الف) میانه پاسخ ها بیشتر از ۳ می باشد، یعنی تمایل پاسخ دهندگان به گزینه های زیاد و خیلی زیاد بیشتر است. این موضوع در آزمون پژوهش مورد تایید قرار می گیرد.
ب) نسبت پاسخ ها به گزینه های مختلف یکسان نیست .
جهت رتبه بندی فرضیه ها از آزمون فریدمن استفاده گردید که بر اساس آن آزمون، فرضیه سوم( منظر فرایندهای داخلی) در اولویت اول و منظر یادگیری و رشد در اولویت آخر قرار دارد.( جدول شماره ۵-۲)
جدول شماره ۵-۲ : نتایج آزمون مقایسه و میانگین رتبه فرضیات با بهره گرفتن از آزمون فریدمن

در نهایت با توجه به آزمون Q_p ( آزمون میانه ) کلیه ی فرضیه های تحقیق تایید می گردد یعنی:
۱-امکان پیاده سازی ارزیابی متوازن در شرکت های تابعه شرکت سیمان فارس و خوزستان وجود دارد.
۲-امکان شاخص سازی در منظر مالی ارزیابی متوازن وجود دارد.
۳-امکان شاخص سازی در منظر مشتری ارزیابی متوازن وجود دارد.
۴-امکان شاخص سازی در منظر فرایندهای داخلی ارزیابی متوازن وجود دارد.
۵-امکان شاخص سازی در منظر یادگیری و رشد ارزیابی متوازن وجود دارد.
نتایج بدست آمده موید این مطلب است که شرکتهای تابعه شرکت سیمان فارس و خوزستان به اهمیت معیارهای غیر مالی در ارزیابی عملکرد پی برده اند، ولی عمدتا” از ارزیابی متوازن استفاده نمی کنند. با مقایسه تحقیق حاضر با تحقیق های پیشین از قبیل تحقیق فرناندز و همکاران(۲۰۰۶) تحت عنوان “بررسی کاربرد ارزیابی متوازن در شرکت های تولیدی کوچک و متوسط"، کمالی شهری(۱۳۸۴) تحت عنوان” امکان سنجی اجرای ارزیابی متوازن در شرکت های لوازم خانگی فعال در بورس تهران"، تحقیق الهیاری(۱۳۸۶) تحت عنوان” بررسی کاربرد تکنیک ارزیابی متوازن در سنجش عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران” و همچنین تحقیق الهیاری(۱۳۸۷) تحت عنوان “امکان سنجی پیاده سازی ارزیابی متوازن در بیمارستان های شیراز"، مشاهده می شود، که نتایج تمامی تحقیق ها همسو بوده و فرضیه های زیر تائید می گردند:
۱-امکان پیاده سازی ارزیابی متوازن در شرکت های مورد بررسی وجود دارد.
۲-امکان شاخص سازی در منظر مالی ارزیابی متوازن وجود دارد.
۳-امکان شاخص سازی در منظر مشتری ارزیابی متوازن وجود دارد.
۴-امکان شاخص سازی در منظر فرایندهای داخلی ارزیابی متوازن وجود دارد.
۵-امکان شاخص سازی در منظر یادگیری و رشد ارزیابی متوازن وجود دارد.
به نظر می رسد مهم ترین دلایل استفاده نکردن از تکنیک ارزیابی متوازن برای ارزیابی عملکرد در شرکتهای تابعه شرکت سیمان فارس و خوزستان به شرح زیر باشد:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-جدید بودن و هزینه نسبتاً بالای اجرای این تکنیک
۲-اکثر مدیران نسبت به ارزیابی عملکردشان توسط دیگران عکس العمل مطلوبی نشان نمی دهند.
۳- با توجه به بازار فروش مناسب جهت تولیدات این شرکتها می توانند با هر کیفیتی و به هر قیمتی که می خواهند تولیدات خود را عرضه کنند.
۴-اکثر این شرکتها به دلیل عدم وجود برنامه منسجم توجه زیادی به بهبود کیفیت نمی کنند.
۵-۳- پیشنهادها
الف – پیشنهادها مبتنی بر نتایج تحقیق

www.ustr.gov
در مجموع آمارها حاکی از آن است که با توجه به اهمیت منطقه آسیا و پاسفیک، این منطقه در قرن ۲۱ کانون اصلی رقابت میان قدرتهای اقتصادی جهان است و در این میان چین، آمریکا و ژاپن بیشترین نقش و جایگاه را به خود اختصاص خواهند داد.
۵-۶. آسیا پاسیفیک در استراتژی آینده آمریکا
۵-۶-۱. تقویت حضور نظامی- امنیتی آمریکا
در نگاه آمریکا، افزایش بودجه نظامی چین در طی سال های گذشته به معنای تلاش این کشور در جهت سلطه بر کشور های شرق آسیا و متحدان آمریکا است و یک چین به طور فزاینده قدرتمند، در آینده فشار خواهد آورد تا آمریکا نیروی نظامی خود را از آسیا خارج نماید همانند رفتاری که آمریکا در قرن ۱۹ با اروپاییان در نیم کره غربی داشت. از سویی حافظه تاریخی به آمریکایی ها یاد آور می شود که اگر می خواهند چین به قدرت مسلط در آسیا تبدیل نشود، باید همان رفتاری را با چین داشته باشند که با شوروی در جریان جنگ سرد داشتند. اگر در جریان جنگ سرد کشورهای اروپایی، ژاپن و حتی چین به کمک آمریکا در مقابل شوروی شتافتند امروز نیز کشورهایی نظیر ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور و هند می توانند متحد آمریکا در مقابل توسعه طلبی آتی چین باشند. اگر چنین باشد باید دهه آتی را دهه رقابت و تنش های امنیتی بدانیم. احیای رهبری و برتری نظامی آمریکا در آسیا – پاسیفیک بر روی دو ستون اصلی قرار گرفته است :
اول: ابتکارات سیاسی، استراتژیک و دیپلماتیک برای تزریق خود در شبکه ای گسترده، به منظور تأمین امنیت آمریکا در ارتباط با شرق آسیا، همکاری راهبردی با برخی از کشورها در آسیا – پاسیفیک و ممانعت از جذب شدن این کشورها به چین.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دوم: تقویت و حضور نیروی نظامی در آسیا – پاسیفیک با استقرار نیروهای نظامی برای مقابله با هر گونه گسترش تهدید چین نسبت به آمریکا و متحدین منطقه ای آن در منطقه(موسسه مطالعات آمریکا: ۴ خرداد ۹۳).
آمریکا در حال حاضر در تلاش است تا علاوه بر افزایش فعالیتهای اقتصادی اش در منطقه، حضور نظامی خود را نیز گسترش دهد. هدف از گسترش حضور نظامی در آسیا پاسفیک، تقویت همکاری‌های نظامی با کشورهای منطقه و مقابله با تروریسم اعلام شده است، اما در واقع نگاه آمریکا به منطقه بیشتر متوجه چین و بررسی رفتار و نیات آینده این کشور در رابطه با پذیرش یا عدم پذیرش نظم موجود و همچنین افزایش تاثیرگذاری این کشور در معادلات امنیتی منطقه ای و بین المللی است زیرا تحول و مدرنیزاسیون نظامی چین نگرانی های زیادی را برای آمریکا و هم پیمانانش در شرق آسیا در پی داشته است. تحرکات نظامی آمریکا در منطقه و برگزاری رزمایشهای مشترک با ویتنام، کره جنوبی، استرالیا، فیلیپین و ژاپن جای تردیدی برای چین در مورد قصد آمریکا برای به چالش کشیدن حضور رو به رشد چین در منطقه باقی نگذاشته است. آمریکا بدنبال آن است که همراه با تقویت اتحاد با کشورهای منطقه و حمایت از مواضع آنها در برابر چین ، روابط استراتژیک خود را با کشورهای آسیا و پاسفیک توسعه بخشد. با افزایش قدرت نظامی چین طبیعی است که کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا درگیر مسابقه تسلیحاتی شوند و یا خود را در سایه یک قدرت خارجی قوی‌تر قرار دهند آنچه که از هم اکنون اتفاق افتاده است(خضری ۱۳۹۲: ۳۴۹).
افزایش هزینه های نظامی و تقویت توان نظامی چین بویژه نیروی دریایی آن کشور و تحرکات این نیرو در دریای جنوبی چین موجب نگرانی و سوء ظن کشورهای همسایه شده است. این موضوع موجب شده تا بسیاری از کشورها خواستار نقش فعال تر آمریکا در منطقه برای کنترل و ایجاد موازنه با رشد چین شوند. ژاپن و کره جنوبی به شدت به دریای جنوبی چین به عنوان دالان حمل و نقل انرژی وابسته هستند و آمریکا، استرالیا و هند برای تجارت و ترانزیت نظامی به این دریا وابستگی دارند. از سوی دیگر به دلیل برتری مسیرهای دریایی بر مسیرهای زمینی برای انتقال کالا، کشورهای منطقه از موقعیت خوبی برای حضور در تجارت بین المللی برخوردارند، اما مشکل استراتژیک این وابستگی به تجارت برای عبور و مرور دریایی در منطقه و از آنجا به دیگر بخشهای جهان و بالعکس برای این کشورها، امنیت خطوط دریایی است. همه این کشورها رشد توان و تحرکات چین را بعنوان مقدمه ای برای به چالش کشیدن آزادی دسترسی به مسیر دریایی این نقطه از دریا می بینند. در نتیجه حاد شدن اختلافات در دریای جنوبی چین، سیاست قدیمی عدم درگیری دوران دنگ شیائو پینگ مبنی بر کنار آمدن با امور خارجی با آرامش، پنهان کردن توانایی ها تا زمان مناسب و ادامه توسعه با چراغ خاموش، جای خود را به یک رویکرد جدید مبتنی بر دنبال کردن یک سیاست فعال تر و تبدیل شدن از یک قدرت صرفاً زمینی به یک قدرت دریایی گسترش یافته، داده است و همین مسئله بر نگرانی کشورهای طرف اختلاف با چین بر سر دریای جنوبی چین افزوده است(خضری ۱۳۹۱: ۷۴۷).
به دلیل ارتقای توان و قدرت چین، همچنین افزایش نفوذ و جایگاه آن در ساختار استراتژیک بین المللی، محیط امنیتی بین المللی چین بهبود یافته و روابط امنیتی آن با قدرتهای مهم جهان رو به ثبات است. اما بروز نوسانات در روابط امنیتی، سخت بودن امکان سازش و کوتاه آمدن از سوی همه طرفها در مورد مسائل مربوط به حق حاکمیت ملی و منافع اساسی موجب بروز وضعیت بن بست مقطعی شده و حتی الامکان بروز اتفاقی و ناخواسته درگیری را نمی توان مردود دانست. تنوع و پیچیدگی چالش های امنیتی پیرامونی، یکی از مشکلات بارز مبتلابه محیط امنیتی خارجی چین است. در این بین هوشیاری و احساس خطر استراتژیک آمریکا نسبت به چین و نگرانی کشورهای پیرامونی نسبت به چین با هم مرتبط هستند و در زمینه تضاد منافع با چین به سادگی درکنار هم قرار می گیرند و فشارهای هماهنگ به چین وارد می کنند.
آمریکا با بهره گرفتن از اختلافات کشورهای اطراف با چین به ویژه بر سر دریای جنوبی چین به تقویت حضور نظامی خود و حمایت از درخواستهای کشورهای مربوطه پرداخته و به هدف خود که مهار غیر مستقیم چین است، دست می یابد. همزمان دوگانگی سیاستهای کشورهای همسایه در قبال چین از عوامل مهم عدم ثبات محیط امنیتی پیرامونی است. این کشورها از یک طرف با توجه به رشد چین مایل به همکاری با این کشور هستند اما همزمان از اثرات منفی ناشی از خیزش چین احساس نگرانی می کنند. در واقع افزایش توان ملی و افزایش میزان نفوذ بین المللی چین، تعامل با چین را بطور روزافزونی برای این کشورها سخت نموده است، لذا این دسته از کشورها امیدوارند آمریکا بیشتر در امور و مسائل آسیا درگیر شود تا با بهره گرفتن از آن بتوانند ذهنیت نگرانی از نفوذ چین در خود را آرامش بخشند(خضری ۱۳۹۱: ۷۴۸)
وابستگی بسیاری از کشورهای منطقه به بازار چین برای صادرات محصولاتشان باعث گردیده قدرت چانه زنی آنها در مقابل چین درخصوص مسائل مختلف ازجمله مسائل و اختلافات سرزمینی و امنیت منطقه ای کاهش یابد. همچنین افزایش توان نظامی چین در سالهای اخیر باعث گردیده است که چین در چند سال گذشته مناطق کنترل دریایی و هوایی خود را نسبت به گذشته تغییر دهد. در این راستا چین یک سلسله اقدامات عملی را در راستای افزایش قدرت مانور خود در منطقه و ایجاد محدودیت برای دیگر کشورها ایجاد نموده که در سالهای گذشته سابقه نداشته است. از جمله مهم ترین این اقدامات، اقدام چین در اواخر سال ۲۰۱۳ مبنی بر تعیین یکجانبه منطقه شناسایی دفاع هوایی در مناطق سرزمینی مورد اختلاف با ژاپن و کره جنوبی بود. براین اساس چین اعلام نمود عبور هواپیماهای دیگر کشورها از این منطقه بدون اخذ مجوز از چین مشمول قانون بکارگیری اقدامات دفاعی اضطراری چین می گردد(Dormandy2014: 16-18).
تحرکات نظامی آمریکا در آسیا و برگزاری رزمایشهای مشترک با ویتنام، کره جنوبی و ژاپن جای تردیدی برای چین در مورد قصد این کشور برای به چالش کشیدن حضور رو به رشد چین در منطقه باقی نگذاشته است. آمریکا در راهبرد دفاعی سال ۲۰۱۲ بر افزایش حضور نیروهای دریایی خود در آسیا پاسفیک تاکید کرده و اعلام نموده که ۶۰ درصد از کشتی های ناوگان دریایی خود را تا سال ۲۰۲۰ در این منطقه مستقر خواهد کرد. این اقدامات در کنار دفاع دیپلماتیک از آزادی دریای جنوب چین، نشان از توجه مجدد آمریکا به منافع امنیتی اش در آسیا پاسفیک دارد. آمریکا می‌کوشد همسایگان چین را در شبکه‌ای همفکر گرد هم آورده و مجموعه‌ای پدید آورد که دارای یک نگاه یکسان نظامی به چین باشند. در واقع پنتاگون در مسیری گام برمی دارد که نهایتاً چین را یک خطر جدی و محسوس معرفی کند و ضرورت مهار چین را مطرح نماید که هم از دیدگاه اقتصادی و هم نظامی مشکل ساز شده است.(خضری،۱۳۹۰: ۶۹۳) علاوه بر این آمریکا در پرتو معرفی چین به عنوان یک خطر، ابقای نظامیان خود در ژاپن و حفظ پایگاه های نظامی در منطقه را تضمین می کند. با افزایش قدرت چین طبیعی است که کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا درگیر مسابقه تسلیحاتی شوند و یا خود را در سایه یک قدرت خارجی قوی‌تر قرار دهند.به این ترتیب آمریکا به دلیل برخورداری از پایگاه‌های متعدد نظامی در آسیا و پیوند‌های نزدیک اقتصادی با آنها در نقش یک مأمن برای منطقه ظاهر خواهد شد.
۵-۶-۲. تقویت مناسبات اقتصادی آمریکا با متحدان منطقه ای
توسعه اقتصاد و کسب بازارها و خصوصا منافع اقتصادی دراز مدت با توجه به وفور منابع نیروی کار و اشتیاق سرمایه داران و منابع طبیعی، حرف اول را در سیاست آمریکا و رقبای آن دارد. هم چین و هم آمریکا برای مقابله با چالشهای مالی فعلی که با آن مواجه هستند ناگزیر برای حفظ بنیانهای قدرت خویش و سیاستهای سلطه و هژمون بر کشورهای حوزه آسه آن و خاور دور( با توجه به رقابتهای شدید بین خود و قدرتهایی چون چین، هند ، ژاپن و مجموعه آسه آن) تمرکز اصلی خویش را بر رقابت ، تولید و کسب بازارها و گسترش آن بنیان گذاشته اند و تفوق در این زمینه را مقدمه رقابتهای بین خویش میدانند. خصوصا که چین برای توسعه بیشتر مناطق شرقی خویش بایستی کانون های تجاری و رونق اقتصادی آنها را چند برابر سازد. لذا نقش اقتصادی در رویکرد آمریکا و چین و نیز سایر قدرتها حیاتی بوده و مکمل افزایش حضور نظامی در این مناطق می باشد(منتظران ۱۳۹۲).
اوباما در راستای اجرای سیاست بازگشت به آسیا پاسیفیک به شدت در پی تقویت مناسبات اقتصادی با کشورهای این حوزه می باشد. در این راستا آمریکا در پی توسعه مناسبات دو و چند جانبه با کشورهای کلیدی منطقه همچون ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و اتحادیه آسه آن می باشد. در این میان توسعه مناسبات و تحکیم پیوندهای اقتصادی با ژاپن به عنوان متحد کلیدی و استراتژیک آمریکا در منطقه از اهمیت بالایی برخوردار بوده و ژاپن در این استراتژی جایگاه ویژه ای دارد. هرچند ژاپن در سالهای اخیر بواسطه رکود اقتصادی طولانی مدت جایگاه بالای اقتصادی گذشته را ندارد و در سال ۲۰۱۰ نیز رتبه دومین اقتصاد برتر دنیا را به چین واگذار کرد ولی کماکان سومین اقتصاد برتر دنیا و صاحب علوم و فناوری های پیشرفته و حساس می باشد. از همین رو تجمیع قدرت آمریکا و ژاپن بعنوان قدرت های اقتصادی اول و سوم جهان برای پیشبرد استراتژی آمریکا حیاتی می باشد.ر کرد۱۰ نیز رتبه دومین اقتصاد برتر دنیا را اه برتر اقتصادی
اگر ارتقای چین به عنوان قدرت در حال ظهور، باعث شکل گیری استراتژی «بازگشت به آسیا پاسفیک»^[۶۹] اوباما گردیده، ژاپن کلید اصلی موفقیت این استراتژی در راستای موازنه مجدد^[۷۰] در منطقه به شمار می رود. ژاپن یکی از مهمترین شرکای اقتصادی و متحد امنیتی- دفاعی آمریکا در منطقه است. این کشور دومین شریک تجاری آمریکا در منطقه می باشد. ژاپن همچنین دومین دارنده اوراق قرضه آمریکا بعد از چین است که کمک مهمی برای تامین مالی کسری بودجه آمریکا و حفظ رشد اقتصادی آمریکا محسوب می شود. علاوه بر این، ژاپن یک لینک مهم در شبکه تولید منطقه ای و یکی از بزرگترین منابع کمکهای توسعه ای و سرمایه گذاری در کشورهای منطقه است. مشارکت ژاپن در توافقنامه ترانس پاسفیک موسوم به TPP^[71] ، بر اهمیت و اعتبار این توافقنامه افزوده و این کشور را به عنصر حیاتی در سیاست موازنه مجدد اوباما تبدیل خواهد کرد.
از سوی دیگر ژاپن نیز از استراتژی آسیایی اوباما حمایت می کند. ژاپن بدلایل مختلف تاریخی ، جغرافیایی، استراتژیک و اقتصادی با توسعه چین مخالف بوده و در طول یکصد سال گذشته این دو قدرت آسیایی با یکدیگر در جنگ و تقابل بسر برده اند. در طول چند سال گذشته بویژه پس از روی کار آمدن مجدد حزب لیبرال دموکرات به رهبری شینزو آبه نخست وزیر کنونی آن،

در مرحله دوم مرز فازی به وسیله نتیجه مرحله قبل و معادلات زیر به دست می ­آید.
(43)
: (44)

(45)
(46)
(47)  (48)
(49)
(50)
(51)
در بالا نحوه محاسبه سود بازتوزیع شده بین دو آببر (بازیکن) توضیح داده شد. در عمل ما بیش از دو آببر داریم برای تخصیص سود باز توزیع شده بین آنها از روشی که در ادامه آمده آمده است استفاده شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

5-6-2- نحوه تبدیل بازی چندجانبه به بازی دو جانبه

چنانچه n بازیکن در بازی چند جانبه داشته باشیم آنگاه n-1 بازی دو جانبه داریم. در واقع یک بازیکن تک در برابر یک ائتلاف قرار می­گیرد. در هر مرحله ابتدا بازیکنی که در صورت آنکه بازیکنان باهم هیچگونه ائتلافی تشکیل ندهند، دارای بیشترین سود است به عنوان بازیکن تک انتخاب و در مقابل سایر بازیکنان که با یکدیگر ائتلاف تشکیل داده­اند قرار گرفته و سود آن به وسیله­ مدل بخش قبل نهایی می­ شود. این روند تا زمانی که دو بازیکن تک در برابر یکدیگر قرار بگیرند و سود آنها نهایی شود ادامه می­یابد.

5-7- جمع‌بندی

در ساختار پیشنهادی در این پایان‌نامه ابتدا مدلی جهت تخصیص همزمان کمی و کیفی براساس سه معیار عدالت، بهره‌وری و پایداری در سیستم رودخانه-مخزن تدوین شده است. عدم‌قطعیت‌های موجود با رویکرد جدیدی از روش بهینه‌سازی سناریوها در مدل لحاظ شده است. در مرحله بعد پس از تشکیل ائتلاف‌های ممکن بین آببران، مدلی بر مبنای تئوری بازی‌ها ارائه شده است که هدف در آن حداکثر ساختن سود حاصل در هر ائتلاف می‌باشد. برای بازتوزیع کردن سود حاصل در هر ائتلاف و لحاظ عدم‌قطعیت در سود حاصل، از بازی همکارانه FVLC استفاده شده است. در فصل بعد نتایج حاصل از به کارگیری مدل پیشنهادی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
فصل ششم

نتایج مدل پیشنهادی

1-1- مقدمه

در این فصل، در بخش اوّل، نتایج به کارگیری مدل پیشنهادی در تخصیص کمی و کیفی منابع آب سطحی در حوضه رودخانه رودبال ارائه شده است. در ادامه، نتایج مربوط به صحت‌سنجی مدل با بهره گرفتن از روش حدی آمده است.

2-1- نتایج مدل تخصیص کمی و کیفی در حالت اولیه و همکارانه

مقدار شاخص SPI منطقه براساس مقدار بارش در منطقه و روشی که در فصل سه به آن اشاره شد، برای سی و پنج سال تعیین گردید (جدول 6-1). شاخص SPI منطقه نشان می­دهد دوره‌های خشکسالی در منطقه کوتاه­مدت است؛ بر این اساس دوره‌های سه ساله برای هر یک از سناریوها انتخاب شد. برمبنای شاخص SPI منطقه، سه تیپ سناریو به شکل زیر درنظرگرفته شده است:
- تیپ خشک: خشکسالی ضعیف، خشکسالی متوسط، خشکسالی شدید
- تیپ نرمال: نرمال، نزدیک به نرمال
- تیپ تر: ترسالی متوسط، ترسالی شدید، ترسالی بسیار شدید
جدول 6-1: شاخص SPI در منطقه

۴-۱-۵.کرامت ذاتی انسان زیر بنای اخلاق، سیاست و حقوق بشر
«عام گرایی اخلاقی» نهفته در گزاره ها و آموزه هایی که از صاحب نهج البلاغه نقل شد چنان آشکار است که حاجتی به توضیح و تفسیر نیست و این خود گویای آن است که «کرامت و حرمت و اهمیت انسان از منظر علی (ع) انکار ناپذیر است و بی گمان پایه ی اصلی دیدگاه اخلاقی و سیاسی ایشان را تشکیل می دهد. منظور آن حضرت از حقوق مردم، تنها به دلیل انسان بودن آنها است؛ خواه مؤمن باشند و یا غیر مؤمن». (سلیمی، ۱۳۸۱: ۸۹). از این رو کرامت انسانی از نظر او مرد و زن، سیاه و سفید، عرب و عجم، فقیر و توانگر، نژاده و نا نژاده نمی شناسد. مرز بندیهایی که با این عناوین و عناوینی دیگر نظیر شهروند درجه ی یک و درجه ۲، خودی و بیگانه و … در سطح جهانی رایج شده است هیچ کدام با روح اسلام سازگاری نداشته و طبعاً با نهج البلاغه و صاحب آن هم همخوانی ندارد. (ساکت، ۱۳۸۰: ۲۶۰). مگر نه آن است که اسلام آمده تا تعصبّات قومی و قبیله ای را بردارد و پیام قرآن صراحتاً این است که همه ی مردم در انسانیّت برادران یکدیگرند و گرامی ترین مردم نزد خدا، آن پرهیزگارترینی است که خدا را به راستی و از روی باور پرستش کند و به جز این هیچ کسی به کس دیگر برتری ندارد». (ابوالخیر، ۱۳۸۴: ۱). علاوه بر این اتحاد و صلح در حوزه ی جوامع بشری و به صورت جهانشمول مورد تأکید اسلام است. فراتر از آن اسلام این پیوند و اتحاد انسان با همنوعان خودش را نه قراردادی و ذهنی بلکه عینی و تکوینی دانسته که «باید سهمی از جاودانگی و ابدیّت داشته باشد؛ به طوری که در هر زمان و زمینی و در هر عصر و مصر و نسلی قابل اجرا باشد و از دگرگونی جغرافیایی و تاریخی محفوظ بماند.» (جوادی آملی، ۱۳۸۶، ۸۴-۸۵).
بی شک این «عام گرایی اخلاقی». در نزد صاحب نهج البلاغه منحصر به گفتار نبود بلکه او به آن چه می گفت عمیقاً ایمان داشت و بدان عامل بود و اساساًٌ امام علی (ع) در کلام خویش متبلور شده بود. هر چند او سخنان زیادی برای گفتن داشت امّا به دلیل عوامل محیطی و غیر آن نمی توانست همه ی آن را بیان کند (سروش، ۱۳۷۶، ۳۳-۳۲). از این قرار می توان گفت که تمام وجوه شخصیتی و روحی امام(ع) در کلامش ظهور پیدا نکرده است. با این حال دستور امام علی (ع) مبنی بر عدم برخورد نامناسب با کفّار و مشرکین و رعایت عدالت در مورد آنها منع ناسزاگویی به دشمنان، نیکویی با مفسدین و خواستن آزادی برای همگان در شمار سیره ی کرداری آن حضرت(ع) در خصوص عام گرایی اخلاقی می باشد. (سلیمی، ۱۳۸۱، ۱۸:۱۱۵ و مکارم شیرازی، ۱۳۸۶: ۴۵) او به راستی همه ی گفتار خویش را تجربه کرده بود. (مبشّری، ۱۳۸۶، ۲۴۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نکته‌ی مهمی که باید همواره در نظر داشت به هم پیوستگی «عام گرایی اخلاقی» و «عام گرایی سیاسی» در اندیشه‌ی امام علی(ع) است. اعتقاد به عام گرایی اخلاقی در نزد آن حضرت چنان چه گفته شد برخاسته از عقیده‌ی او به شأن والا و کرامت انسانی بود. این امر در حوزه‌ی سیاست نیز خودنمایی می کند. از این رو در مورد اعتقاد آن حضرت به عام گرایی سیاسی و مشاهده‌ی فرهنگ سیاسی معطوف به مصلحت عمومی در رفتار آن حضرت گفته شده است که «مهمترین نکته ای که در تحلیل سیاست امام علی(ع) در مورد توزیع قدرت وجود دارد، این است که ایشان به کرامت انسان و شرافت افراد توجه زیادی داشت و عرصه‌ی ترقی و پیشرفت را برای همگان فراهم می نمود. در حکومت ایشان، افرادی که توان مشارکت سیاسی و به دست گرفتن سمت و نقش سیاسی را در خود می دیدند، می توانستند از فرصت استفاده کرده، توان و قابلیت های خود را نشان دهند». (محمدی، ۱۳۸۵: ۱۵۷).
قرنها گذشت که تا نوع زندگی و تعامل مردمان کشورهای غربی، دوستیها و دشمنی های آنان و در نهایت تجربه ی زیستن در دنیا، آنان را در قرن هیجدهم به این نتیجه رسانید که «زندگی مسالمت آمیز انسان ها زمانی امکان پذیر است که انسان خالی و فارغ از تمام ویژگیها مانند دین، سیاست، نسب، حسب، نژاد، رنگ پوست، جنسیت، جاه، مقام، مال و ثروت و قدرت و بدون هرگونه اعتباری، فقط به حکم این که انسان است، مطرح شود، یعنی «انسان من حیث هو انسان»، نه در جایگاه، مسلمان، مسیحی، یهودی، دهری، سیاه و سفید، غنی و فقیر و عالم و جاهل، حاکم و محکوم و غیره» (محقق داماد، ۱۳۸۰ : ۴۶). این حقوق نه بر افراد و کسی بلکه بر « چیز» است. نکته ی بعد این که آنان به دنبال مشروعیت و ضمانت اجرای این حقوق بودند. آنان مشروعیت این حقوق و ضمانت اجرای آن را از «خود انسان و لوازم ماهوی او» که مهم ترین آن همانا اصل کرامت انسانی «بما هو انسان»است، استخراج کردند. اصل «کرامت انسانی بما هو انسان» که به معنای برابری همه انسانها نیز هست به تمام معنا و آشکارا در اندیشه ی سیاسی و سنت نبوی -علوی موجود می باشد. این گونه است که در کنفرانس بین المللی متفکران اسلامی که در سپتامبر ۱۹۸۱ برابر با شهریور۱۳۹۰ تشکیل شده بود به این نتیجه رسیدند که اسلام از همان آغاز بیش از بیست حق از حقوقی که در اصطلاح رایج امروز «حقوق بشر» نامیده می شود را صریح و آشکارا و آگاهانه ذکر کرده است. از جمله ی این حقوق حقوق اقلیتها است. (محقق، داماد، ۱۳۸۰: ۴۵).
چنین به نظر می رسد که آن چه امروز در پرتو حقوق بشر برای پاسداری از حقوق انسان انجام می گیرد، کوشش برای جهانی ساختن و کلّی نمودن ارزشها و کرامات بشری است که آموزه ها و سفارشهای امام علی (ع) در این زمینه و پایبند بودن او در عمل به این بیانات و سفارشها؛ ارزنده، آموزگار و راهگشا است. پر واضح است که کرامت انسان فقط در قالب سخن و سخن وری نیست کما این که امام علی (ع) خود اجرا کننده و تضمین کننده ی کرامت و حیثیت انسانی به شمار می رفته است. (ساکت، ۱۳۸۰: ۲۶۶). بنابراین این آموزه ها و اعتقادات باید به فرهنگ تبدیل شود و صرفاً در حوزه ی دانش و سخن باقی نماند.
۵- نهج البلاغه و عام گرایی سیاسی
تا اینجا تلاش شد تا با وارسی و واکاوی مجدد گزاره ها و آموزه های مندرج در نهج البلاغه نشان داده شود که بر پایه ی این کتاب «سنت علوی» به «عام گرایی» اخلاقی در همه ی شرایط محیطی و زمانی معتقد و در عمل پایبند است. اهمیّت این کار وقتی روشن تر می شود که بدانیم اکثریت قریب به اتفاق گفتار ها و نوشتارهای موجود در نهج البلاغه در سالهایی که امام علی (ع) خلیفه بوده و فرمانروای سرزمینهای اسلامی و غیر اسلامی را به عهده داشته است از او صادر شده است. (سروش، ۱۳۷۵، جلد یک: ۳۲).
پس از اثبات «عام گرا» بودن نظام اخلاقی مستنتج از نهج البلاغه اکنون نوبت به بررسی «عام گرایی سیاسی» در نهج البلاغه می رسد. پیشتر گفته بودیم مراد ما از «عام گرایی سیاسی» این است که آیا و بر پایه ی فرهنگ سیاسی مطلوب نهج البلاغه «سیاست» عهده دار سامان دهی کل انسانها است و یا برخی از آنها. یعنی آیا سیاست برخاسته از سنّت علوی پاره ای از انسانها را با تقسیم بندی آنان به «مؤمن» و «غیر مؤمن» و یا «مسلمان» و «غیر مسلمان» را از حوزه ی سیاسی و کار ویژه هایش خارج می کند؟ یا نه خود را متکفل سامان دهی امورات «کل الناس» می داند و نه «بعض الناس».
۵-۱- ضرورت تشکیل حکومت در نهج البلاغه و عام گرایی سیاسی
بر پایه ی آموزه های مندرج در نهج البلاغه مقتضای «مصلحت عمومی» است که تشکیل حکومت را ضروری می سازد.حضرت امیر علیه السلام در خطبه ی چهلم از نهج البلاغه ضرورت تشکیل حکومت را به گونه ای اعلام می فرمایند که به طور صریح و آشکار دلالت بر عام گرایی سیاسی و مصلحت عمومی دارد.
«و انّه لا بدَّ للناس من امیر بَرٍّ او فاجرٍ یعمل فی امرته المؤمن. و یستمع فیها الکافر. و یُبلَّغ اللهُ فیها الاجل. و یجمع به الفَی، و یُقاتَلُ به العدوّ و تأمن به السُبل. و یؤخذ به للضعیف من القوّی حتّی یستریح به برُّ و یستراح من فاجر». «مردم را حاکمی باید نیکوکار یا تبه کار، تا در حکومت او مردِ با ایمان کار خویش کند و کافر بهره ی خود برد، تا آن گاه که وعده ی حق سر رسد و مدّت هر دو در رسد. در سایه ی حکومت او مال دیوانی را فراهم آورند و با دشمنان پیکار کنند و راه ها را ایمن سازند و به نیروی او حق ناتوان را از توانا بستانند، تا نیکوکردار روز به آسودگی به شب رساند و از گزند تبه کار در امان ماند.
چنان چه از فقره ی بالا هویداست علی(ع) به معنای «سیاست» کاملاً وفادار مانده است. چرا که «سیاست به معنای ریاست یا به معنای خلق و خوی» بوده و بنا به تعریف اهل لغت چنان چه پیشتر از قول ابن منظور گذشت: السیاسه: القیام علی الشیء بما یصلحه به معنای «اقدام و انجام چیزی بر طبق مصلحت آن است». از این رو به حاکم و زمام دار «سیاستمدار» گفته می شود. « که در امور اجتماعی و عمومی توده ی مردم به مصلحت اندیشی، تدبیر و اقدام می پردازد». (ذو علم، ۱۳۸۰: ۱۳-۱۲). عنوان «توده ی مردم» هیچ تخصیصی نخورده است. چنان چه امام علی(ع) در توضیح ضرورت حکومت هیچ تخصیصی نزده است.
امام علی(ع) در این خطبه ی خویش به روشنی بیان کرده است که حکومت باید به گونه ای سیاست ورزی نموده و امور عمومی مردم را سامان بدهد که تمام مردم صرف نظر از مذهب، عقیده، جنسیّت، طبقه، رنگ و نژاد بتوانند از مواهب زندگی آن سان که خود درست می پندارند بهره ببرند. در این فقرات نه فقط از دو گانه ی «کافر» و «مسلمان» و حذف اولی از دایره ی سیاست خبری نیست بلکه هر دو را از این حیث کاملاً برابر کرده است.
۵-۱-۱. ضرورت تشکیل حکومت و مصلحت همگانی
واضح است که هر نوع حکومتی که تشکیل شود به ناچار باید به وظایف هفت گانه ای که حضرت امیر(ع) به آن اشاره کرده است عمل نماید. زیرا در غیر این صورت فلسفه ی وجودی خود را از دست خواهد داد. بنا بر این در واقع و در عمل حکومت باید به «مصالح عموم» عمل کرده و کاری به این نداشته باشد که رعایای او از چه دین و مسلکی پیروی می کنند و آنها آزاد هستند تا آن طور که خود صلاح می دانند در دنیا زندگی کنند. به همین دلیل امام(ع) از دو واژه برای شیوه و کیفیت گذران زندگی مؤمن و کافر استفاده کرده است: «یعمل فی امرته المؤمن و یستمتع فیها الکافر» این تفاوت گذاشتن بین مؤمن و کافر ممکن است ناظر به این باشد که «هدف مؤمن در زندگی دنیا ]صرفاً[ بهره گیری از مواهب زندگی و تمتّع نیست. بلکه هدف اصلی او جلب رضای خدا و خشنودی پروردگار است» در حالی که کافر و بی ایمان در پی جلب رضای خدا نیست، بلکه تنها می خواهد از مواهب مادی جهان بهره گیری کند. نکته ی مهم از نظر امام(ع) آن است که حکومت متصدی «مصلحت عمومی» است زیرا به نظر او «با تشکیل حکومت هر یک از این دو به هدف خویش می‌رسند در صورتی که اگر حکومت نباشد همه چیز به هم می ریزد نه مؤمن عمل الهی می‌تواند انجام بدهد و نه کافر زندگی آرامی خواهد داشت». (مکارم شیرازی، ۱۳۸۱: ۳۳۷-۳۳۶).
ابن ابی الحدید در زیر این خطبه نوشته است: ظاهر کلام امیرالمؤمنین بر نظر اصحاب ما (معتزله) دلالت دارد «زیرا اصحاب ما ریاست بر مکلفین را از آن جهت لازم می دانند که در آن مصالح دنیوی نهفته است و سبب دفع زیان های دنیوی می گردد». (ابن ابی الحدید، ۱۳۹۲ : ۲۹۲). البته به نظر نگارنده با تأمین شرایط هفت گانه ی بالا کسانی که به دنبال منافع معنوی و اخروی هستند می توانند به آن دسترسی پیدا کنند.
ضرورت تشکیل حکومت چنان «عام» و فراگیر است که حضرت در فرازی دیگر فرموده است: «وال ظلومٍ غشوم خیر من فتنهٍ تدوم» (غرر الحکم: ۸۵۷، شماره ۱۰۶۷۵). که اشاره به سامان دهی امورات مردم نظیر، ایجاد امنیّت و… در حق همگان بدون هیچ استثنایی دارد. حاجتی به توضیح نیست که معنای این فقره این نیست که آن حضرت(ع) حکومت ظالم را تأیید می کند. بلکه منظور آن است که حکومت در نزد آن حضرت از چنان اهمیّت و ضرورتی برخوردار است که حکومت ظالم از بی حکومتی بهتر است. زیرا در هر صورت او سامان اجتماعی را حفظ کرده و از بروز وضعیّت جنگلی یا «جنگ همه، علیه همه» جلوگیری می کند. (مطهری، ۱۳۸۹: ۱۱۳). این به معنای آن است که «اصول و مبادی اجتماعی بر اصول و مبادی اخلاقی تقدم دارد». (همان، ۱۱۹). می دانیم که اهمیّت و ضرورت حکومت در نزد علی(ع) به خاطر تأمین و حفاظت از «مصلحت عمومی» است. زیرا «هدف اسلام از برقراری نظام حکومتی و اداری در جامعه، تضمین وتأمین مصالح عمومی» می باشد. (معینی نیا، ۱۳۸۵: ۶۶). و گرنه حکومت منهای کار ویژه‌ی اصلی آن یا همان «مصلحت عمومی» نزد او پشیزی ارش ندارد. (همان، ۱۱۳). همین مصلحت عمومی است که سبب اهمیّت و ضرورت تشکیل حکومت تا بدان حدّ می شود که حضرت در فرازی فرموده است:
والواجب فی حکم الله و حکم الاسلام علی المسلمین بعد مایموت امامهم او یقتل ضالاً او مُهتدیاً، مظلوماً کان او ظالما حلال الدّم او حرام الدّم، ان یعملوا عملاً ولایحدثوا حدثاً ولایقدّموا یداً او رجلاً و یبدوا شیئاً قبل اَن یختاروا لانفسهم اماماً عفیفاً عالماً ورعاً عارفاً بالقضاء والسنّه یجمعُ امرهم و یحکم بینهم ما یأخذ للمظلوم من الظالم.
براساس حکم خداوند و اسلام، بر مسلمانان واجب است پس از مرگ و یا کشته شدن رهبرشان، چه گمراه باشد، چه اهل هدایت، چه ظالم باشد، چه مظلوم، خونش حلال باشد یا حرام. دست به هیچ کار و اقدامی نزنند و قبل از هر چیز به انتخاب رهبری عفیف، عالم، پرهیزگار و دانا به احکام قضایی و سنت، اقدام کنند تا اموراتشان را ساماندهی نموده، و آنان را مجتمع کرده و نظم را برایشان بیاورد و بین آنها حکم کند و حق مظلوم را از ظالم بگیرد. (بحارالانوار، به نقل از سلیمی، ۱۳۸۱: ۶۰-۵۹).
این فراز بیانگر آن است که در نزد علی (ع) اساساً حکومت عهده دار ایجاد نظم، امنیّت و ساماندهی جامعه برای تمام اهل آن است و از این امر یعنی هم تشکیل حکومت و هم عام گرا بودن آن و رعایت مصلحت عمومی از سوی حکومت گزیر و گریزی نیست. در واقع کلام امام علی (ع) در مورد ضرورت تشکیل حکومت گاهی انسان را به یاد «اصحاب قرارداد اجتماعی» که قرنها بعد از علی(ع) آمده اند می اندازد. آنان بر این باور بودند که بدون وجود دولت آدمیان در وضعیّت نابسامان، هرج و مرج و «جنگ همه علیه همه» به سر می برند و فقط با تشکیل دولت و حکومت است که روی آرامش و یا «به زیستی» را به خود خواهند دید. در این جا نیز «انسان بما هو انسان» مطرح است و نه انسان با فلان مذهب، عقیده، رنگ، نژاد و … . این ضرورت به گونه ای نیست که چنان چه برخی تصور کرده اند اگر تمامی آحاد جامعه مسلمان باشند و به احکام اسلامی هم پایبند باشند دیگر نیازی به حکومت نباشد. زیرا پاره ای از چیزها و امور وجود دارند که تنها و تنها باید از سوی حکومت انجام شود. از این رو بر پایه ی آموزه های نهج البلاغه جامعه نمی تواند بدون حکومت باشد و حتی حکومت بد و قوانین نامطلوب، از هرج و مرج و بی قانونی بهتر و آسیب و تباهی اش کمتر است. این سخن به معنی تأیید حکومت نابکاران نیست. بلکه بیانگر خطر فقدان حکومت و هرج و مرج و بی قانونی است. (سلیمی، ۱۳۸۱: ۲۲).
حضرت امیر(ع) در این باره می فرمایند: «اَسدُ خطومٌ خیرٌ من سلطانٍ ظلومٌ و سلطان ظلوم خیرٌ من فتنهٌ تدومٌ». شیر درنده، بهتر از حاکم ستمگر و ]وجود[ امیرستمکار، از شورشهای پیاپی و ]هرج و مرج[ بهتر است. (همان).
بدیهی است که ضرورت تشکیل حکومت معطوف به مصلحت بعض الناس نیست بلکه معطوف به مصلحت «الناس» یا «مصلحت عمومی» است. زیرا بدون حکومت، فتنه، آشوب و هرج و مرجی فراگیر ایجاد می شود که نتیجه ای جز نابودی و تباهی همگان ندارد و چنین وضعیتی به مصلحت هیچ کس نیست. به عبارت دیگر اصلاح امور عمومی تمام مردمان در گرو تشکیل حکومت است. امام علی(ع) در این باره فرموده است:«لایصلح النّاس الا امیر برّ او فاجر». مردم را اصلاح نمی کند مگر امیر نیکوکار باشد یا ستمگر. (به نقل از منتظری، ۱۳۸۳: ۵۹۳). در این جمله ی امام علی(ع) با آمدن کلمه ی «الناس» که دلالت بر کل مردمان دارد-صرف نظر از اعراض دیگری که ممکن است برانسان به صورت ارثی و یا بعد از آن بر او مترتب شود- روشن است که اصل حکومت و ضرورت تشکیل آن از نقطه نظر امام علی(ع) بر «عام گرایی سیاسی» و «مصلحت عمومی» استوار است. در این جلمه که «لایصلح الناس» آمده است یعنی مصلحت عموم مردمان در گرو تشکیل حکومت است. چنان چه حضرت در فرازی از خطبه ی ۴۰ که نقل شد می فرماید: هرکس می تواند در پرتو تشکیل حکومت به هدف خود برسد: « یعمل فی اِمرتهِ المؤمن ویستمتع فیها الکافر». (نهج البلاغه، خطبه‌ی ۴۰).
آیت الله منتظری این قسمت از خطبه ی حضرت را در سه فرض معنا و تفسیر کرده است که هر سه آن مؤید «عام گرایی سیاسی» و تأیید «مصلحت عمومی» به عنوان ریشه ی تشکیل دولت و حکومت می باشد. صرف نظر از این که انسانها کافر باشند یا مؤمن و … (همان: ۵۹۴).
ابن ابی الحدید در زیر این فراز از خطبه می نویسد: یعنی حکومت فاجر مانع عمل مؤمن نیست، زیرا با وجود فاجر بودنِ فرمانروا، او می تواند نماز بخواند، روزه بگیرد و زکات بدهد و بعد به نکته ی مهمتری اشاره می کند و آن این که در حکومت فاجر کافر هم بهره مند می شود چنان چه خداوند در آیه ۳۰ سوره ی ابراهیم به کافران می گوید: «بگو بهره مند شوید که بازگشت شما به سوی آتش دوزخ خواهد بود». (ابن ابی الحدید، ۱۳۹۲، جلد ۲: ۲۹۲). و این تفسیر دلالت بر پیوند ضرورت تشکیل حکومت و «عام گرایی سیاسی» یا همان «مصلحت عمومی» دارد.
یکی از بهترین فرازهای سخنان امام علی(ع) در امور اجتماعی حکمت ۲۵۲ نهج البلاغه است. امام در این حکمت خویش به کوتاهی و پرمغزی فلسفه وجودی پاره ای از آموزه ها و احکام دینی را صریحاً بیان فرموده است. جوهر کل این حکمت در تمام موارد آن را همانا «مصلحت عمومی» تشکیل می دهد:
وَ قَالَ (ع) فَرَضَ اَللَّهُ اَلْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ اَلشِّرْکِ وَ اَلصَّلاَهَ تَنْزِیهاً عَنِ اَلْکِبْرِ وَ اَلزَّکَاهَ تَسْبِیباً لِلرِّزْقِ وَ اَلصِّیَامَ اِبْتِلاَءً لِإِخْلاَصِ اَلْخَلْقِ وَ اَلْحَجَّ تَقْرِبَهً لِلدِّینِ وَ اَلْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلاَمِ وَ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَهً لِلْعَوَامِّ وَ اَلنَّهْیَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ وَ صِلَهَ اَلرَّحِمِ مَنْمَاهً لِلْعَدَدِ وَ اَلْقِصَاصَ حَقْناً لِلدِّمَاءِ وَ إِقَامَهَ اَلْحُدُودِ إِعْظَاماً لِلْمَحَارِمِ وَ تَرْکَ شُرْبِ اَلْخَمْرِ تَحْصِیناً لِلْعَقْلِ وَ مُجَانَبَهَ اَلسَّرِقَهِ إِیجَاباً لِلْعِفَّهِ وَ تَرْکَ اَلزِّنَى تَحْصِیناً لِلنَّسَبِ وَ تَرْکَ اَللِّوَاطِ تَکْثِیراً لِلنَّسْلِ وَ اَلشَّهَادَاتِ اِسْتِظْهَاراً عَلَى اَلْمُجَاحَدَاتِ وَ تَرْکَ اَلْکَذِبِ تَشْرِیفاً لِلصِّدْقِ وَ اَلسَّلاَمَ أَمَاناً مِنَ اَلْمَخَاوِفِ وَ اَلْأَمَانَهَ نِظَاماً لِلْأُمَّهِ وَ اَلطَّاعَهَ تَعْظِیماً لِلْإِمَامَهِ (نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲ ).
خدا «ایمان» را براى پاکسازى دل از شرک، و «نماز» را براى پاک بودن از کبر و خودپسندى، و «زکات» را عامل فزونى روزى، و «روزه» را براى آزمودن اخلاص بندگان، و «حج» را براى نزدیکى و همبستگى مسلمانان، و «جهاد» را براى عزّت اسلام، و «امر به معروف» را براى اصلاح کار همگان، و «نهى از منکر» را براى بازداشتن بى‏خردان از زشتى‏ها، «صله رحم» را براى فراوانى خویشاوندان، و «قصاص» را براى پاسدارى از خون‏ها، و اجراى «حدود» را براى بزرگداشت محرّمات الهى، و ترک «مى‏گسارى» را براى سلامت عقل، و دورى از «دزدى» را براى تحقّق عفّت، و ترک «زنا» را براى سلامت نسل آدمى، و ترک «لواط» را براى فزونى فرزندان، و «گواهى دادن» را براى به دست آوردن حقوق انکار شده، و ترک «دروغ» را براى حرمت نگهداشتن راستى، و «سلام» کردن را براى امنیّت از ترس‏ها، و «امامت» را براى سازمان یافتن امور امّت، و «فرمانبردارى از امام» را براى بزرگداشت مقام رهبرى، واجب کرد.
آن چه که در این جا باید مورد بررسی قرار گیرد این قسمت از این حکمت است که: « واَلْأمَامهَ نِظَاماً لِلْأُمَّهِ وَ اَلطَّاعَهَ تَعْظِیماً لِلْإِمَامَهِ». این که خداوند «امامت را برای سامان یافتن امور امّت» واجب کرده باشد را با توجه به معنای «امت» که در فصل پیش به آن اشاره شد آشکارا دلالت بر «عام گرایی سیاسی» در اندیشه ی امام علی(ع) دارد. یعنی سامان دادن امور همگان یا «النّاس» صرف نظر از سایر اعراضی که ممکن است بر آدمیان و از جمله نوع عقیده و مذهب مترتب شود، در کانون سیاست و حکومت از نظر امام علی (ع) قرار دارد.
بدینسان تا این جا می توانیم بگوییم تا آن جا که به ضرورت تشکیل حکومت مربوط می شود «فرهنگ سیاسی مطلوبِ نهج البلاغه خصلتی عام گرا» داشته و بنابراین می تواند حاوی مؤلفه ی مهم «مصلحت عمومی» باشد. اکنون به دنبال آن هستیم تا ببینیم بر پایه ی نهج البلاغه دولتها و حکومتها دارای چه کار ویژه ایی هستند و آیا بر پایه ی آموزه های نهج البلاغه این کار ویژه ها از خصلتی عام گرا برخوردار هستند یا خاص گرا. یعنی اینکه آیا از نقطه نظر نهج البلاغه کار ویژه های دولتها به افراد خاصی اختصاص دارد یا نه به همگان یعنی تمام کسانی که در قلمرو آن حکومت زندگی می کنند صرف نظر از نژاد، رنگ، مذهب، طبقه و … تعلق دارد.
۵-۲. کار ویژه های حکومت در نهج البلاغه و عام گرایی سیاسی
دقّت در سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه به سرعت ما را به این امر رهنمون می شود که کار ویژه هایی که آن حضرت (ع) برای حاکم و حکومت در نظر دارد و یا ضرروی می داند به گونه ای است که «عام گرایی سیاسی» در آن مشاهده می شود. یعنی کار ویژه های حکومت به گونه ای نیست که صرفاً شامل حال عده ای از مردم با ویژگی خاصّ نظیر مذهب، نژاد، رنگ، طبقه و … شود. در زیر به پاره ای از این کار ویژه ها بر پایه ی نهج البلاغه و فرمایشات حضرت امیر(ع) اشاره شده و کوشیده می شود «عام گرایی سیاسی» حاکم بر آن نشان داده شود. در این صورت می توان به طور قطع اظهار داشت که «فرهنگ سیاسیِ معطوف به مصلحت عمومی» در سطح فرمانروایان مطلوب نهج البلاغه است. زیرا بی شکّ هر فرمانروایی که نتواند فرهنگ سیاسی معطوف به مصلحت عمومی را همواره در نظر داشته باشد و از قدرت و ثروت عمومی نه به نفع «عموم» بلکه به نفع خصوصی خود یا نزدیکان یا همفکران و … استفاده کند ظالم است و علی این گونه از ظلم تبری می جوید:
والله لان أَبیتَ علی حَسَکِ السعدان مُسَهَّدا، و اُجَرَّ فی الاغلال مصفّدا، اَحَبُّ الیّ من أن القی الله و رسولَهُ یوم القیامه ظالماً لبعض العباد و غاصباً شیء من الحطام و کیف اظلمُ احداً لنفسٍ یُسّرعُ الیَّ البلی قفولها، ویطول فی الثّری حُلولُها؟… و الله لو اُعطیتِ الاقالیم السَّبعه بما تحت افلاکها علی اَن اعصی الله فی نملهٍ اَسلُبها جِلب شعیرهٍ ما فعلته…
«به خدا سوگند، اگر شب را با کمال ناراحتی روی خار سعدان (گیاهی با خارهای بسیار تیز) بیدار بگذرانم، و در حالی که دست و پایم در غل و زنجیر است برکشیده شوم، برای من محبوب تر از آن است که خدا و پیامبر را در روز قیامت در حالی ملاقات کنم که بر بعضی از بندگان ستم نموده و چیزی از مال کوچک دنیا را غصب کرده باشم…» در این جا حضرت به داستان عقیل و نیازمندیش اشاره می کند و آنگاه با اشاره به آن چه که اشعث بن قیس برای او به اصطلاح به عنوان هدیه آورده بود می افزاید: «به خدا قسم اگر اقلیم های هفت گانه را با تمام آن چه در زیر آسمان است به من دهند تا خدا را از ربودن پوست جویی از دهان مورچه ای نافرمانی کنم چنین نخواهم کرد. (نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبه ی۲۱۵ ، به نقل از سلیمی، ۱۳۸۱: ۱۳۹-۱۳۸).
به نظر نمی رسد که کسی مدعی باشد عبارت امام علی(ع) «ظالماً لبعض العباد» صرفاً شامل مسلمانان شود و باقی مرمان را فرا نگیرد. زیرا این امر به معنای جواز ظلم به غیرمسلمانان خواهد بود که هرگز با اندیشه و سیره ی عملی آن حضرت و ایضاً سنّت نبوی سازگار نیست. بنابراین عام گرایی سیاسی که دلالت بر وجوب و اهمیّت «مصلحت عمومی» در سیاست دارد را به وضوح می توان مشاهده نمود.
به طور کلّی باید در نظر داشت که از نگاه قرآن حاکم و حکومت، امین و نگهبان اجتماع است (مطهری، ۱۳۸۹: ۱۳۶). و مهمترین کار ویژه ی نگهبان آن است که هر آن چه به صلاح چیزی که او نگهبان آن است انجام دهد تا آن چیز ضایع نشود. « در منطق این کتاب شریف ] نهج البلاغه[، امام و حکمران، امین و پاسبان حقوق مردم و مسئول در برابر آنها است» و حکمران از برای توده ی مردم است و نه بر عکس. (همان: ۱۳۳). این سخن از علی(ع) است: «السلطان وزعه الله فی ارضه» حاکم پاسبان خدا در زمین اوست. (نهج البلاغه، حکمت ۳۳۲).
توجه به واژه ی «راعی» و «رعیّت» نیز که در کلام علی(ع) کراراً به کار رفته است ما را به این امر رهنمون می کند که «مقام واقعی حکمران امانتداری و نگهبانی حقوق مردم است». زیرا واژه ی «راعی» از ماده‌ی «رعی» است که به معنی حفظ و نگهبانی است. به مردم نیز از آن جهت کلمه ی «رعیت» اطلاق شده است که حکمران عهده دار حفظ و نگهبانی جان، مال، حقوق و آزادی های آنها است. (مطهری، ۱۳۸۹، ۱۳۳). بنابراین کار ویژه ی حکومت و حاکم از خود واژه ی آن «راعی» نیز قابل استخراج و استنتاج است و این کار ویژه درست بر «مصلحت عمومی» تطبیق دارد. بنابراین تا این جا به صورت کلّی می توان گفت که از نظر امام علی(ع) مهمترین کار ویژه ی حکومت تأمین مصلحت عمومی از طریق «جلب رضایت و تأمین حقوق مردم است». زیرا از نظر آن حضرت(ع) اصولاً «حکومت برای تأمین حقوق مردم آمده» است و از این جهت هم دائماً تحت نظارت آنها و البته خداوند است. (سلیمی، ۱۳۸۱: ۷۵).
اکنون می کوشیم تا به صورت جزئی تر نشان دهیم که کار ویژه های حکومت و حکمران از نظرگاه نهج البلاغه ناظر به «عموم مردم» است ونه برخی از مردم. به عبارت دیگر فرهنگ سیاسی مطلوب نهج البلاغه خصلتی عام گرا داشته و نه خاص گرا و بدینسان می توان گفت که «مهمترین مؤلفه ی فرهنگ سیاسی مطلوب نهج البلاغه همان مصلحت عمومی هست».
یکی از جاهایی که آشکارا می توان کار ویژه های حکومت را از نقطه نظر صاحب نهج البلاغه مشاهده کرد و دید که آنها ناظر به عموم مردم هستند نامه ی با اهمیّت و مشهور آن حضرت به مالک اشتر است. فرمانی که که آن را زمانی که مالک را به عنوان والی مصر تعیین نمود به عنوان دستور العمل حکمرانی خطاب به او نوشته می باشد. این نامه نزد شیعیان به اندازه ای با اهمیت است که از آن به عنوان «منشور شیعی حکومت» یاد شده است و تاکنون ترجمه ها و شرح های گوناگونی از آن به زبان فارسی و برخی دیگر از زبان ها نشر شده است.
امام علی (ع) در همان ابتدای فرمان خویش به مالک که آن را به مثابه عهدی نیز بر گردن او به حساب می آورد بدون فوت وقت و در اولین فرصت ممکن به کار ویژه ها و وظایف حکمران اشاره می کند که شمول همه ی آنها بر «عموم مردم» روشن است.
بسم الله الرحمن الرحیم
هذا ما امر به عبدالله علیٌ امیرالمؤمنین مالک بن حارثِ الاشتر فی عهده الیه، حین ولّاه مصر: جبایه خراجها، وجهاد عدوها، و استصلاح اهلها، و عماره بلادهاد. (نهج البلاغه، نامه ۱۵۳).
به نام خداوند بخشنده و مهربان. این فرمان بنده ی خدا، علی امیرمؤمنان، به مالک اشتر پسر حارث است، در عهدی که با او دارد، هنگامی که او را به فرمانروایی مصر بر می گزیند تا:
۱.خراج آن دیار را فراهم آورد.
۲.با دشمنانش نبرد کند.
۳.کار مردم را سامان دهد.

4. 4. شهرهای مصر را آباد سازد.

فصل دوم
مبانی نظری تحقیق
۲- مبانی نظری تحقیق
۲-۱- مقدمه
بارندگی در سطح کره زمین دارای تغییرات مکانی و زمانی زیاد است. میانگین بارندگی در سطح کره زمین بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ میلی متر در سال تخمین زده شده، ولی تغییرات بارندگی در دنیا به گونه ای است که برخی نواحی کره زمین در ۲۰ سال متوالی هیچگونه بارندگی دریافت نمی کنند، در حالی که در بعضی نقاط دیگر مانند چراپونچی واقع در شمال خلیج بنگال سالانه در حدود ۲۴۶۰۰ میلی متر بارندگی دریافت می کند . اگر این مقدار را با میانگین بارندگی سالانه ایران که در حدود ۲۴۰ میلی متر است مقایسه کنیم بارندگی ایران کمتر از یک سوم متوسط بارندگی در سطح دنیاست( علیزاده، ۱۳۸۰ )
نحوه پراکندگی بارش بر روی زمین را عوامل بوجود آورنده آن، یعنی عامل صعود و منبع رطوبت تعیین می‎کند. در جایی که این دو عامل در کنار هم باشند حداکثر بارش رخ می دهد و در جایی که هیچ کدام از این عوامل موثر نباشد میزان بارش به حد اقل ممکن می رسد . از این رو کره زمین را ازنظر میزان بارش به سه ناحیه می توان تقسیم کرد که عبارتند از : نواحی پرباران، نواحی کم باران و نواحی با بارش متوسط(علیجانی و کاویانی، ۱۳۷ )
۲-۲- فرایند بارش
از لحاظ تعریف، بارش (Precipitation)، هر گونه رطوبت متراکمی است که به سطح زمین فرو می ریزد. بنابراین، فرایند تراکم باید قبل از بارندگی صورت گیرد. معمولاً بارندگی، از انواع ابرها می بارد. اما ممکن است تمام ابرها ایجاد بارندگی نکنند. فقط وقتی قطرات آب، تکه های یخ و یا بلورهای آن آنقدر بزرگ می‎شوند که بر نیروهای شناوری و بالا دهنده ی قطرات آب در هوا فایق آینده بارندگی انجام می شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

وقتی مقایسه ای بین اندازه ذرات ابری که باران ازآن می بارد یا ابری که ایجاد باران نمی کند به عمل می‎آید، متوجه می شویم فرایند و یا فرآیندهایی وجود دارند که هنوز شناخته نشده اند. برای مثال، متوسط اندازه یک ذره ابر، که تخمین زده می شود در مدت ۱۰۰ ثانیه متراکم شده باشد، ۰۴/۰ میلی متر است، و حداکثر اندازه یک ذره متراکم ۲/۰ میلی متر است. به هر حال، قطرات باران معمولی از ۵/۰ تا ۴ میلی متر تغییر می کنند.
مساله مهم در فیزیک بارندگی این است که چرا بعضی از ابرها قطراتی به اندازه قطره باران درست می کنند و دیگر ابرها چنین کاری را ننمی کنند. اگرچه تراکم مستقیم سبب ایجاد قطرات بزرگ نمی شود، اما برخورد و همامیزی قطرات با یکدیگر قطرات بزرگی ر ابوجود می آورد. برخورد مکرر، قطراتی با اندازه باران ر اتشکیل می دهد. کارآرایی همامیزی در شکل ۲-۱ که سرعت رشد قطرات آب ر ادر حالت تراکم و همامیزی نشان می دهد مشخص شده است. پس از این که اندازه قطرات به ۰۴/۰ میلی متر رسید، رشد آنها بیشتر به علت همامیزی است تا تراکم. هنوز این سوال وجود دارد که چرا همامیزی در بعضی از ابرها اتفاق می افتد و در بعضی دیگر نه. جواب این سوال تا حدودی در شکل ۲-۱ نشان داده شده است. کمتر از یک حد آستانه (حدود ۰۴/۰ میلی متر) قطرات آن قدر کوچک هستند که بطور مداوم با یکدیگر ادغام نمی‎شوند. اما چرا بعضی از ابرها به این اندازه می رسند و بعضی دیگر نمی رسند؟ جواب این سوال در طبیعت و اندازه هسته های تراکم اولیه نهفته است. در مناطق حاره، که بیشتر سطوح آنها اقیانوس است، ذرات درشت نمک در هوا وجود دارد و قطرات باران در اطراف آنها تشکیل می گردد. این قطرات سپس با همامیزی درشت تر می شوند.
در عرض های جغرافیایی میانه و زیاد، ابرها ان قدر مرتفع هستند که درجه حرارت آنها در زیر نقطه انجماد است. در چنین ابرهایی قطرات کوچک آب و بلورهای یخ به صوزت توام وجود دارند(شکل ۲-۲). در این وضعیت چون فشار بخار آب بیشتر از فشار بخار یخ در همان درجه حرارت است لذا چنین به نظر می رسد که هوا از نظر قطرات آب در حالت اشباع، و از نظر بلورهای یخ در حالت فوق اشباع است. با توجه به این که بخار آب بتدریج در اطراف ذرات یخ انباشته می شود کم کم هوا از حالت اشباع خارج شده و قطرات کوچک آب شروع به تبخیر می کنند. این عمل آن قدر ادامه پیدا می کند تا تمام قطرات کوچک آب تیخیر شوند و یا آن که بلورهای یخ به قدری بزرگ شوند که از ابر خارج و به پایین سقوط نمایند. در طی سقوط، گرم و ذوب می شوند و به عنوان قطرات باران در می آیند که با همامیزی، درشت و درشت تر می شوند. این پدیده، که معمولاً در ابرهایی که دماهای آنها ۱۰- تا ۳۰- درجه سانتی گراد است به خوبی عمل می کند به نام پدیده برژرون (Bergeron) نام گذاری شده است ( برژرون دانشمند هواشناسی نروژی است که برای اولین بار این پدیده را توصیف نمود).
۲-۳- بارش و مشخصات آن
منظور از بارندگی، کلیه نزولات جوی است که به سطح زمین و ارد می شوند . تشکیل قطرات باران
یکی از پیچیده ترین پدیده های هواشناسی است . اگر هوا خالص می بود عمل تقطیر فقط زمانی
صورت می گرفت که هوا بیش از اندازه از بخار آب اشباع می بود، اما وجود ذرات ناخالص در هوا
اطلاق می شود، باعث می گردد تا در شرایط اشباع معمولی نیز (aerosol) که به آن هستک یا آئروسل
بخار آب در اطراف ذرات تقطیر شود.
اگر چه وجود رطوبت در اتمسفر برای ایجاد بارندگی الزامی است اما تنها این شرط کافی نیست .
معمولاً رطوبت در اکثر اوقات در اتمسفر وجود دارد ولی حتی در هوای ابری نیز ممکن است باران تشکیل نشود. بطور کلی برای ایجاد بارندگی سه شرط لازم است:
- وجود رطوبت
- وجود هسته های کوچک از اجسام جامد که عمل تقطیر در اطراف آن صورت گیرد.
- خنک شدن هوای مرطوب(صعود)
هر بارش دارای مشخصاتی است که عبارتند از:
الف- مدت بارندگی: فاصله زمانی بین شروع و خاتمه بارندگی را مدت بارش یا مدت بارندگی گویند که به ۳ دسته کوتاه، متوسط و دراز مدت تقسیم بندی می شوند . دوام بارانهای کوتاه مدت کمتر از ۶ ساعت، بارانهای متوسط مدت دوامی بین ۶ تا ۲۴ ساعت داشته و به بارانهائی دراز مدت گفته می شود که دوام آنها بیش از یک روز باشد.
ب- مقدار بارندگی: ارتفاع آب حاصل از بارندگی را در طول مدت بارش مقدار بارندگی گویند که برحسب میلی متر، سانتی متر و یا اینچ توصیف می شود.
ج- شدت بارندگی: شدت بارش عبارتند از مقدار بارندگی در واحد زمان که معمولاً برحسب میلی متر بر ساعت، میلی متر بر دقیقه و یا اینچ بر ساعت توصیف می شود.
د- فراوانی وقوع: منظور از فراوانی وقوع یک باران با مدت مشخص این است که در یک دوره زمانی معین چند بار می توان انتظار داشت که بارانی مشابه آن رخ دهد و گاهی به جای فراوانی وقوع از واژه دوره برگشت استفاده می شود.( علیزاده، ۱۳۷۶ )
بارندگی معرف میزان باران در مدت معین است. در آمریکا بارندگی بر حسب شدت باران به سه گروه زیر تقسیم می شوند که می توان در ایران نیز مورد استفاده قرار گیرد.
باران سبک با شدت حداکثر ۵/۲ میلیمتر در ساعت
باران متوسط با شدت ۸/۲ تا ۶/۷ میلیمتر در ساعت
باران شدید با شدت بیش از ۶/۷ میلیمتر در ساعت
۲-۳-۱- تقسیم بندی بارش
بارندگی ها بسته به این که مکانیسم سرد شدن هوای مرطوب چگونه صورت گرفته باشد به سه نوع
کلی تقسیم می شوند که عبارتند از:
- بارانهای کوهستانی
- بارانهای جبهه ای
- بارانهای همرفتی
در شرایط آب و هوایی ایران هر سه نوع بارندگی را می توان مشاهده کرد . نزولات زمستانی بیشتر از نوع جبهه ای و بارانهای کوتاه مدت تابستانی، عمدتاً از نوع همرفتی می باشند و در کوهپایه ها نیز بارندگی ها بیشتر از نوع بارانهای کوهستانی است.
علاوه بر مکانیسم تشکیل بارندگی، نزولات جوی به لحاظ شکل به دو گروه عمده طبقه بندی می شوند: نزولات مایع و نزولات جامد.
نزولات مایع شامل باران، نم نم باران و شبنم است که در مورد اول در ایجاد رواناب و بطور کلی در حرکت سیکل هیدرولوژی نقش سریع دارد و نزولات جامد شامل برف، یخبرف، تگرگ و یخپوشه تشکیل می‎شوند. (علیزاده، ۱۳۷۶ )
۲-۳-۴-۱- بارش همرفتی
همرفت توده هوا در مقیاس های محلی و در نتیجه ناپایداری صورت می گیرد، اما در صورت مساعد بودن شرایط، رگبارهای شدید بوجود می آورند. ناپایداری همرفتی موقعی حاصل می شود که توده هوا، در یک سطح معین، گرمتر از هوای مجاور خود شود. گرم شدن توده هوا نسبت به محیط اطراف خود، در نزدیکی سطح زمین به دو طریق اتفاق می افتد. اول اینکه ممکن است یک قسمت از زمین در منطقه ای وسیع انرژی تابشی بیشتری نسبت به اطراف کسب کند و به تدریج تا آنجا گرم شود که گرمای آن، قسمت زیرین توده هوا بالایی را گرمتر از هوای مجاور خود کند. چنین هوایی ناپایدار می شود. دوم اینکه توده هوا در مسیر حرکت خود از مناطق گرم عبور کند. گرمای چنین منطقه ای از طریق رسانایی به وای گذرنده منتقل می شود و قسمت زیرین آن را گرمتر از قسمت های بالایی اش می کند. صعود همرفتی با ابرهای جوششی که در صورت شدت به برج شبیه می شوند همراه است. ابرهای جوششی یاد شده از نوع کومولوس و در حالت های شدید از نوع کومولونیمبوس هستند که از پایین منظره صفحاتی خیلی تیره، و از بالا منظره ای خیلی روشن دارند و بر روی تصاویر ماهواره ای به صورت نقاطی رون می درخشند. تصاویر ماهواره ای بهترین تائید کننده برای موضعی و شدید بودن صعود و بارش حاصل از عملکرد همرفتند (علیجانی و کاویانی، ۱۳۷۱).
جبهه گرم
جبهه سرد
جبهه ای
غیر جبهه ای
سیکلونی
همرفتی