در راه جهانی شدن حقوق بشر را سد کرده‌اند از جمله موارد اهمیت و ضرورت این تحقیق می‌باشد. مسائلی همچون حق شرط و مجاز بودن خروج از معاهدات حقوق بشری، تبعیت از حاکمیت ملی و تأثیر بهره‌مندی پنج دولت (امریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه) از حق وتو، به عنوان مهمترین موانع و مشکلات حقوقی جهانی شدن حقوق بشر، اجرای سریع و مؤثر حقوق بین‌الملل بشر را دچار چالش نموده است. از این رو بررسی این موانع حقوقی می‌تواند در جهت رفع مشکل و اقتدار بخشیدن به جهان شمولی حقوق بشر مفید فایده و مؤثر باشد. حقوقدانان در ایران موانع فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جهانی شدن حقوق بشر را بررسی نموده‌‌اند، ولی هنوز به موانع حقوقی جهانی شدن حقوق بشر توجهی نشده است. بنابراین بررسی موضوع از این دید، موضوعی بدیع، جدید و حائز اهمیت است.
روش تحقیق
نوع روش تحقیق از یک سو توصیفی (به دلیل بیان اجزا، تاریخچه و کنوانسیون‌های حقوق بشری) و از سوی دیگر تحلیلی (به دلیل بیان علل و موانع حقوقی جهانی شدن حقوق بشر) است. به عبارت دیگر ضمن وصف وضعیت موجود نظام بین‌المللی حقوق بشر و اقدامات متقابل سازمان ملل متحد در زمینه حقوق بشر به تحلیل و علت یابی موضوع در سطح بین‌المللی توجه نموده و راهکارهای مناسب و مطلوب در این زمینه ارائه می‌دهد.
روش گردآوری تحقیق
روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه‌ای می‌باشد. با مطالعه کتاب‌ها و مقالات به بررسی جنبه‌های حقوقی، سیاسی و تاریخی نظام بین‌المللی حقوق بشر می‌پردازد و با تجزیه و تحلیل اطلاعات و اقدامات ارگان‌های بین‌المللی حقوق بشر، راهکارها و خط مشی‌هایی در این زمینه ارائه می‌دهد. ابزار گرداوری اطلاعات فیش‌ برداری از کتاب‌ها، مقالات، سایت‌های معتبر علمی و تخصصی کسب اطلاعات از صاحب‌ نظران صورت می‌پذیرد.
ساختار تحقیق
این تحقیق از یک مقدمه، دو بخش و یک نتیجه‌گیری تشکیل شده است. در مقدمه ضمن طرح موضوع، اهمیت موضوع، سؤالات تحقیق، فرضیه ‌تحقیق، پیشینه و سابقه موضوع، نوع تحقیق، روش گردآوری تحقیق و ساختار آن بیان گردیده است. در بخش اول تحت عنوان کلیات(جهانی شدن، ابعاد مهم آن و جهانی شدن حقوق بشر) می‌باشد که شامل دو فصل است. فصل اول جهانی شدن و ابعاد مهم آن در سه مبحث تحت عنوان تعریف جهانی شدن، تاریخچه جهانی شدن و ابعاد جهانی شدن مورد بررسی قرار می‌گیرد و فصل دوم جهانی شدن حقوق بشر در پنج مبحث تحت عنوان ماهیت حقوق بشر، مقدمات جهانی شدن حقوق بشر، اقدامات سازمان ملل متحد در جهت جهانی شدن حقوق بشر، تقویت حقوق بشر در سطح ملی در جهت جهانی شدن حقوق بشر و آثار جهانی شدن حقوق بشر مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم تحقیق تحت عنوان موانع حقوقی جهانی شدن حقوق بشر می‌باشد که شامل چهار فصل است. فصل اول عدم ممنوعیت انشای حق شرط در معاهدات حقوق بشری در دو مبحث تحت عنوان ماهیت حقوقی حق شرط و حق شرط بر اسناد حقوق بشری مورد بررسی قرار می‌گیرد. فصل دوم اجازه یا امکان خروج از معاهدات حقوق بشری در دو مبحث تحت عنوان معاهداتی که اجازه رد یا خروج از آن پیش‌بینی شده است و معاهداتی که در زمینه امکان خروج ساکت هستند، مورد بررسی قرار می‌گیرد. فصل سوم حاکمیت ملی‌ و عدم همکاری دولت‌ها دراجرای حقوق بشر نیز در دو مبحث تحت عنوان مفهوم حاکمیت و تعارض حقوق بشر با حاکمیت ملی دولت‌ها و فصل چهارم استفاده از حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد که شامل دو مبحث تحت عنوان حق وتو و تأثیر حق وتو در نقض حقوق بشر می‌گردد.

آزمون

وجود ریشه واحد

آزمون لوین، لین و چو

وجود ریشه واحد

ایم، پسران و شین

وجود ریشه واحد

فیلیپس پرون- فیشر

۳-۹-۸ آزمون هم جمعی^[۵۲] پانل دیتا
در این قسمت به طور خلاصه آزمون­های هم جمعی که در Eviews اجرا می­ شود را بررسی خواهیم نمود. آزمون­های پدرونی و کائو مبتنی بر آزمون هم جمعی دو مرحله­ ای انگل-گرانجر^[۵۳] (۱۹۸۷) می­باشد و آزمون فیشر ترکیبی از آزمون جانسن^[۵۴] است. تجزیه و تحلیل­های هم ­انباشتگی کمک می­ کند که یک رابطه تعادلی بلندمدت آزمون و برآورد شود. اگریک نظریه اقتصادی صحیح باشد، مجموعه ویژه­­­ای از متغیرها که توسط نظریه مذکور مشخص شده با یکدیگر در بلند­مدت مرتبط می­شوند . به علاوه تئوری اقتصادی تنها روابط را به صورت استاتیک (بلندمدت) تصریح کرده واطلاعاتی درخصوص پویایی­های کوتاه­مدت میان متغیرها به دست نمی­دهد. درصورت اعتبار تئوری انتظار می­رود علی­رغم نامانا بودن متغیرها یک ترکیب خطی استاتیک از این متغیرها مانا و بدون روند تصادفی باشد. در غیر اینصورت، اعتبار نظریه مورد­ نظر زیر سؤال قرار می­گیرد. به همین دلیل به طور گسترده از هم ­انباشتگی به منظور آزمون نظریه­ های اقتصادی و تخمین پارامترهای بلند­مدت استفاده شده است.
۳-۹-۹ آزمون هم جمعی پدرونی^[۵۵]
پدرونی چندین آزمون را برای هم­جمعی که ناهمسانی عرض از مبدا و ضرایب روند در بین مقاطع را مجاز می­داند با در نظر گرفتن رگرسیون ذیل ارائه می­دهد:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برای t = 1,…, T ; i = 1, … , N ; m = 1 , … , M، x و y فرض می­ شود در مرتبه یک هم­جمع هستند یعنی I(1) . پارامترهای و اثرات فردی و روند هستند و می­توانید به جای آن­ها صفر قرار دهید.

تحت فرض صفر عدم ­هم­جمعی، باقیمانده ، I(1) خواهد بود. روش کلی برای به دست آوردن باقیمانده­ها از معادله فوق و سپس آزمون اینکه آیا باقیمانده­ها I(1) هستند یا خیر اجرای رگرسیون کمکی زیر برای هر کدام از مقطع­ها است .

یا

پدرونی روش­های مختلفی از ساخت آماره­ها برای آزمون فرض صفر عدم هم­جمعی را شرح می­دهد. دو فرض مقابل وجود دارد: فرض مقابل همسان برای تمام i ها. (که پدرونی آن­ را آزمون آماره پانل نام­گذاری می­ کند) و فرض مقابل ناهمسان برای تمام iها (اشاره به آزمون آماره گروه دارد).

آماره­ های هم­جمعی پانل پدرونی N و T از طریق پسماند­های یکی از معادلات (۳-۹-۱-۲) یا (۳-۹-۱-۳) ساخته می­ شود.

که µ و ν جملات تولید شده تعدیل مونت کارلو می­باشند.
۳-۸-۱۰ آزمون جارکو- برا
فرض مهم در الگوی رگرسیون خطی کلاسیک این است که متغیر وابسته یا جملات خطا، به طور نرمال توزیع شده باشند . با در نظر گرفتن این فرض، برآوردکننده ها نیز به طور نرمال توزیع می شوند . با توجه به نقش قطعی آزمون های تشخیص در تجزیه و تحلیل نتایج، انجام آزمون هایی به منظور تائید فرض نرمال بودن از اهمیت زیادی برخوردار است. یک آزمون رایج در این رابطه ” آزمون ” جارک – برا BJ است. در آزمون (BJ) با بهره گرفتن از کشیدگی و چولگی توزیع جملات پسماند، نرمال بودن یا نبودن توزیع جملات خطا را بررسی می کنیم . آماره آزمون BJ رابطه زیر محاسبه می شود:
B.J = n / 6(SK 2 ) + n / 24(EK − ۳)۲
N برابر با تعداد مشاهدات، SK معیاری برای چولگی توزیع، EK معیاری برای کشیدگی و توزیع است. آماره آزمون دارای توزیع کای دو با درجه آزادی دو می باشد. فرضیه های آماری به صورت زیر طراحی شده اند:
جملات خطا به طور نرمال توزیع می شوند H 0:
جملات خطا به طور نرمال توزیع نمی شوند H 1:
۳-۹-۱۱ مفهوم سطح معنی­داری^[۵۶] (P-value)
مفهوم سطح معنی­داری، که به اختصار آن را با sig نشان می­دهیم، میزان خطایی است که در رد فرضیه صفر (H₀) مرتکب می­شویم. Sig به P-valueنیز معروف است. هرچه مقدار sigکمتر باشد، رد فرضیه صفر ساده­تر می­ شود. آلفا (α) سطح خطایی است که محقق در نظر می­گیرد (که معمولاً ۵ درصد است). به طور کلی می­توان گفت: اگر sig<α باشد آنگاه فرض H₀رد می­گردد و ادعای پژوهش (فرضH₁) پذیرفته می­ شود و اگر sig≥α باشد فرض H₀پذیرفته شده و فرض H₁ رد می­ شود(رنجبران، ۱۳۸۹ ص ۳۱۵). شایان ذکر است که در این تحقیق تمامی آزمون­ها آماری در سطح اطمینان ۹۵% انجام گرفته است.
۳-۹-۱۲ آزمون t
آزمون t یا t-test آزمونی است که برای معنادار بودن ضریب همبستگی انجام می گیرد. r ضریب همبستگی خطی است که شدت همبستگی بین دو متغیر X و Y را در نمونه اندازه گیری می کند، پسr یک آماره نمونه است. اما ρ ضریب همبستگی خطی است که شدت همبستگی بین X و Y در جامعه را اندازه گیری می کند. پس ρ یک پارامتر جامعه است. در نتیجه ضریب همبستگی محاسبه شده از نمونه(r ) برآوردی از ضریب همبستگی جامعه خواهد بود. گاهی ممکن است که دو متغیر X و Y هیچ گونه وابستگی خطی نداشته باشند و ضریب همبستگی این دو متغیردر جامعه برابر با صفر باشد ولی ضریب همبستگی محاسبه شده در نمونه کمیت غیرصفر را نشان دهد. برای روشن شدن موضوع باید آزمون t را انجام داد. در تحقیق حاضر نیز به منظور معنادار بودن ضریب همبستگی محاسبه شده از نمونه و امکان تعمیم آن به کل جامعه از آزمون t استفاده شده است.
۳-۹-۱۳ آماره دوربین-واتسن
در آمار، آماره دوربین-واتسن (Durbin–Watson statistic ) یک آماره آزمون میباشد که برای بررسی وجود خود همبستگی ( autocorrelation=رابطه بین مقادیر که با تاخیر(lag) زمانی مشخص از یکدیگر جدا شده اند) بین بافیمانده ها در تحلیل رگرسیون استفاده می گردد. مقدار این آماره همواره بین ۰ تا ۴ قرار میگیرد که آستانه های مورد پذیرش آن به صورت زیر است:

۵-١-۵-٢) شاخص حجم بدن (لپتین) :
لپتین یک سیتوکین تولید شده بوسیله سلول های بافت چربی سفید است که در کنترل اشتها، مصرف انرژی و تنظیم متابولیسم استخوان نقش دارد. لپتین، همچنین تکثیر سلولی را تحریک کرده و فعالیت متابولیکی کندروسیت ها را افزایش می­دهد. اخیرا مشخص شده است که در افراد مبتلا به استئوارتریت بین غلظت های پلاسمایی لپتین و شاخص حجم بدن ارتباط معناداری وجود دارد(۳۹). علاوه بر این ثابت شده است که بین غلظت­های پلاسمایی بالای لپتین و شدت آسیب غضروفی در موش­های صحرایی ارتباط معنی­داری وجود دارد(۱۶).
۶-١-۵-٢) استئوارتریت ارثی :
در انسان استئوارتریت متعاقب نقص ژنتیکی در بهم پیوستگی^[۴۷] رشته­ های کلاژنی نوع (COL-II)II اتفاق می­افتد و نظریه ها­ی دیگری نیز در مورد موتاسیون ژنتیکی در ژن­های کندکننده نوع دیگر کلاژن وجود دارد(۵۵).
٧-١-۵-٢) تغییرات بیوشیمیایی :
در استئوارتریت غضروف، کلاژن به یک نوع متفاوت دیگر کلاژنی که از نظر اندازه بزرگتر است در پوست و استخوان احیا می شود. سنتز پروتئین­ها و گلیکوآمینوگلیکان­ها افزایش پیدا می­ کند. اگر چه از نظرکمیت کاهش پیدا می­ کنند. بسته به این که بیماری متوسط تا خفیف باشد نسبت آن متغیر است.
در موارد شدید بیماری، فرایندهای جبران­پذیر نیز با شکست همراه است. اما با این حال توصیه شده است که درمان در همان مرحله اول بیماری انجام شود که در این صورت هنوز ظرفیت فراهم شدن سلولها و ماتریکس برای ترمیم وجود دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در حقیقت این تغییرات بین استئوارتریت و بیماری دژنراتیو مفصلی گاهی اوقات گیج­کننده است. ارتوپدسیت های انسانی اغلب استرس دارند چون ضخامت غضروف مفصلی را کاهش می­ دهند که در این صورت فضای مفصلی کاهش می­یابد و در رادیوگرافی اسکلروزیس دیده شده است. این در حالی است که کلینسین های دام کوچک معمولا به استئوفیت­های حاشیه­ای مراجعه می­ کنند. اغلب با قطع وتر صلیبی، استئوفیت­های شدیدی ممکن است اتفاق بیافتد اما سطح مفصل نسبتا نرمال به نظر می­رسد.
در استئوارتریت ویژگی مشخص کاهش فضای مفصلی است که در تصویر رادیوگرافی کاملا مشخص است. در مرحله اول ایجاد استئوارتریت، تخریب و دژنراسیون به طور معمول در سطح مفصل و فیبراسیون سطحی صورت می­گیرد وکندروسیت ها اغلب به شکل کلنی مشاهده می شود و در مرحله پیشرفته آن تغییرات دژنراتیو ممکن است همه غضروف مفصلی را درگیر کند وکاهش پیشرونده مفصلی اتفاق می­افتد. مرگ برنامه­ ریزی شده سلولها کندروسیت ها بصورت غالب در حالت استئوآرتریت پیشرفته بخصوص نزدیک به سطح مفصلی مشاهده می­ شود(۲۲).
فیبریلاسیون سطحی، ارتباط و همبستگی با دژنراسیون کلاژن نوع II دارد. که این حالت فعالیت های مکانیکی و عملی کاربردی بافت مفصلی را تحت تأثیر قرار می­دهد که در حالت طبیعی فیبریل ­های کلاژن، مخصوص پایداری و انجام این فرایندها هستند و فعالیتهای کششی هم در سطح مفصل نسبت به عمق مفصل حالت نرمال­تر بیشتری دارد(۳۴).
پروتئوگلیکان­ها ترکیبات مهمی از غضروف مفصلی هستند و در واقع کاهش این ترکیبات باعث تخریب غضروف می­ شود. آگریکان یک پروتئوگلیکان غالب و بزرگ یا پروتئوگلیکان سولفات کندروتین یا یک پروتئین تغییرشکل یافته با کربوهیدرات­های بزرگ است در غضروف مفصلی وجود دارد که شامل یک کانون پروتئینی با زنجیره­های گلیکوزآمینوگلیکان که پیوند کووالانسی دارند. کاهش مولکولهای آگریکان در بافت غضروفی باعث افزایش فیبریل­های کلاژن و القای آنزیم کلاژناز و دسترسی آن به این فیبریل ها می­ شود(۱۹).
تخریب شبکه غضروفی در بافت غضروفی باعث آسیب به پروتئوگلیکان­های اصلی مثل آگریکان می­ شود. اهمیت این موضوع از این جهت است که در این حالت زمان بسیار زیادی برای شروع متابولیک دوباره فیبرهای کلاژن از آگریکان نیاز است، همچنین شناخته شده است که کندروسیت­ها می­توانند ماتریکس خارج سلولی^[۴۸] (ECM) مثل پروتئوگلیکان­ها، کلاژن، فیبرونکتین، اینتگرین­ها^[۴۹] و دیگر پروتئین­هایی که برای پایداری هرچه بیشتر قدرت کششی و کاهش فشار نیاز است را سنتزکنند .پایداری ماتریکس خارج سلولی(ECM) در حالت نرمال می تواند مقاومت مکانیکی مناسبی ایجاد کند که کلید مناسبی در جلوگیری از آغاز روند پاتولوژیکی در استئوارتریت می­باشد.
١- سیتوکین­های پیش التهابی^[۵۰] :
اینترلوکین ۱^[۵۱] (IL-1):
دو نوع اینترکولین ۱ وجود دارد که شامل  می­باشند. مشخص شده است که  یکی از مهمترین سیتوکاین­های کاتابولیک شرکت­کننده در استئوآرتریت است(۱۰و۷۳).
بعد از تبدیل شدن به فرم فعال خود طی یکسری فرایندها باعث افزایش تولید پپتیدهای پیش التهابی ثانویه مانند IL-6,IL-8,IL-12 ، کموکاین­ها^[۵۲]، لوکوترین ^[۵۳]B4 (LTB) پروستوگلاندین (PGE2)^[54]E2ماتریکس متالوپروتئینازهاو نیتریک اکسید می شود.
همچنین  مسیرهای ترمیم ماتریکس خارج سلولی آسیب­دیده را در کندروسیت ها مهار کرده، باعث رها شدن پرتئوگلیکان­ها از داخل ماتریکس خارج سلولی به داخل مایع سینوویالی شده، سنتز کلاژن نوع ,IX XI و IIرا مهارکرده، تولید مولکول های پروتئوگلیکان غیرطبیعی را افزایش داده و باعث کاهش تولید مهارکننده­های غضروف توصیف شده است. به طورکلی اینترلوکین ۱ به عنوان محرک اصلی دژنراسیون غضروف توصیف شده است(۲۰و۷۱).
٢ -فاکتور نکروزدهنده توموری آلفا^[۵۵] :
این فاکتور بوسیله ماکروفاژها، کندروسیت­ها، سلولهای سینوویال و استئوکلاست ها ترشح شده و بوسیله یک آنزیم اختصاصی تبدیل­کننده فعال می­ شود. شواهدی وجود دارد که این آنزیم در بیماران مبتلا به استئوارتریت در غلظت­های بالا وجود دارد(۲۰و۷۱).
تأثیرات بیولوژیک خود را از طریق واکنش با دو پذیرنده که پذیرنده­های نوع ۱ و نوع ۲ نامیده می­شوند، القا می­ کند. مشخص شده که پذیرنده نوع ۱ فاکتور نکروز دهنده توموری، در ماتریکس خارج سلولی غضروف افراد مبتلا به استئوآرتریت وجود دارد(۲۰).
همچنین وجود این پذیرنده در غشا سینوویال و غضروف کلسیفاید نشده یک مدل سینوویت- آرتریت ایجاد شده با اندوتوکسین در اسب­ها مشخص شده است(۷۱).
هر چند به نظر می رسد  دارای اثرات مشابه اینترلوکین ۱ روی غضروف مفصلی است اما ظاهرا  نقش مهمتری در پاتوفیزیولوژی آرتریت روماتوئیدی دارد(۱۰و۷۳).
در حقیقت یک شیوه کاهش تأثیرات  بر روی غضروف مفصلی افراد مبتلا به آرتریت روماتوئیدی، تجویز پادتن ضد  است (۱۸). اما این آنتی­بادی­ها در درمان استئوارتریت استفاده نشده­اند.
٣-آگریکانازها^[۵۶] :
این خانواده دارای ۱۹ عضو دارد. آگریکاناز۱ و آگریکاناز ۲ آنزیم­ های پروتئولیتیک بوده که در تجزیه آگریکان موجود در غضروف در استئوارتریت نقش دارند(۷۰).
آگریکانازها هسته پروتئینی آگریکان را تجزیه کرده و نقش مهمی در پاتوفیزیولوژی استئوارتریت ایفا می­ کند. به نظر می­رسد سنتز این دو آنزیم در کندروسیت­ها، بوسیله IL-1β تنظیم می­ شود. شواهد قانع­کننده ­ای وجود دارد که تحت شرایط خاص IL-1β باعث کاهش سنتز آگریکاناز ۱ می­ شود(۷۳).
اخیرا دریک مدل استئوارتریت در سگ مشاهده شده است که یک مهارکننده به نام لیکوفلون^[۵۷] از طریق دو مسیر لیپواکسیژناز و سیکلواکسیژناز سنتز آگریکانازها را مهار می کند(۴۹).
۴- سرین­پروتئازها^[۵۸] :
اعضای مهم این خانواده عبارتند از فعال­کننده پلاسمینوژن^[۵۹]، برادی کینین^[۶۰]، پلاسمین^[۶۱]، تریپسین^[۶۲]، کاتپسین ^[۶۳]G والاستاز^[۶۴] است. این آنزیم ها می توانند مستقیما مولکول­های ماتریکس خارج سلولی را تجزیه کنند. با این وجود تأثیر کاتابولیکی اصلی آنها بوسیله فعال کردن پروتئازهای خفته^[۶۵] مانند پیش ماتریکس متالوپروتئینازها صورت می­گیرد. شواهدی وجود دارد که IL-1β ممکن است تولید این آنزیم­ها را افزایش دهد(۴۲). برادی کینین یک واسطه مهم سینوویت است. اخیرا یک آنتاگونیست اختصاصی رسپتور برادی کلینین ۲β تولید شده که نتایج رضایت بخشی در درمان استئوارتریت در زانوی انسان دانسته است(۷۳).
۵-ایکوزانوئیدها^[۶۶]:
شامل پروستوگلاندین­ها، ترومبوکسان ها^[۶۷] لوکوترین­ها از متابولیت های آراشیدونیک اسید بوده و بوسیله سلولهای التهابی، کندروسیت­ها و سلول های سینوویالی تولید می­شوند. این مواد در مفاصل ملتهب وجود دارند.
مهار سنتز ایکوزانوئیدها یک اساس در درمان استئوارتریت در انسان و حیوانات است. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی و کورتیکواستروئیدها به منظور دستیابی به این هدف تولید شده است و باعث تسکین درد و تراوش مایع سینوویالی می شوند. با این حال هیچ یک از این دو دارو، تغییری در پیشرفت بیماری ایجاد نمی- کنند. کورتیکواستروئیدها به عنوان داروهای ضد التهاب قوی شناخته می شوند، اما تأثیر این داروها بر روی متابولیسم و پاسخ­های ایمونولوژیک محدود به مفصل نبوده و در سطح سیستمیک گسترش می یابد. به علاوه این داروها بویژه اگر به صورت مکرر استفاده شوند باعث کاتابولیسم غضروف مفصلی می­شوند(۷۳).
۶- اکسید نیتریک (NO):
یک واسطه ضد التهابی است که بوسیله چندین نوع سلول در مفصل ساخته می­شوند. این ترکیب رسوب سولفات را در داخل زنجیره_­­های گلیکوزآمینوگلیکان کاهش داده و باعث کاهش سنتز کلاژن می­ شود (۴۱و۵۹). اکسید نیتریک همچنین فعالیت فاکتورهای رشد مثل فاکتور تغییر دهنده رشد بتا^[۶۸] ((TGF-β و فاکتور رشد مشابه انسولین نوع^[۶۹]۱(IGF-1) را کاهش داده و مشخص شده که بوسیله مرگ برنامه­ ریزی شده غیرعادی سلولهای کندورسیت­ می ­تواند در پاتوژنز استئوارتریت نقش داشته باشد(۳۶).
تحریک کندروسیت­ها بوسیله اندوتوکسین یا IL-1β، فرم قابل تحریک نیتریک اکساید سنتاز^[۷۰](iNOS) و آنزیم­ های مرتبط با آن را فعال می­ کند هر چند به نظر نمی­رسد که تولید موضعی نیتریک اکساید سنتاز نقش کلیدی در ایجاد استئوارتریت در اسب داشته باشد(۵۹و۷۳). اما در اسب­های مبتلا به استئوارتریت بین آسیب غضروفی و مرگ سلولی برنامه­ ریزی شده کندروسیت و واکنش ایمنی شدید به نیتروتیروزین^[۷۱] (یک پروتئین که ارتباط نزدیک با تولید سلولی اکسید نیتریک داد) ارتباط معناداری مشخص شد ، در حالیکه در اسب­های سالم چنین ارتباطی وجود نداشت(۳۶).
تجویز مهارکننده های نیتریک اکساید سنتاز در استئوآرتریت تجربی منجر به کاهش التهاب سینوویال و تخریب غضروف و استخوان شده است(۷۳).
٢-۵-٢)علائم کلینیکی :
علایم شایع:
درد مفاصل، محدودیت حرکت و کاهش انعطاف پذیری مفاصل، التهاب و تورم مفصل، معمولا همراه نبودن گرما یا تب همراه درگیری مفاصل، افیوژن مفصل و صدای ترق و تروق یا صدای ساییده شدن با حرکت مفصل مبتلا (گاهی) وجود دارد.
١-٢-۵-٢) درد:
علامت مهم و غالب این بیماری درد است. درد ممکن است در آغاز خفیف باشد، ولی می‌تواند به قدری شدید گردد که زندگی و خواب بیمار را دچار اختلال کند. درد مفاصل موجب عدم تحرک کافی بیمار می‌شود که این خود باعث لنگیدن، تحلیل رفتن و ضعیف شدن عضلات اطراف مفصل مبتلا و شلی لیگامان ها می‌گردد.
گاهی اوقات درد ممکن است بعد از بیدار شدن فرد از خواب و حتی هنگام چرخش در خوابیدن ایجاد شود که معمولا به دلیل درد فراوان ،حرکت را در ساعات بیداری محدود می­ کند. همچنین ممکن است در اثر تغییرات آب و هوایی مانند گرما، رطوبت و فشار ایجاد ­شود.
علت ایجاد درد:
-افزایش حساسیت پریوستیوم از حالت نرمال به دلیل استئوفیت­های حاشیه­ای
-فشار ایجاد شده بر روی استخوان زیر غضروفی در معرض قرار گرفته
-میکروشکستگی­های ترابکولار^[۷۲]
-در اثر پینچ^[۷۳] یا ساییدگی^[۷۴] ویلی های سینوویال
-سینوویت خفیف
-التهاب کپسول
درد در کپسول­ها و لیگامنت­ها بوسیله کشش یا تاب خوردن ایجاد می شود. فیبرهای درد در لیگامنت­ها و کپسول وجود دارد اما تعداد آنها در غشاء سینوویالی کم است. اگر چه فیبرهای درد در لایه ادوانتشیا عروق خونی وجود دارد. گاردنر معتقد است که افزایش حساسیت در طول تغییرات آب وهوایی می- تواند به دلیل رفلکس جریان خون به سمت ناحیه مفصل باشد. به علاوه درد ممکن است در اثر رفلکس اسپاسمی عضلات فلکسور در یک ناحیه از اندام ایجاد شود.
درد در استئوارتریت اغلب وجود ندارد. در یک مطالعه حدود ۳۰% از مردم با علائم رادیوگرافی و پاتولوژیکی وجود استئوارتریت، هیچ­گونه دردی نشان نمی­دادند.
به طور عمومی وقتی که نشانه­ها همه با هم ظاهر شوند، معمولا ارتباط و همبستگی کمی بین درجه پاتولوژی و شدت درد وجود دارد.