پرسشنامه شخصیت نئو
از جمله پرکاربردترین آزمونهای خود سنجی، آزمونهای خانواده نئو هستند که بر مبنای نظریه پنج عاملی شخصیت شکل گرفتهاند. NEO-PI اولین مقیاسی بود که توسط کاستا و مک کری در سال ۱۹۸۵ ساخته شد و شامل ۱۸۱ آیتم برای وارسی پنج عامل بزرگ شخصیت بود، اما در مورد ۲ عامل موافقت و مسئولیت پذیری فاقد رویه های مشخصی بود. در سال ۱۹۹۲ تست NEO-PI-R تهیه و منتشر شد و این نارساییها را با اضافه کردن آیتمهایی برای صفات فرعی دو عامل موافقت و مسئولیت پذیری که قبلاً فقط عوامل اصلی را ارزیابی می نمود و صفات فرعی به طور ضمنی در آن عوامل بودند، برطرف می کند. علاوه بر آن ۱۰ سوال دیگر نیز از سوالات سه عامل برونگرایی، روانآزردهگرایی و پذیرندگی تغییر یافت تا صفات این عوامل وضوح بیشتری یابد. براین اساس مقیاس اخیر داری ۲۴۰ ماده میباشد و اندازه گیری جامعی از پنج عامل عمده را ارائه می کند که هر عامل شامل ۶ بعد است و هر بعد شامل ۸ آیتم میباشد. همچنین این تست دارای دو فرم، S برای گزارشهای شخصی(خودگزارشی) و R برای ارزیابی توسط فرد دیگری است. فرم S توسط خود افراد درجهبندی می شود و مناسب مردان و زنان در تمام سنین میباشد. فرم R با ضمیر سوم شخص شروع می شود و برای درجهبندی افراد توسط همسر، همسالان و یا کارشناسان به کار میرود. این فرم را میتوان به طور مستقل به کار برد و یا به عنوان مکملی برای گزارشهای شخصی یا اعتبار آن مورد استفاده قرار داد.
با توجه به پیچیدگی و طولانی بودن NEO-PI-R ، وجود ابعاد جزئی و متعدد در هریک از صفات مربوط به پنج عامل شخصیت و ضرورت سرند سریع در مواقع لازم، و مهمتر از همه عدم تمایل آزمودنیها در پاسخ دادن به ابزارهای طولانی در موقعیتهای بالینی و پژوهشی، نسخه کوتاه از این پرسشنامه با عنوان پرسشنامه پنج عاملی[۲۰۲](NEO-FFI) طراحی شد. این پرسشنامه شامل ۶۰ ماده است که برا اساس تحلیل عاملی نمرات NEO-PI که در سال ۱۹۸۶ اجرا شده بود، به دست آمده است. در این پرسشنامه برای هر عامل ۱۲ آیتم وجود دارد که این آیتمها با توجه به دارا بودن بیشترین بار عاملی در ارتباط با صفت مورد نظر، انتخاب شدهاند(کاستا و مک کری؛ ۱۹۹۲، ایگان[۲۰۳] و همکاران، ۱۹۹۹؛ هلدن و فکن[۲۰۴]؛ مانگا[۲۰۵] و همکاران،۲۰۰۴).
پرسشنامه شخصیت آیزنگ(EPQ )
آیزنگ بعد از مطرح کردن نظریه سلسله مراتبی شخصیت خود، ابزارهای مختلفی را برای سنجش صفات شخصیت همچون پرسشنامه پزشکی مادزلی (MMQ؛ آیزنگ، ۱۹۵۲)، مقیاس شخصیت مادزلی (MPI؛ آیزنگ، ۱۹۵۹)، مقیاس شخصیت آیزنگ ( EPI؛ آیزنگ و آیزنگ،۱۹۶۴) و پرسشنامه شخصیت آیزنگ ( EPQ؛ آیزنگ، ۱۹۷۵)ایجاد کرد. EPQ آخرین تجدید نظر در سری پرسشنامه های شخصیت آیزنگ میباشد. این پرسشنامه ابتدا دو بعد اصلی نظریه آِیزنگ، روانرنجورگرایی و برونگرایی، را ارزیابی میکرد. سپس، بُعد روانپریشگرایی و بعداً یک مقیاس دیگر بنام دروغسنج برای سنجش تمایلات مربوط به خوبنمایی حین تکمیل آزمون، در پرسشنامه گنجانده شود(کارنسی و همکاران(۲۰۰۷). مزیت عمده EPQ که نتیجه چندین سال پژوهش در عرصه شخصیت بود معرفی یک متغیر جدید بنام روانپریشخویی بود. اما ویژگیهای روانسنجی ضعیف مقیاس روانپریشخویی در مقایسه با مقیاسهای برونگرایی و روانرنجورخویی، انتقادهای بسیاری را برانگیخت(پیشاب[۲۰۶]، ۱۹۷۷؛ بلاک[۲۰۷]، ۱۹۹۷). به منظور اصلاح ویژگیهای روانسنجی EPQ ، مخصوصاً با هدف کاهش پراکندگی نمرات و افزایش پایایی و میانگین نمرات مقیاس روانپریشخویی، آیزنگ، آیزنگ و بارت[۲۰۸](۱۹۸۵) از طریق افزایش ۱۰سوال به تعداد کل آزمون(از ۹۰ به ۱۰۰ سوال)، EPQ را مورد تجدید نظر قرار دادند. مقیاس دروغ سنج با ۲۱ سوال، بدون تغییر باقی ماند. یک سوال به مقیاسهای برونگرایی و روانرنجورخویی افزوده شد. اما مقیاس با افزایش۱۳ سوال جدید و حذف ۶ سوال با تعداد کل ۳۲ سوال دستخوش تغییرات اساسی گشت. اما یک از پیامد توسعه و اصلاح پیوسته مقیاسهای آیزنگ در سنجش شخصیت افزایش تدریجی طولشان بود. بدین صورت که اولین مقیاس آیزنگ(MMQ) دارای ۴۰ سوال بود که این تعداد سوال در آخرین مقیاس وی به ۱۰۰ سوال(EPQ) رسید. با اینکه این افزایش طول مقیاسها باعث در برگرفتن بیشتر عاملهای نظریه آیزنگ، و همچنین افزایش ویژگیهای روانسنجی مقیاسهای قبلی شد لیکن سبب محدویت کاربرد این مقیاسها در بعضی موقعیتها پژوهشی و بالینی می شود. بنابرین، آیزنگ و همکاران(۱۹۸۵) نسخه کوتاه ۴۸ سوالی، ۱۲ سوال برای هر مقیاس، را ارائه نمودند. که نتایج بررسی نشان داد که این مقیاس با فرم ۱۰۰ سوالی همبستگی بالایی دارد(کورالا[۲۰۹]، ۱۹۸۷؛ تورابایا و مانتنر[۲۱۰]، ۱۹۸۷؛ فرانسیس و[۲۱۱] همکاران، ۱۹۹۲؛کارنسی و همکاران، ۲۰۰۷).