مدیران باید تولید یا بازدهی را افزایش دهند، کیفیت محصول را بهبود بخشند و خدمات مناسبی را ارائه نمایند. برای بهبود کیفیت و افزایش تولید یا بهره وری، باید برنامه هایی را مانند کنترل کیفیت، اجرا کنند تا از این راه، کارکنان تشویق شوند در امور سازمان مشارکت فعال نمایند.
رفتار، رویکردی هدف مدار است. یعنی رفتار ما عموماً با میل رسیدن به هدفی خاص بر انگیخته می‌شود. رفتار گاهی ارادی (آگاهانه) و گاهی غیر ارادی (ناآگاهانه) است. کارکنان همیشه از چیزهایی که می‌خواهند، آگاه نیستند. از این رو، بسیاری از رفتارهای آن ها تحت تأثیر نیازها یا انگیزه های نا خودآگاه قرار می‌گیرد.
۱-۲- بیان مسأله
اعتماد عبارت است از اینکه یک فرد متمایل است تا خود را از جانب یک مقام ذی‌صلاح در معرض خطر و آسیب پذیری قرار دهد و این تمایل، بر مبنای توقعات و انتظارات مثبتی است که درباره اقدامات و نیات آن مقام ذی‌صلاح وجود دارد، مثلاً ممکن است شخصی به دلیل آگاهی و شناخت از خوش حسابی یکی از خویشاوندان و در نتیجه اعتماد، ضمانت او را بر عهده بگیرد و این فرد وامی را از بانک دریافت کند. فرد اول به دلیل ضامن شدن به فرد دوم خود را در معرض خطر قرار می‌دهد تفاوت بین ریسک و اعتماد عبارت است از اینکه خود را در معرض خطر و آسیب پذیری قرار دادن از جانب یک مقام ذی‌صلاح یک ریسک است و اعتماد منعکس کننده تمایل به متحمل شدن آن ریسک می‌باشد.
در تعریف، مقام ذی‌صلاح در اعتماد گاهی مبنای فردی دارد، همان طوری که شما به مدیر شرکتی اعتماد دارید تا درباره نقایص یک محصول صادق باشید. گاهی اوقات تعریف آن مبنای سازمانی دارد و آن زمانی‌است که شما به یک شرکت اعتماد می‌کنید که با خویشاوندان و آشنایان شما در صورتی که در آن شرکت شاغل شوند رفتار منصفانه‌ای داشته باشد.
۱) اعتماد خلق و خو محور:
همان طوری که در نمودار زیر ملاحظه می‌گردد اعتماد ریشه در عوامل مختلفی دارد. بعضی از اوقات اعتماد بر مبنای خلق و خو می‌باشد. بدین معنی که ویژگی‌های شخصیتی شما شامل یک گرایش کلی است که به سایرین اعتماد دارد. اعتماد بر اساس خلق و خو ارتباط کمتری با منابع مورد اعتماد داشته بلکه بیشتر با خود اعتماد کننده سر و کار دارد. برخی از افراد اظهار می‌دارند که این تمایل ذاتی به اعتماد بیانگر نوعی «ایمان و اعتقاد به ماهیت انسان» می‌باشد.
در این نوع اعتماد افراد به سایرین نگاهی مطلوب و خوش‌بینانه دارند نه نگاهی توأم با بدبینی.
اعتماد شناختی
اعتماد خلق و خو محور
نمودار ۱-۱- نمودار ریشه‌های اعتماد
تمایل ذاتی به اعتماد در ما از کجا نشأت می‌گیرد؟ تمایل ذاتی به اعتماد محصول طبیعت (سرشت) و تربیت (پرورش) می‌باشد. کشور و ملتی که با آن زندگی می‌نماییم بر تمایل ذاتی بر اعتماد تأثیر می‌گذارد.
۲) اعتماد شناختی:
در این دیدگاه اعتماد به وسیله شناختی که از منبع یا فرد ذی‌صلاح حاصل می‌کنیم به وجود می‌آید نه اعتمادی که از طریق شخصیت و خلق و خوی ما حاصل شود. در این راستا، اعتماد بر مبنای شناخت به وسیله سوابق فرد ذی‌صلاح هدایت می‌شود (فیضی و همکاران، ۱۳۹۱).
تجربه نشان می‌دهد که ما سوابق یک فرد را جهت اعتماد به وی در سه بعد اندازه گیری می‌نماییم که عبارتند از: شایستگی، شخصیت، خیرخواهی.
اولین بعد قابلیت اعتماد، شایستگی[۴] است که به عنوان مهارت‌ها، توانایی‌ها و حوزه هایی از تخصص تعریف می‌شود که یک مقام ذی‌صلاح را قادر به موفقیت در بعضی از زمینه‌های ویژه می‌کند.
بعد دوم قابلیت اعتماد، شخصیت یا خصیصه[۵] می‌باشد. و به عنوان ادراکی تعریف می‌شود که مقام ذی‌صلاح دارای مجموعه‌ای از ارزش‌ها و اصولی است که از نظر اعتماد کننده قابل قبول باشد. هنگامی که به نظر می‌رسد که افراد مورد نظر دارای خصیصه و شخصیت معتبری هستند بدین معنی است که آن ها به کمال رسیده و بدون نقصان می‌باشند، یعنی نیات و انگیزه های پاکی داشته و صادق می‌باشند. خصیصه همچنین گفتارها را به اعمال پیوند می‌دهد، بدین معنی که اولیای امور و مقامات ذی‌صلاح به قول خود پای بند هستند و آنچه را که می‌گویند بدان عمل خواهند کرد.
سومین بعد قابلیت اعتماد، حسن نیت یا خیرخواهی[۶] است و به صورت باوری تعریف می‌شود که منبع مورد نظر با مقام ذی‌صلاح به دور از هر خودخواهی و انگیزه سودجویی در پی آن است که برای اعتماد کننده سودمند باشد. وقتی که مقامات اعتماد شونده به عنــــــوان خیرخواه تلقی می‌شوند، این بدین معنی است کـــــه آنان باید مراقب کارکنان بوده و به آنان توجه نمایند و با آن ها خوب بوده و احساس وفاداری به آنان داشته باشند.
۳) اعتماد عاطفی:
اگر چه شایستگی، خصیصه و خیرخواهی سه دلیل خوب برای اعتماد به یک مقام ذی‌صلاح را ارائه می‌کنند، سومین نوع اعتماد به طور واقعی ریشه در دلیل و استدلال ندارد. اعتماد عاطفی بیشتر جنبه احساسی دارد تا جنبه منطقی و عقلایی (فیضی و همکاران، ۱۳۹۱).
اعتماد بر مبنای تأثیرپذیری به عنوان یک مکمل برای انواع اعتمادهای مطرح شده می‌باشد نمودار زیر انواع شکل‌های اعتماد که در طول زمان می‌توانند در فرد ایجاد شوند را نشان می‌دهد.
مقدار محدودی از ارتباطات
اعتماد عاطفی
اکثریت ارتباطات
اعتماد شناختی
ارتباطات جدید
اعتماد بر اساس مشرب و خلق و خو
زمان
در ارتباطات جدید اعتماد فقط بر گرایش و رغبت ذاتی ما به اعتماد بستگی دارد. در اکثریت ارتباطات این گرایش ذاتی نهایتاًً با کسب دانش درباره شایستگی، شخصیت و حسن نیت یا خیرخواهی تکمیل می‌شود که در این راستا اطمینان بر مبنای شناخت موضوع مورد بحث است. در مقدار محدودی از ارتباطات یک پیوند احساسی ایجاد شده و احساسات ما را در مورد فرد مورد اعتماد جهت پذیرش وی افزایش می‌دهد. این ویژگی به وسیله سرمایه گذاری متقابل و دوجانبه در زمان و هزینه، توصیف و مشخص می‌شود، یک مفهوم از وابستگی عمیق و درکی به وجود می‌آید که طرفین اگر این ارتباطات از بین برود، احساس زیان می‌کند (فیضی و همکاران، ۱۳۹۱).
هدف از این تحقیق تأثیر اعتمادهای بین فردی فوق در رفتار کاری کارکنان شرکت گاز استان اردبیل می‌باشد. رفتار کاری کارکنان دارای سه بعد رفتار در نقش[۷]، رفتار فرا نقش[۸] و رفتار نتیجه‌گرا[۹] می‌باشد. نتیجه این تحقیق می‌تواند مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد تا نسبت به اعتمادهای بین فردی که منجر به پیشبرد رفتار کاری کارکنان شرکت می‌گردد شناسایی و آگاهی بیشتری داشته باشند.
هدف دیگر از این تحقیق، بهبود وضعیت شرکت در پیشبرد اهداف خود می‌باشد. عملکرد سازمانی در سه بعد رفتار در نقش، رفتار فرانقش و رفتار نتیجه گرا در شرکت از چه وضعیتی برخوردار است؟ و چه ارتباطی بین اعتماد بین فردی و رفتار کاری کارکنان وجود دارد؟ از این ارتباطات در جهت تحقق اهداف سازمانی چه استفاده‌ای می‌توان برد.
اعتماد در زبان فارسی مترادف با تکیه کردن، واگذاشتن کار به کسی، اطمینان، وثوق و باور به کار گرفته می‌شود. در زبان لاتین اعتماد معادل واژه ایمان بیان شده است که مفاهیمی مانند وثوق، اعتماد، تسلیم در برابر اراده دیگری و اطمینان به شخص از آن استنباط می‌شود. اعتماد را نه می‌توان خریداری کرد و نه تفویض نمود بلکه باید آن‌را به دست آورد.
