سطح برپایی متناسب ‌با مقدار محرک هایی است که بر ارگانیزم اثر می­ گذارد. اما مسلم است که محرک های یکسان برای افراد مختلف و نیز برای یک فرد در شرایط مختلف می ­توانند تاثیر متفاوت و یا حتی معکوس داشته باشند. برخی از ویژگی‌های محرک هایی از جمله شدت، تازگی، پیچیدگی و مهمتر از همه تفسیر شناختی یا معنای محرک ها بیش از تعداد آن ها ایفای نقش ‌می‌کنند.

اصل اول: در مطالعات مربوط به برپایی همواره دو اصل مورد توجه بوده است.

برای هر فعالیت معین ارگانیزم، سطحی از پرپایی وجود دارد که در آن سطح عملکرد ارگانیزم به بهترین وجه انجام می­پذیرد. (سطح بهینه برپایی)

اصل دوم:­ در هر زمان ارگانیزم به گونه ای عمل می­ کند که بهترین سطح برپایی را برای آن عمل حفظ نماید.

اصل اول نشان می­دهد که برخی فعالیت ها در سطح بالای برپایی و برخی دیگر در شرایط برپایی کم بهتر انجام می­ گیرند. فعالیت هایی که مستلزم دقت و تمرکز حواس هستند مانند حل مسئله و یا پاسخ به سوالات امتحانی به سطوح بالاتری از برپایی نیاز دارند، در حالی که خوابیدن، استراحت کردن در شرایط برپایی کم بهتر صورت می­ گیرند و حتی بر پایی زیاد مانع از چنین فعالیت هایی می­ شود (پورشهریار، ۱۳۷۶).

اگر فرض کنیم که در افراد تهییج طلب نیاز به تحریکاتی بیشتر از حد معمول برای رسیدن به سطح بهینه برپایی وجود دارد، از یک سو می توان نتیجه گرفت که سطوح معمول برپایی برای ایجاد انگیزه و انجام فعالیت هایی که مستلزم دقت و تمرکز حواس هستند در این افراد کافی نمی­نماید، و از دیگر سو ‌می‌توان گفت این افراد به دلیل دارا بودن سطوح بالایی از برپایی در تکالیفی که نیاز به دقت و تمرکز بیشتر دارند موفق تر هستند (پورشهریار، ۱۳۷۶).

همان گونه که قبلاً متذکر شدیم افراد می کوشند تا سطح برپایی خود را در حد بهینه حفظ کنند اگر سطح برپایی کم باشد ارگانیزم سعی می­ کند تا آن را افزایش دهد و در شرایط برپایی زیاد ارگانیزم در تلاش برای کاهش آن خواهد بود.

شایان توجه است که برپایی بسیار بالا قدرت ارگانیزم را برای فعالیت زیاد سلب می‌کند.

به منظور مطالعه تأثیر یک محرک برای ایجاد برپایی در ارگانیزم و به تبع آن ایجاد، با افزایش سطح دقت و تمرکز باید به طور همزمان ۱) عواملی را که باعث تغییر در سطح برپایی می‌شوند و ۲) سطح بهینه برپایی ‌بر اساس میزان تهییج طلبی فرد مورد مطالعه قرار دارد. اگر تفاوت سطح بهینه در افراد مختلف را بپذیریم، تمایز افراد ‌بر اساس میزان تهییج طلبی آن ها تبیین پذیر خواهد بود.

اصول اولیه نظریه برپایی در سطح بکاررفته، بسته به مربیان تربیتی و آموزشی می آموزد که با توجه به برپایی ‌بر اساس میزان تهییج طلبی، می توان محرک ها را به گونه ای انتخاب و به دانش آموزان ارائه کرد که بیشترین حد دقت و تمرکز را شاهد بود (پورشهریار، ۱۳۷۶).

۲-۱-۲-۱ نظریه برپایی و فعال سازی

این دیدگاه بر مبانی فیزیولوژیک استوار بوده و همچون نظریه سائق بیشتر به نیرو بخشی رفتار توجه دارد تا خود رفتار. درنظریه سائق ها به عوامل درونی ‌بعنوان عوامل نیروبخش و جهت دهندۀ رفتارتوجه شده است و عادت به عنوان تعیین کننده نوع رفتار در نظر گرفته می شود (پورشهریار، ۱۳۷۶).

نظریه فعال سازی برای اولین بار توسط الیزابت دافی^[۲۷] (۱۹۳۴) تحت عنوان تئوری بسیج نیرو ارائه شد. دافی تأکید دارد که برپایی درونی معمولاً به صورت واکنش اضطراری ستیز و گریز مشاهده می­ شود. در هر دو حالت جنگ و یا فرار، برپایی وجود داشته و بسیج نیروها را شاهد هستیم. در واقع برپایی درونی فعالیتی است که تحت کنترل سیستم عصبی سمپاتیک ‌و حاصل فعالیت ناگهانی آن است. تحقیقات انجام گرفته در سال های بعد بر نقش سیستم فعال کنندۀ شبکه ای^[۲۸] تأکید می‌کند. مکانیزم‌های اصلی “RAS” در سیستم عصبی مرکزی^[۲۹] قرار داشته و متشکل از مجموعۀ پیچیده ای از سلولهای عصبی است که دریافت کننده کلیه داده های حسی ارگانیزم بجز حس بویایی هستند. سیستم فعال کنندۀ شبکه ای همزمان با توزیع و انتشار پیام های حسی به بخش های مختلف سیستم عصبی مرکزی تکانه هایی را به وسیله اعصاب حرکتی به سلول های عصبی-حرکتی منتقل نموده و تنودگی ماهیچه ها را برای مدت بیشتری حفظ می کند. موج نگاری مغزی نشان می‌دهد که در حالت تحریک شدگی امواج دریافتی از سیستم فعال کنندۀ شبکه ای وضعیت آلفا (_HZ8 تا _HZ13) به وضعیت بتا (بیش از _HZ14 تغییر می­یابند. مطالعات بعدی در سال ۱۹۴۹ نشان داد که با تحریک الکتریکی “RAS” امواج نامتقارن مشاهده می­ شود. (پورشهریار، ۱۳۷۶).

۲-۱-۲-۲ نظریه برپایی و قانون یرکز- دادسن^[۳۰]

اگر نظریه برپایی را در مقایسه بانظریۀ سائق مورد بررسی قرار دهیم انتظار داریم تا ۱) اندازه های فیزیولوژیک برپایی با تغییر میزان محرومیت افزایش یا کاهش یابد و ۲) عملکرد ارگانیزم در شدت های مختلف محرومیت تابع قانون یرکز- دادسن باشد.

با ایجاد محرومیت از آب و تزریق آب و نمک برای ایجاد تشنگی شاهد فعال شدن “الکتروانسفالوگرام^[۳۱]” در دو سطح کرتکس^[۳۲] و زیرکرتکس^[۳۳] و اموج نامتقارن هستیم و با نوشیدن آب و رفع تشنگی امواج به سمت تقارن گرایش می­یابند. همچنین با تزریق گلوکز در موش‌های گرسنه مشاهده می­ شود که امواج نامتقارن به سمت امواج متقارن گرایش می‌یابند. نشان داد که با افزایش میزان محرومیت از آب، تعداد ضربان قلب نیز افزایش می­یابد (فدمن^[۳۴]، ۱۹۶۰).

۲-۱-۲-۳ برپایی، دشواری کار و انگیزۀ پیشرفت

انتین^[۳۵] (۱۹۶۸) از دانش آموزان دبیرستانی خواست تا تحت یکی از دو حالت پس خوراندی زیر به حل مسائل حساب بپردازند. در گروه اول نتیجه کار به صورت اختصاصی به آن ها ارائه می­شد. ولی در گروه دوم نیز کار به صورت علنی اعلام می­شد.

نتایج نشان داد آزمودنیهایی که نیاز آن ها به موفقیت و پیشرفت و وابستگی پایین بود و نمره های خود را به صورت خصوصی دریافت می­کردند کمترین انگیزه را برای انجام فعالیت محوله داشتند ولی دانش آموزانی که هر دو انگیزه در آن ها بالا بود و نمره های خود را به صورت علنی دریافت می­کردند بالاترین انگیزه را برای انجام فعالیت محوله داشتند. میزان انگیزه سایر دانش آموزان در سطح متوسطی ارزیابی شد. ‌بنابرین‏ پس خوراند به عنوان عامل مهمی در ارضاء نیاز انسان به ارزیابی خویشتن است (انتین^[۳۶]، ۱۹۶۸).

۲-۱-۳ تهییج طلبی، برون گردی، درون گردی و روان آزردگی گرایی

در بررسی رگه های شخصیت دیدگاه های متنوع ‌و متفاوتی وجود دارد که علت اصلی تفاوت بین این دیدگاه ها به شیوه های روش شناختی آن ها بر می­گردد. برخی چون آلپورت^[۳۷] بر روش بالینی تأکید دارند حال آنکه محققانی چون آیزتک و کتل^[۳۸] سعی در تحلیل عوامل تشکیل دهنده شخصیت و یافتن خصیصه های به ظاهر متفاوت اما در واقع همبسته شخصیت داشته اند تا آن ها را در قالبی محدودتر به صورت رگه های نزدیکتر معرفی نمایند.