سیدنی پرسی[۸] در سال ۱۹۲۵ برای اولین بار ماشین بسیار ساده‌ای برای ارائه امتحانات و ارزشیابی دانش‌آموزان ساخت که این نقطه آغاز آموزش ماشینی بود. (ذوفن،لطفی‌پور،۱۳۸۷،۲۹، ص۷) برهاس اسکینر[۹]، روان‌شناس معروف، دستگاهی به نام «ماشین تدریس» ساخت که می‌توانست مطالب درسی را قدم به قدم و به صورت ساده به دانش‌آموزان ارائه دهد. (Skinner, 1954, 89)
در واقع رشد و تکوین الگوهای آموزشی و تعامل بین نگرش سیستمی و اصول و نظریه های علوم ارتباطات باعث افزوده شدن این بعد جدید به تکنولوژی آموزشی شد. اضافه شدن دین مفاهیم جدید به تکنولوژی آموزشی حیطه کاربرد آن را به مراتب گسترده‌تر از سابق ساخت و آن را از محدوده تنگ شناسایی انواع و نحوه کاربرد وسایل و رسانه های آموزشی (تکنولوژی آموزشی از جنبه اول) خارج کرد و محور کلیه فعالیت‌های انجام شده در مراکز آموزشی قرار داد. تکنولوژی آموزشی به عنوان مجموعه روش‌ها و فراگردهای طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه های آموزشی، دیگر نمی‌توانست خود را در قالب وسایل محبوس کند و در واقع ادعای مالکیت کل فرایند آموزش را دانست. (فردانش ،۱۳۷۲، ۵۰، ص ۲۷)
مرحله سوم: که دوره رشد و بلوغ تکنولوژی آموزشی است از سال ۱۹۶۶ آغاز شده است و همچنان ادامه دارد که بر توان تکنولوژی آموزشی برای حل مسائل کوچک و بزرگ درکل نظام آموزشی تأکید دارد. تکنولوژی آموزشی در این مرحله با بهره گرفتن از دیدگاه‌های جدید روانشناسی و تحقیقات انجام شده به تجزیه و تحلیل برنامه های آموزشی پرداخت و پس از شناخت مشکلات و علت‌ها برای رفع آن ها و حل مشکلات، راه حل هایی جدید را ارائه داد.
این بعد از تکنولوژی آموزشی به موازات رشد و گسترش تعریف دوم، پا به عرصه محیط‌های آموزشی گذاشته و روزبه‌روز کاربرد و اهمیت آن بیشتر می‌شود. این کاربرد به نحوی در حل مسائل آموزشی مراکز صنعتی و خدماتی مؤثر بوده که رشته تکنولوژی آموزشی را یکی از پرجاذبه‌ترین رشته‌های دانشکده‌های علوم تربیتی کرده‌است و فارغ التحصیلان این دانشکده‌ها اغلب بلافاصله پس از پایان تحصیل به استخدام مؤسسات معتبر در می‌آیند.
بعد سوم از تکنولوژی آموزشی با اینکه در واقع یکی از مصادیق کاربرد تکنولوژی آموزشی در حل مشکلات و مسائل مراکز مختلف اقتصادی است، ولی در حقیقت با رشد زمینه‌ی این نوع کاربرد تکنولوژی آموزشی، حیطه تاثیر و دامنه کاربرد آن از محیط‌های صرفاً آموزشی به تمام فعالیت‌های جامعه کشیده شده است. (فردانش،۱۳۷۲، ۵۰، صص ۳۳-۳۲)
از سوی دیگر تاریخچه پیدایش تکنولوژی آموزشی «به عنوان یک رشته علمی» را به پرتاب موشک اسپاتنیک شوروی نسبت می‌دهند. به این ترتیب که در جریان جنگ سرد بین دو قطب شرق و غرب و مسابقه تسلیحاتی امریکا و شوروی، پرتاب این موشک از جانب شوروی، بلوک غرب را دچار شوک شدیدی کرد. بلوک غرب در پی جست‌وجوی علت عقب ماندگی در این زمینه، به وجود مشکلات اساسی در سیستم آموزشی خود واقف شد. مسائلی از قبیل: عینی و ملموس نبودن، عدم توجه به پرورش تفکر و … از جمله مشکلات جدی آموزشی محسوب می‌شد. تلاش علمی-تحقیقاتی برای مرتفع کردن مشکلات فوق منجر به پیدایش رشته‌ای علمی به نام تکنولوژی آموزشی شد.
نکته قابل ذکر این است که هریک از این مراحل یا ابعاد تکنولوژی آموزشی با شروع مرحله بعد از حرکت نایستاد بلکه در مسیررشد و بلوغ خود را طی می‌نمود. در واقع همزمان هر سه بعد به حرکت تکاملی خود ادامه می‌دهند و به نوعی به ارتقاء یکدیگر نیز کمک می‌کنند. به عنوان مثال مرحله اول که بعد سخت افزاری و رسانه‌ای تکنولوژی آموزشی را شامل می‌شود در سال‌های آغاز مرحله دوم شتاب بیشتری گرفته بود.و محصولات متعدد دیداری شنیداری را به سیستم آموزشی ارائه می‌کرد در همان زمان اریک اشبای[۱۰] از نخستین کسانی بود که استفاده از رسانه های الکترونیکی را به عنوان انقلابی در آموزش و پرورش در سال ۱۹۶۷ مطرح کرد. و این مسیر، به تدریج با شروع کاربردهای رایانه در آموزش در سال‌های ۱۹۸۰ و همچنین دسترسی به اینترنت در اواخر دهه ۱۹۹۰ وسال ۲۰۰۰ همچنان تداوم یافته است.
سیر تحول تکنولوژی در ایران:
تکنولوژی آموزشی در ایران همانند سایر کشورهای در حال توسعه،در سال‌های آغازین تحولات ، چندان پیشرفتی نداشته است. در سال ۱۳۰۸ وزارت فرهنگ، اقدام به تأسيس اداره کل هنرهای زیبا کرد. به کمک این اداره بین سال‌های ۵۵-۱۳۳۹، نخستین آزمایشگاه‌های سمعی و بصری دانشسرای مقدماتی و عالی تأسيس شدند. در سال ۱۳۴۱ اداره‌ای به نام «اداره آموزش فعالیت‌های هنری و سمعی و بصری» در وزارت آموزش و پرورش به وجود آمد که بعدها به نام «دفتر آموزش سمعی و بصری» تغییر نام یافت. در سال ۱۳۴۳ تلویزیون آموزشی تأسيس شد و در سال ۱۳۴۵ مقارم با تغییر نظام آموزشی کشور، تلویزیون آموزشی کار خود را با پخش برنامه های درسی فیزیک، شیمی، جبر، علوم طبیعی، دستور و زبان فارسی آغاز کرد. پس از چند سال رکود، در سال ۱۳۵۲ تهیه و اجرای برنامه های آموزشی به سازمان رادیو تلویزیون ملی واگذار شد که از سال ۱۳۵۳ فعالیت خود را پخش درس‌های دوره راهنمایی تحصیلی آغاز کرد.
وزارت آموزش و پرورش با تأسيس سازمان پژوهش و نوآوری‌های آموزشی در سال ۱۳۵۴ که بعدها به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی تغییر نام یافت، قصد داشت تکنولوژی آموزشی را درمدارس کشور توسعه دهد. در سال ۱۳۵۴ «طرح آموزشی ایران» در وزارت آموزش و پرورش به تصویب رسید که به موجب آن مقرر گردید وزارت مذکور با مشارکت بانک جهانی و سازمان یونسکو، در مراکز پنج استان کشور (تهران، اهواز، تبریز، اصفهان و مشهد) پنج مرکز تربیت معلم همراه با مدارس نمونه از ابتدایی تا پایان متوسطه تأسيس کند و برای تامین نیروهای مورد نیاز طرح مذکور از پنج استان موردنظر، تعدادی از دبیران و آموزگاران جهت کسب تخصص به مراکز آموزشی خارج از کشور انتخاب و فرستاده شدند و این طرح بنا به تحولات اجتماعی – سیاسی اجرا نشد تا سال ۱۳۶۴ فعالیت مؤثر و سازمان یافته‌ای در زمینه‌ی تکنولوژی آموزشی به جز فعال شدن تهیه برنامه های آموزشی مقاطع مختلف تحصیلی با همکاری وزارت آموزش و پرورش و صدا و سیما به وقوع نپیوست. از سال ۱۳۶۴ و با هدف ایجاد زمینه‌های فرهنگی و ترغیب معلمان کشور درجهت آشنایی و کاربرد مواد آموزشی هر چند ساده به وسیله افراد علاقه‌مند و متخصص در زمینه‌ی تکنولوژی آموزشی، «مجله رشد تکنولوژی آموزشی» منتشر گردید. از اواخر سال ۱۳۶۸، طرحی تحت عنوان «توسعه رسانه های آموزشی فنی و حرفه‌ای» در شاخه معاونت فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش از یک سو و برنامه عمران ملل متحد و سازمان یونسکو از سوی دیگر به تصویب رسید که به موجب آن یک مرکز آموزشی به همین عنوان و با هدف بازآموزی هنرآموزان شاغل در هنرستانهای فنی و حرفه‌ای کشور در نظر گرفته شد. فعالیت عملی این مرکز از شهریور ۱۳۷۰ که مرحله اول آن بازآموزی هنر آموزان شاغل در هنرستان فنی و حرفه‌ای سراسر کشور بود در حال اجراست. (علی آبادی،۱۳۸۰، ۴۹، صص ۳۲-۲۵)
عوامل مؤثر بر رشد و تحول تکنولوژی آموزشی
عوامل فراوانی بر رشد تکنولوژی آموزشی موثرمی باشد برخی از مهم‌ترین‌آن ها عبارتند از:
