داده

اطلاعات

دانش

حکمت

نمودار ۲-۲: سلسله مراتب دانش

(Source: Cong & Pandya, 2003)

۲-۲-۱٫ مفهوم داده^[۲۷]

داده ­ها اولین سطح دانش را تشکیل می­ دهند و عبارتند از ارقام، اعداد، نمودارها و نظایر این ها که به خودی­خود تولید معنی نمی­کنند^[۲۸]. سازمان­ های نوین، معمولاً داده ­ها را در یک سیستم اطلاعاتی ذخیره ‌می‌کنند. این داده ­ها توسط واحدهایی نظیر واحد مالی، حسابداری و بازاریابی به سیستم تزریق می­شوند. ‌پاسخ‌گویی‌ به نیاز مدیران و دیگر بخش­های سازمان، تاکنون بر عهده واحدهای مرکزی اطلاعات سازمان بوده ­است، سازمان ها و شرکت های مختلف، مدیریت داده ­ها را از نظر کمی بر حسب ظرفیت، سرعت و هزینه ارزیابی ‌می‌کنند، چه هزینه ­هایی برای بازخوانی یک واحد داده به مصرف می­رسد؟ با چه سرعتی می توان داده را به سیستم منتقل کرد؟ ظرفیت سیستم چقدر است؟ وقتی به داده ­ها نیاز است آیا به موقع در اختیارمان قرار می‌گیرد؟ آیا نیازهای ما را تامین می‌کند؟

همه سازما‌‌ن‌ها به انواع داده ­ها احتیاج دارند. نگهداری سوابق و بایگانی، نقطه کانونی فرهنگ داده به شمار می­رود و مدیریت مؤثر داده ­ها در موفقیت آن ها نقش بسزایی دارد. بعضی از سازمان­ها به اشتباه فکر ‌می‌کنند، داده ­های بیشتر نسبت به داده ­های کمتر از حالت مطلوب تری برخوردارند و با بهره گرفتن از آن ها می توان ند تصمیمات بهتری را اتخاذ کنند. این وضعیت به دو دلیل نادرست است: اول اینکه داده ­های زیاد، کار تشخیـــص داده ­های مربوط و درک آن ها را دشوار می‌کند. دلیل اساسی‌تر اینکه داده ­ها فاقد معنی قابل استفاده­اند، یعنی تنها بخشی از واقعیت را نشان داده و از هر نوع قضاوت، تفسیر و مبنای قابل اتکا برای اقدام مناسب، تهی هستند. داده ­ها را می توان مواد خام عناصر مورد نیاز برای تصمیم ­گیری به شمار آورد، چرا که نمی توان ند عمل لازم را تجویز کنند. داده ­ها نشانگر ربط، بی‌ربطی و اهمیت خود نیستند، اما به هر حال برای سازمان‌ها و مخصوصاً سازمان­ های بزرگ اهمّیت زیادی دارند (Rading, 2005).

۲-۲-۲٫ مفهوم اطلاعات^[۲۹]

دومین سطح سلسله مراتب دانش را اطلاعات تشکیل می­دهد. این سطح، داده ­های کمی خلاصه­شده را در بر می‌گیرد که گروه­بندی، ذخیره، پالایش و سازماندهی ‌شده‌اند تا بتوانند معنی­دار شوند. این داده ­ها هم دانش را نشان نمی­دهند. آن ها نشانگر آغاز مدیریت اطلاعات هستند، اطلاعاتی که مدیر می توان د به کار گیرد تا کاری بیش از پردازش مراوده فردی را انجام دهد. اطلاعات غالباً تشکیل اعداد و ارقام، کلمات و گزاره ­های انباشته شده را به خود گرفته و معنایی را ارائه می‌کند که بزرگتر از آن چیزی است کـــه از داده ­های خام مکشوف می‌گردد. اطلاعات دارای ویژگی های خاصی است که آن را از دانش مجزا می‌کند. برخی از این ویژگی ها به شرح زیر می‌باشند:

1. 1. سطح ظرافت: اطلاعات غالباً به موقعیت‌ها، شرایط، فرآیندها و یا هدف‌های خاص اشاره دارد. در این صورت در برگیرنده­ سطحی از ظرافت و دقت است که آن را برای کار مورد نظر مناسب می‌کند. ورای موقعیت یا کار خاص، اطلاعات تا زمانی که به دانش تبدیل نشود، کم­ارزش خواهد بود. برای مثال، اطلاعات در خصوص محصول الف چیزهای زیادی در خصوص محصول ب آشکار نمی کند. ولی دانش، کاملاً انتزاعی است و به­گونه ­ای طراحی شده که بتواند ظرافت خاص را از بین برده و کاربرد وسیع­تری داشته باشد.

1. 1. زمینه: اطلاعات معادل داده ­ها در متن^[۳۰] است. زمینه ممکن است محصول مشتری یا فرایند کسب‌وکار باشد و شکل اولیه داده ­ها را تا سطح اطلاعات ارتقا دهد. زمینه­، اطلاعات را برای مدیریت جهت تصمیم­ گیری و برنامه­ ریزی مفید می‌کند. مدیر نتایج معناداری را در خصوص معاملات با بررسی و بازبینی داده ­ها استخراج می‌کند. برای اینکه داده مفید واقع شود، باید در درجه اول در زمینه قرار گیرد.

1. 1. دامنه^[۳۱]: دامنه اطلاعات بطورکلی محدود به زمینه­­ای است که در آن ایجاد می شود. اطلاعات فروش به مدیران در خصوص فروش مطالبی ارائه می­دهد، دانش در این خصوص فراتر عمل می‌کند و در موقعیت های گوناگون کاربرد دارد، داشت.

1. به ­هنگام بودن: اطلاعات بر زمان مبتنی است و ‌بنابرین‏، به­ طور مداوم در حال تغییر است. به مجرد اینکه داده جدید، اخذ شود، اطلاعات جدیدی مورد نیاز خواهد بود، برای مثال اطلاعات ماه اسفند با اطلاعات ماه فروردین، به احتمال زیاد، متفاوت خواهد بود زیرا داده ­های تشکیل دهنده­ آن ها تغییر پیدا ‌کرده‌است. دانش به علت بار معنایی زیاد خود، حساسیت زمانی کمتری دارد. دانشی که از اطلاعات دیروز و امروز به­دست آمده، می توان د برای درک اطلاعات فردا به کار رود (Rading, 2005).

۲-۲-۳٫ مفهوم دانش^[۳۲]

به هنگام تحقیق در مدیریت دانش، تعریف دانش از ضروریات به شمار می­رود. بدون چنین تعریفی، مدیران دقیقاً متوجه ­نمی­شوند که به دنبال مدیریت چه چیزی هستند و آیا این اصولاً چنین دانشی برای اعمال مدیریت دارند یا خیر؟. دانش، فراتر از داده ­ها و اطلاعات است. تراگل (Truggle, 2002)، دانش را اینگونه تعریف نموده ­است:

دانش= اطلاعات در متن + ادراک

اکثر افراد به طور شهودی فکر ‌می‌کنند که دانش، وسیع‌تر، عمیق­تر و غنی­تر از داده ­ها و اطلاعات است. مردم معمولاً هنگام گفت­و­گو درباره صاحبان دانش، تصویر کسانی را که ارائه می­ دهند که در زمینه­ای خاص دارای اطلاعاتی زیاد، عمیق­تر و قابل اعتماد بوده و اشخاصی هوشمند و تحصیل کرده ­اند. مردم لفظ دانشمند یا دانشور را برای یادداشت، کتاب راهنما و یا پایگاه ­های اطلاعاتی به کار نمی­برند، حتی اگر این موارد به وسیله افراد صاحب دانش تدوین شده­باشند. داونپورت و پروساک در مقاله­ای با عنوان «اصول مدیریت دانش» دانش را اینگونه تعریف کرده ­اند:

«ترکیبی منعطف و قابل تبدیل از تجارب، ارزش‌ها، اطلاعات معنی­دار و بینش­های متخصصان که چارچوبی را برای ارزیابی و انسجام اطلاعات و تجارب جدید ارائه می­دهد» (Davenport & Prusak, 1996). بلاکلر هم در تعریف دانش گفته است که: دانش، یعنی موضوعی چند لایه، پیچیده، پویا و انتزاعی که در ذهن انسان نهفته است(Blackler,1995). از نظر نوناکا (Nonaka,1994) نیز دانش عبارت است از اعتقاد و باوری که منجر به افزایش توان بالقوه پدیده ­ها برای اقدامات و تصمیمات اثربخش می شود.

۲-۲-۴٫ مفهوم حکمت^[۳۳]