شکل نیمه قوی: این سطح از فرضیه میگوید که قیمت سهام، منعکس کننده همه اطلاعات عام و منتشر شده است. در این جا، اطلاعات عام، محدود به قیمت گذشته نیست بلکه دربرگیرنده هر اطلاعاتی درباره عملکرد شرکت و مشخصات صنعتی است که شرکت در آن فعالیت میکند.
شکل قوی: در این حالت فرض آن است که تمام اطلاعات مربوط و موجود، اعم از اطلاعات محرمانه و اطلاعات دردسترس عموم، در قیمت اوراق بهادار انعکاس دارد (سینایی، ۱۳۷۳).
۲-۴- اقلام تعهدی:
۲-۴-۱حسابداری تعهدی:
صور تهای مالی محصول اصلی سیستم گزارشگری مالی است. از دیرباز سود حسابداری به عنوان رقمی ارزنده در مجموعه صورتهای مالی به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد شرکت و متعاقباً اتخاذ تصمیمهای منطقی مورد توجه استفاده کنندگان از صورتهای مالی، به ویژه سرمایهگذاران بالفعل و بالقوه بوده است. با پذیرش مبنای تعهدی برای محاسبه سود حسابداری، میتوان ادعا نمود که سود حسابداری از دو جزء نقدی و تعهدی تشکیل یافته است (هاشمی، ۱۳۸۹).
حسابداری تعهدی[۶۳] (به عبارتی حسابداری ماندگار) نگاهی کلی به درآمدها و ثبت آن ها داشته و به هزینه ها که درصدی از آن ها به عنوان داراییهای قابل ثبت است توجه دارد همچنین در نظام تعهدی، قیمت تمامشده نیز مورد توجه خاص قرار میگیرد. در این نظام مالی، درآمدها در حساب سال مالی که تحققیافتهاند، منظور میشوند؛ و هزینه ها در حساب همان دوره مالی که تعهد ایجاد شده است منظور می شود. صرفنظر از آنکه وجه تعهدها و کارهای مذبور چه زمان پرداخت و یا دریافت شده باشد.
مدیران از طریق انتخاب سیاستهای خاص حسابداری، برآوردهای حسابداری و مدیریت اقلام تعهدی، سودهای گزارششده را تعدیل میکنند. از نظر بارث و دیگران (۲۰۰۵) بهکارگیری برآوردها در صورتهای مالی، سود را تحت تأثیر قرار میدهد و ممکن است منجر به سودی متفاوت با نتیجه عملکرد واقعی شرکت شود. به همین دلیل سود گزارششده با سود واقعی فاصله گرفته، از عینیت کافی برخوردار نخواهد بود. (دستگیر، ۱۳۹۰)
در این شرایط با توجه به بهتر شدن اعمال مدیریت بر منابع مالی و اموال همچنین امکان شفافسازی مالی در سازمان و ارائه گزارش به مردم، میتوان تعامل بهتری میان سازمان و مردم برقرار کرد. در نتیجه ثبتهای حسابداری تعهدی، در صورتهای مالی شرکتها، اقلامی تحت عنوان “اقلام تعهدی ” به وجود میآید که اساس سیستم حسابداری تعهدی میباشد و درواقع مزیت این سیستم نسبت به حسابداری نقدی میباشد که آن را در کلیه سازمانهای انتفاعی قابلاستفاده کردهاست (حاجی ابراهیمی، ۱۳۸۷).
۲-۴-۲ اقلام تعهدی :
دهان (۲۰۰۳) اقلام تعهدی را تفاوت بین سود ناشی از فعالیتهای متداول و جریان وجه نقد ناشی از عملیات شرکت تعریف میکند که از قوانین و ثبتهای حسابداری برای شناسایی درآمدها و هزینه ها ناشی میشود.
جونز، ۱۹۹۱، تفاوت سود و وجوه نقد حاصل از عملیات را به عنوان اقلام تعهدی تعریف میکند. به استناد بند ۲۳ استاندارد حسابداری شماره ۱ایران، مبنای شناسایی و گزارشگری سود حسابداری مبنای تعهدی است. معمولاً استفاده از مبنای تعهدی در شناسایی و گزارشگری سود منجر به ایجاد اختلاف بین سود عملیاتی گزارششده با خالص جریانهای نقدی حاصل از عملیات و گزارش یکسری اقلام تحت عنوان اقلام تعهدی در صورتهای مالی خواهد شد. (مهدوی، ۱۳۹۰) اقلام تعهدی به دو دسته تقسیم می شود که در تمامی تحقیقات مرتبط با اقلام تعهدی، این تقسیمبندی مورد قبول محققین میباشد. الف) اقلام تعهدی غیر اختیاری و ب) اقلام تعهدی اختیاری. در حالی که اقلام تعهدی غیر اختیاری به واسطه مقررات، سازمانها و دیگر عوامل خارجی محدود هستند، اقلام تعهدی اختیاری قابلاعمال نظر توسط مدیریت میباشند. در حقیقت تمامی اقلام تعهدی که برای یک شرکت در مقابل طرف حسابهای تجاری آن به کار می رود، اقلام تعهدی غیر اختیاری است مثل حسابها و اسناد دریافتنی، حسابها و اسناد پرداختنی، پیش دریافتها، پیشپرداختها و قسمتی از درآمدها و هزینه ها (البته افزایش یا کاهش در درآمدها و هزینه ها، نتیجه ثبت در داراییها و بدهیها میباشد) و اقلام تعهدی که مرتبط با رویدادهای داخل شرکت می باشد و به عوامل خارج از آن ارتباطی ندارد، اقلام تعهدی اختیاری میباشد مثل هزینه استهلاک داراییهای مشهود و نامشهود، سود و زیان حاصل از کنار گذاری داراییها، سود و زیان حاصل از توقف یک بخش از واحد تجاری، سود و زیان حاصل از معاوضه داراییها، سود و زیان حاصل از سرمایهگذاریها، آثار انباشته ناشی از تغییر در روشهای پذیرفتهشده حسابداری و تمامی اقلام تعهدی که در طبقهبندی اقلام تعهدی غیر اختیاری قرار نمیگیرد. (مهدوی، ۱۳۹۰).
۲-۴-۳ اهمیت اقلام تعهدی :
همیشه این احتمال وجود دارد که اطلاعاتی که یک شرکت ارائه میکند درست نباشد، بنابرین در کنار مخاطرات متعددی که در ارتباط با شرکت میتواند وجود داشته باشد. یکی از آن ها هم ریسک اطلاعات[۶۴] میباشد؛ یعنی همواره ممکن است اطلاعاتی که شرکت میخواهد در صورتهای مالی آن را نشان دهد چیزی دور از واقعیت، یا فریب آمیز باشد. براین اساس سودی که در صورت سود و زیان ارائه می شود، نمیتواند بیانگر این موضوع باشد که واحد تجاری توان مستمر برای به دست آوردن مبلغ سود را خواهد داشت یا چه مقدار از این سود میتواند به عنوان وجه نقد میان سهامداران تقسیم شود چون تمامی سهامداران مایلند که سالانه تقریباً َمبلغ ثابتی از سود سهام به آن ها پرداخت شود. ثبات در تقسیم سود مبین پایین بودن ریسک شرکت است. حتی اگر در سالی، شرکت به جای سود دچار زیان شود، باید برای جلوگیری از ایجاد نگرش منفی در سرمایهگذاران فعلی و آتی، پرداخت سود سهام خود را ادامه دهد. با این کار، سهامداران بیشتر تمایل خواهند داشت که این زیان را موقتی تفسیر کنند (سادات برقعی، ۱۳۸۵).
بررسی مبانی نظری و هدفهای گزارشگری مالی مبین این موضوع است که یکی از اهداف گزارشگری مالی کمک به سرمایهگذاران و اعتباردهندگان برای پیشبینی جریانهای نقدی آتی است.
صورتهای مالی، محصول اصلی گزارشگری مالی و ابزار اصلی انتقال اطلاعات حسابداری به افراد خارج از سازمان قلمداد میشوند. این که صورتهای مالی تا چه میزان توانسته است به این مهم دست یابد، سو الی است که مورد توجه صاحبنظران و پژوهشگران بوده و هست. همچنین در خصوص اینکه چه نوع اطلاعاتی برای پیشبینی جریانهای نقدی مفید است، اختلاف نظر وجود دارد. بررسی ادبیات موضوع نشان میدهد که برخی از صاحبنظران و مراجع تدوینکننده مبانی نظری و اهداف گزارشگری مالی براین باورند که با بهره گرفتن از سود حسابداری و اجزای آن، میتوان جریانهای نقدی را پیشبینی نمود. به عنوان مثال هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی آمریکا بر این باور است که «معمولاً ارائه اطلاعات درباره سود واجزای آن نسبت به جریان های نقدی برای پیشبینی جریانهای نقدی آتی قابلیت پیشبینی بیشتری دارند» (هاشمی، ۱۳۸۳).