مقدار و نرخ رشد بهره وری در هر کشور تأثیر بسزایی بر سطح زندگی ، تورم ، بیکاری ، وضعیت اقتصادی جامعه و رقابت پذیری در سطح جهانی دارد. در نظرسنجی که از مدیران صنایع آمریکا انجام شده ات ، بیش از ۹۰ درصد مدیران بر این باور بوده اند که ارتقاء بهره وری یکی از دو یا سه موضوع مهم و جدی است که کشور با آن روبروست.

تا اهمیت بهره ­وری و چگونگی ارتقاء آن در سطوح ملی ، صنعت ، سازمان و فرد بخوبی شناخته نشود٬ بهره وری تحقق نخواهد یافت. بهره وری آرمان های ملی٬ اهداف صنعت٬ سازمان و نیازهای فردی را به هم مرتبط می­سازد. بهره وری منافع سرشاری برای یک ملت ، صنعت ، شرکت و افراد به همراه خواهد آورد. شکوفایی اقتصاد یک کشور در گرو بهره وری بالای منابع آن است٬ به عبارت دیگر٬ بهره وری ترکیبی دقیق و بهینه از تمام منابع انسانی و مادی موجود در یک کشور است. از این رو تا مفهوم بهره وری به درستی مشخص و درک نشود و شیوه های به کارگیری و بهبود آن شناسایی نگردد٬ بی گمان نمی توان از آن بهره جست.

بهره ­وری از جمله مفاهیمی است که به سادگی و درستی درک نمی­ شود. علمای علم اقتصاد و مدیریت آن را به گونه ای متفاوت تعریف کرده‌اند. بهره وری در گسترده­ترین مفهوم به عنوان یک نسبت ریاضی «ستاده به داده » مطرح گردیده است. به علاوه بهره ­وری به عنوان یک رابطه بین منابع و عوامل بکارگرفته شده و نتایج حاصله نیز تعریف شده است. اما مکرراً مفهوم تولید به غلط بجای مفهوم بهره وری به کار رفته است. بهره ­وری تولید نیست. بهره ­وری تنها به معنی خارج شدن محصول از خط تولید بدون توجه به کیفیت٬ هزینه و شیوه تولید آن نیست. بهره وری سنجش هزینه منابع تولید نیست و بالاخره بهره وری و عملکرد یکی نیستند٬ گرچه بهره وری با تمام مفاهیم فوق مرتبط است(اکبری٬ ۱۳۸۹).

• 1. هفت « C» بهره وری :

شرکت‌ها ، سازمان‌ها ، مؤسسه‌ها برای ارتقای بهره وری و کیفیت تدوین کننده لازم است به نیازمندی‌های زیر پاسخ دهند :

1. 1. اعتماد و ایمان^[۲۱] : بهره وری و کیفیت در دراز مدت تنها در صورتی بهبود می‌یابد که بین مدیریت و نیروی کار اعتماد وجود داشته باشد. اگر این اعتماد نباشد در برابر پیشنهادهای مدیریت برای بهبود بهره وری مقاومت به وجود می‌آید و مدیریت هم به تفویض مسئولیت‌ها به کارکنان اقدام نخواهد کرد.

1. همکاری و تعهد^[۲۲] : زمانی که اعتماد بین مدیریت و کارکنان به حدی معین برسد، هر دو متعهد خواهند شد و در جهت بهبود بهره وری و کیفیت همکاری خواهند کرد. در این حالت، بهبود بهره وری چون «مقصدی مشترک» به نظر خواهد رسید که بقای شغلی را تضمین می‌کند، نه آنکه آن را به خطر بیندازد.

۳- ارتباطات^[۲۳]: مانع اصلی در راه موفقیت روند بهره ­وری و کیفیت در اغلب موارد عدم وجود ارتباطات مؤثر در شرکت است. قبل از هر چیز هدفها باید روشن باشد و از طریق مدیریت ارشد به کارکنان ابلاغ شود. ‌بنابرین‏ سازماندهی مدیریت اطلاعات ، پیش شرط موفقیت جنبش بهره‌وری است.

۴- همبستگی^[۲۴]: بهبود بهره وری و کیفیت باید بر مبنای سیستم همبستگی سازمانی باشد، این نکته نه تنها ‌در مورد ساختار و مسئولیت‌های سازمانی بلکه ‌در مورد روش های اجرایی و تصمیم گیری­ها نیز مصداق دارد.

۵- استمرار^[۲۵] : شرکت‌های موفق نشان داده‌اند که کیفیت عالی محصول و ارتقاء بهره وری آن ها نتیجه سالها تلاش بی وقفه آن ها بوده است.

۶- خلاقیت ^[۲۶]: علی‌رغم همه تلاش‌ها و ‌کوشش‌ها ، بدون خلاقیت و نوآوری بهبودی در بهره وری حاصل نخواهد شد.

۷- آموزش مستمر^[۲۷] : برقراری یک فرایند مستمر آموزشی در تمامی سطوح شرکت همراه با ایجاد رابطه مطلوب بین مدیریت و نیروی کار، احتمالاً مهمترین وظیفه در سازماندهی بهره وری و کیفیت است. برنامه های آموزشی، باید در کلیه سطوح مدیریت ، کارمندان و کارگران اجرا شود(نورث ،۱۳۸۰).

• 1. دیدگاه های مختلف ‌در مورد بهره وری :

1. 1. دیدگاه اقتصاددانان : اقتصاددانان بهره وری را نسبت خروجی­ها به ورودی های مرتبط با آن می­دانند. به عبارت دیگر بهره ­وری – کارایی تبدیل ورودی­ ها به خروجی­هاست. دیدگاه اقتصاددانان به طور عمده به تولید ، توزیع و استفاده از منابع مربوط می­ شود و قلمرو آن از سطح کلان تا سطح خرد است. بیشتر داده ­های اقتصادی مبتنی بر بهره ­وری نیروی انسانی و مقدار تولید انجام شده در واحد زمان هستند. ‌به این ترتیب اقتصاددانان بهره ­وری را با جهت گیری کارایی تعریف ‌می‌کنند. در این جهت گیری فعالیت‌هایی اقتصادی و ‌سود آوردند که کالاها و خدمات ارائه شده توسط آن ها مورد نیاز بازار باشند و به صورت رقابتی قیمت گذاری شوند.

1. 1. دیدگاه مهندسان صنایع : این دیدگاه مبتنی بر نسبت کار مفید(خروجی) به انرژی مصرف شده برای انجام کار(ورودی) است؛ برای ارزیابی کارکرد سیستم «انسان – ماشین» به کار می رود. مهندسان صنایع به تلقی و واکنش نیروی انسانی نسبت به طراحی، به کارگیری و بهبود ماشین آلات و سیستم ها در محیط‌های مختلف با طرح سئوالات مناسب توجه ‌می‌کنند؛ به عنوان مثال بهترین راه انجام کار چیست؟ در چه شرایطی بهترین روش را ‌می‌توان به کار برد؟ خروجی مورد انتظار چیست؟ مهندسان صنایع طیف گسترده ای از فعالیت‌ها نظیر اندازه گیری کار، کنترل تولید، جانمایی کارخانه و سیستم های تولید را برای حداکثر کردن کارایی و اقتصادی کردن کار و حداقل کردن هزینه­ ها مورد بررسی و توجه قرار می‌دهد(آسترکی ،۱۳۸۹).

1. 1. دیدگاه روانشناسان سازمانی و صنعتی : این رویکرد عمدتاًً روی ابعادی از بهره وری که افراد می‌توانند آن را کنترل کنند متمرکز است. فرض بر این است که با تغییر رفتار فردی، بهره وری تغییر خواهد کرد. محققانی که این رویکرد را دارند معیارهایی را برای تعیین رفتار نیروی انسانی در سازمان‌ها به کار می‌برند. زمینه ­های مطالعه و بررسی شامل تأثیرات شرایط محیط کار، مدیریت همکاران ، جو و فرهنگ سازمانی و مانند اینهاست که در بهره ­وری کارکنان دخالت دارند. استانداردهایی برای مقایسه بهره وری کارکنان تعریف می­ شود. برخی از محققان رفتار و عملکرد فردی را با بهره وری یکی می­ گیرند، در حالی که برخی محققان معتقدند رفتار و عملکرد فردی مؤلفه ای از بهره وری است. این دیدگاه معتقد است عواملی نظیر قدرت انتخاب شغل، آموزش، بازخور و ذی نفع بودن می ­تواند بر بهره وری اثر بگذارد. ‌به این ترتیب رویکرد رفتاری تأثیرات فردی ، گروهی، ساختاری، محیطی و فرهنگی را بر بهره وری مورد توجه قرار می‌دهد.