نتایج آزمون های چند متغیری نشان داد اثر کنش متقابل گروه × دوز دارو بر زمان پاسخ های صحیح معنادار نیست (۰۵/۰<P،۷۸۴/۰=F). شواهدی در دست نیست که بتوان ادعا کرد دوز دارو بالا یا پایین تحت یک روش درمان اثر بیشتری بر زمان پاسخ های صحیح دارد.
۴-۴- خلاصه
پس از ارائه یافته های توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی به منظور مقایسه متغیرهای درمان نگهدارنده و عملکردهای شناختی و اثر دوز مصرفی در گروه های درمان با متادون و بوپرنورفین و اثر تعامل گروه × دوز از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که صرفاً اثر اصلی گروه معنادار است و اثر اصلی دوز و اثر تعامل گروه × دوز معنادار نیست. با این ترتیب صرفاً می توان گفت گروه درمان بوپرنورفین در اندازه های حافظه کاری و حافظه کلامی بر گروه متادون برتری دارد.
هدف های پژوهش حاضر همانطور که قبلاً ذکر گردید مقایسه تأثیر درمان های نگهدارنده متادون و بوپرنورفین بر عملکردهای شناختی با بررسی نقش تعدیل کننده دوز مصرفی بوده است. با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها، در این فصل به صورت نظام مند به بررسی سؤال های پژوهش پرداخته و با دلایل منطقی و علمی نتیجه گیری ارائه می شود.
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۱-۵- تبیین یافته های مربوط به پژوهش
۱-۱-۵- آیا حافظه کاری افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معناداری دارد؟
با توجه به یافته های به دست آمده در فصل چهارم می توان نتیجه گرفت بین دو گروه تحت درمان نگهدارنده با متادون و بوپرنورفین از نظر حافظه کاری تفاوت معناداری وجود داشت. میانگین نمرات حافظه کاری در گروه تحت درمان با بوپرنورفین بالاتر از گروه تحت درمان با متادون است. این یافته ها، با نتایج پژوهش های سویکا و همکاران (۲۰۰۵)، گیاکموزی و همکاران (۲۰۰۸)، رپیلی و همکاران (۲۰۰۹)، رپیلی و همکاران (۲۰۱۱) هم خوانی دارد و این پژوهشگران نیز به نتایج مشابهی دست یافتند. یک تبین احتمالی این است که استفاده از مواد مخدر ممکن است اثرات منفی بر روی عملکردهای شناختی مخصوصاً حافظه کاری بگذارد (رپیلی و همکاران، ۲۰۱۱). متادون جریان خون مغز را کاهش می دهد بخصوص قشر فرونتال چپ افرادی که متادون مصرف می کنند بزرگ تر از راست است (عدم تقارن) در حالی که در مورد بوپرنورفین گزارشی که باعث کاهش جریان خون مغز شود به دست نیامده است (رپیلی و همکاران، ۲۰۰۷). به طور کلی کاهش جریان خون مغز با سوء مصرف مواد مخدر همراه است و باعث تغییراتی در نسخه، چند انتقال دهنده عصبی از جمله کاتکول آمین ها و استیل کولین می شود. کاتکول آمین ها برای یکپارچگی حافظه کاری مهم هستند در حالی که استیل کولین برای یادگیری و تثبیت حافظه مهم است (رپیلی و همکاران، ۲۰۰۷). با توجه به یافته ها، درمان نگهدارنده بوپرنورفین بر عملکردهای شناختی سوء مصرف کنندگان مواد مخدر اثر گذارتر است. بوپرنورفین آگونیست نسبی گیرنده مو است و آنتاگونیست قوی گیرنده کاپا است و اثرات متقابل کمتری با خواب آورها دارد و در نتیجه در مقایسه با متادون افراد اختلال شناختی کمتری را نشان می دهند. یافته های تجربی نشان داده است آگونیست گیرنده مو و بنزودیازپینها اثر منفی در تثبیت حافظه دارند (کوران، ۱۹۹۹؛ کوران و همکاران، ۲۰۰۴؛ ایزکیدو و میدینا،۱۹۹۱؛ نقل از رپیلی، ۲۰۱۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱-۵- آیا حافظه کلامی افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معناداری دارد؟
در راستای پاسخگویی به سؤال دوم یافته­های به دست آمده نشان داد که بین دو گروه تحت درمان با متادون و بوپرنورفین از نظر حافظه کلامی تفاوت معناداری وجود داشت. میانگین نمرات حافظه کلامی در گروه تحت درمان با بوپرنورفین بالاتر از گروه تحت درمان با متادون بود. این یافته‏ها، با نتایج پژوهش های گیاکموزی و همکاران (۲۰۰۸)، رپیلی و همکاران (۲۰۰۷)، رپیلی و همکاران(۲۰۱۱) هم خوانی دارد. متادون به عنوان آگونیست کامل (مو) انتشار استیل کولین را مختل می کند و در نتیجه باعث اختلال در حافظه کلامی در مقابل بوپرنورفین که آگونیست نسبی است می‏شود (رپیلی و همکاران، ۲۰۰۷). افرادی که تحت درمان طولانی مدت با بوپرنورفین هستند بهبودی شناختی بیشتری در مقایسه با افرادی که تحت درمان با متادون هستند نشان می­ دهند. بنابراین بوپرنورفین ممکن است دارای اثرات بازسازی شناختی باشد ولی متادون فاقد این اثرات است (اسپیگا و همکاران، ۲۰۰۸؛ نقل از رپیلی ۲۰۱۴). با توجه به یافته ها، درمان نگهدارنده بوپرنورفین بر عملکردهای شناختی سوء مصرف کنندگان مواد مخدر اثر گذارتر است. بوپرنورفین آگونیست نسبی گیرنده مو است و آنتاگونیست قوی گیرنده کاپا است و اثرات متقابل کمتری با خواب آورها دارد و در نتیجه در مقایسه با متادون افراد اختلال شناختی کمتری را نشان می دهند. یافته های تجربی نشان داده است آگونیست گیرنده مو و بنزودیازپینها اثر منفی در تثبیت حافظه دارند (کوران، ۱۹۹۹؛ کوران و همکاران، ۲۰۰۴؛ ایزکیدو و میدینا، ۱۹۹۱؛ نقل از رپیلی، ۲۰۱۴).
۳-۱-۵- آیا حافظه دیداری افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معناداری دارد؟
با توجه به یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت بین دو گروه تحت درمان نگهدارنده با متادون و بوپرنورفین از نظر حافظه دیداری تفاوت معنا داری وجود نداشت. این یافته ها، با نتایج پژوهش های سویکا و همکاران (۲۰۰۵)، رپیلی و همکاران (۲۰۱۲) هم خوانی دارد.
۴-۱-۵- آیا زمان پاسخ های صحیح افراد تحت درمان نگهدارنده متادون و بوپرنورفین تفاوت معناداری دارد؟
با توجه به یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت بین دو گروه تحت درمان نگهدارنده با متادون و بوپرنورفین از نظر زمان پاسخ های صحیح تفاوت معنا داری وجود نداشت. این یافته ها، با نتایج پژوهش های سویکا و همکاران (۲۰۰۵)، رپیلی و همکاران (۲۰۰۷) هم خوانی دارد.
۵-۱-۵- آیا حافظه کاری افراد با مصرف دوز دارو بالا و پایین متفاوت است؟
در راستای پاسخگویی به سؤال پنجم یافته های به دست آمده نشان داد که میزان دوز مصرفی (بالا-پایین) در دو گروه تحت درمان با متادون و بوپرنورفین بر حافظه کاری تفاوت معناداری ندارد. اگرچه میانگین نمرات در گروه تحت درمان با بوپرنورفین با دوز مصرفی پایین بالاتر از گروه تحت درمان با متادون با دوز مصرفی پایین است ولی تفاوت معنادار نیست. این یافته ها، با نتایج پژوهش‏های روتنبرگ و همکاران (۱۹۷۷)، گوران و همکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد.
۶-۱-۵- آیا حافظه کلامی افراد با مصرف دوز دارو بالا و پایین متفاوت است؟
با توجه به یافته های به دست آمده بین میزان دوز مصرفی (بالا- پایین) در دو گروه تحت درمان با متادون و بوپرنورفین و حافظه کلامی تفاوت معناداری وجود ندارد. این یافته ها، با نتایج پژوهش‏های روتنبرگ و همکاران (۱۹۷۷)، گوران و همکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد.
۷-۱-۵- آیا حافظه دیداری افراد با مصرف دوز دارو بالا و پایین متفاوت است؟
با توجه به یافته های به دست آمده بین میزان دوز مصرفی (بالا- پایین) در دو گروه تحت درمان با متادون و بوپرنورفین و حافظه دیداری تفاوت معناداری وجود ندارد. این یافته ها، با نتایج پژوهش‏های روتنبرگ و همکاران(۱۹۷۷)، گوران و همکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد.
۸-۱-۵- آیا زمان پاسخ های صحیح افراد با مصرف دوز دارو بالا و پایین متفاوت است؟
با توجه به یافته های به دست آمده بین میزان دوز مصرفی (بالا- پایین) در دو گروه تحت درمان با متادون و بوپرنورفین و زمان پاسخ های صحیح تفاوت معناداری وجود ندارد. این یافته ها، با نتایج پژوهش­ های روتنبرگ و همکاران (۱۹۷۷)، گوران و همکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد.
۹-۱-۵- آیا نوع روش درمان نگهدارنده و دوز مصرفی بر حافظه کاری کنش متقابل دارند؟
در راستای پاسخگویی به سؤال نهم یافته های به دست آمده نشان داد اثر تعامل گروه × دوز دارو بر حافظه کاری معنادار نیست. این یافته ها، با نتایج پژوهش های روتنبرگ و همکاران (۱۹۷۷)،گوران وهمکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد. هم چنین بین دوز آگونیست مواد مخدر وعملکردهای شناختی، بین استفاده از بنزودیازپین ها و عملکردهای شناختی و استفاده از چندین مواد روان گردان و عملکردهای شناختی در بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون و بوپرنورفین ارتباط منفی وجود دارد. بیمارانی که از چندین مواد روان گردان استفاده می کردند در مقابل بیمارانی که از یک نوع ماده مخدر استفاده می کردند. عملکردشان در آزمون های شناختی بد بود (مدور، ۱۹۹۸؛ استار و همکاران، ۲۰۰۴؛ نقل از رپیلی، ۲۰۱۴). از دیگر متغیرهایی که بر روی عملکردهای شناختی تأثیر دارد طول مدت درمان و دوز دارو است که نتایج پژوهش ها نشان داده است که عملکرد در دوزهای پایین بهتر است (رپیلی و همکاران، ۲۰۰۷). هم چنین بین سن و زمان واکنش و مدت زمان وابستگی به مواد مخدر در بعضی از خرده آزمون ها ارتباط کمی وجود دارد( سویکا و همکاران، ۲۰۰۵).
۱۰-۱-۵- آیا نوع روش درمان نگهدارنده و دوز مصرفی بر حافظه کلامی کنش متقابل دارند؟
با توجه به یافته های به دست آمده اثر تعامل گروه × دوز دارو بر حافظه کلامی معنادار نیست. این یافته ها، با نتایج پژوهش های روتنبرگ و همکاران (۱۹۷۷)، گوران و همکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد. هم چنین بین دوز آگونیست مواد مخدر وعملکردهای شناختی، بین استفاده از بنزودیازپین ها و عملکردهای شناختی و استفاده از چندین مواد روان گردان و عملکردهای شناختی در بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون و بوپرنورفین ارتباط منفی وجود دارد. بیمارانی که از چندین مواد روان گردان استفاده می کردند در مقابل بیمارانی که از یک نوع ماده مخدر استفاده می کردند. عملکردشان در آزمون های شناختی بد بود (مدور، ۱۹۹۸؛ استار و همکاران، ۲۰۰۴؛ نقل از رپیلی، ۲۰۱۴). از دیگر متغیرهایی که بر روی عملکردهای شناختی تأثیر دارد طول مدت درمان و دوز دارو است که نتایج پژوهش ها نشان داده است که عملکرد در دوزهای پایین بهتر است (رپیلی و همکاران، ۲۰۰۷). هم چنین بین سن و زمان واکنش و مدت زمان وابستگی به مواد مخدر در بعضی از خرده آزمون ها ارتباط کمی وجود دارد (سویکا و همکاران، ۲۰۰۵).
۱۱-۱-۵- آیا نوع روش درمان نگهدارنده و دوز مصرفی بر حافظه دیداری کنش متقابل دارند؟
با توجه به یافته های به دست آمده اثر تعامل گروه × دوز دارو بر حافظه دیداری معنادار نیست. این یافته ها، با نتایج پژوهش های روتنبرگ و همکاران (۱۹۷۷)، گوران و همکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد. هم چنین بین دوز آگونیست مواد مخدر و عملکردهای شناختی، بین استفاده از بنزودیازپین ها و عملکردهای شناختی و استفاده از چندین مواد روان گردان و عملکردهای شناختی در بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون و بوپرنورفین ارتباط منفی وجود دارد. بیمارانی که از چندین مواد روان گردان استفاده می کردند در مقابل بیمارانی که از یک نوع ماده مخدر استفاده می کردند. عملکردشان در آزمون های شناختی بد بود (مدور، ۱۹۹۸؛ استار و همکاران، ۲۰۰۴؛ نقل از رپیلی، ۲۰۱۴). از دیگر متغیرهایی که بر روی عملکردهای شناختی تأثیر دارد طول مدت درمان و دوز دارو است که نتایج پژوهش ها نشان داده است که عملکرد در دوزهای پایین بهتر است (رپیلی و همکاران، ۲۰۰۷). هم چنین بین سن و زمان واکنش و مدت زمان وابستگی به مواد مخدر در بعضی از خرده آزمون ها ارتباط کمی وجود دارد (سویکا و همکاران، ۲۰۰۵).
۱۲-۱-۵- آیا نوع روش درمان نگهدارنده و دوز مصرفی بر زمان پاسخ صحیح، کنش متقابل دارند؟
با توجه به یافته های به دست آمده اثر تعامل گروه × دوز دارو بر زمان پاسخ های صحیح معنادار نیست. این یافته ها، با نتایج پژوهش های روتنبرگ و همکاران (۱۹۷۷)، گوران و همکاران (۱۹۹۹)، لینی و همکاران (۲۰۰۳)، مینتز و همکاران (۲۰۰۴) هم خوانی دارد. هم چنین بین دوز آگونیست مواد مخدر وعملکردهای شناختی، بین استفاده از بنزودیازپین ها و عملکردهای شناختی و استفاده از چندین مواد روان گردان و عملکردهای شناختی در بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون و بوپرنورفین ارتباط منفی وجود دارد. بیمارانی که از چندین مواد روان گردان استفاده می کردند در مقابل بیمارانی که از یک نوع ماده مخدر استفاده می کردند. عملکردشان در آزمون های شناختی بد بود(مدور، ۱۹۹۸؛ استار و همکاران، ۲۰۰۴؛ نقل از رپیلی، ۲۰۱۴). از دیگر متغیرهایی که بر روی عملکردهای شناختی تأثیر دارد طول مدت درمان و دوز دارو است که نتایج پژوهش ها نشان داده است که عملکرد در دوزهای پایین بهتر است (رپیلی و همکاران، ۲۰۰۷). هم چنین بین سن و زمان واکنش و مدت زمان وابستگی به مواد مخدر در بعضی از خرده آزمون ها ارتباط کمی وجود دارد (سویکا و همکاران، ۲۰۰۵).
۲-۵- محدودیت های پژوهش
۱- عدم کنترل ابتلا بیماران به ویروس ایدز که پژوهش­ها نشان داده است HIV با اختلالات شناختی همراه است در این مطالعه امکان تشخیص افتراقی فراهم نبوده است.
۲- نمونه گیری این مطالعه از نوع در دسترس است لذا برای تعمیم های غیر مجاز احتیاط شود.
۳- مطالعه بر روی معتادان مراجعه کننده به کلینک های شهر سمنان انجام شد. لذا قابلیت تعمیم به سایر معتادان را ندارد.
۴- اعتبار ابزارهای انداره گیری به ویژه ( آزمون یادداری - دیداری) کمتر از ۷/۰ بوده است.
۵-با توجه به متغیرهای کنترل (سن، تحصیلات، نوع ماده مصرفی، تعداد دفعات عود) قابلیت تعمیم به سایر گروه ها را ندارد.
۶- تعداد کم افراد تحت درمان بوپرنورفین.
۳-۵- پیشنهادهای پژوهش
۱- از آن جا که کلیه نمونه های این مطالعه را مردان تشکیل میدادند، یافته های آن به زنان تعمیم ناپذیر است. پیشنهاد می شود در پژوهش های بعدی کارکردهای شناختی زنان نیز بررسی شود.
۲- در مطالعات آینده از روش های نمونه گیری تصادفی استفاده شود.
۳- استفاده از افراد (نمونه) که طول درمان آنها بیش از یکسال است.
۴- استفاده از ابزارهای اندازه گیری که اعتبار آنها بالاتر از ۷/۰ باشد.
منابع فارسی
استرنبرگ، رابرت. (۲۰۰۶). روان شناسی شناختی، ترجمه سید کمال خرازی؛ الهه حجازی، تهران: انتشارات سمت.
اتکینسون، ریتا ال؛ اتکینسون، ریچارد سی؛ اسمیت، ادوارد ای؛ بم،داریل ج؛ هوکسما، سوزان نولن.(۲۰۰۰ ). زمینه روان شناسی هیلگارد، ترجمه یوسف کریمی، تهران: انتشارات رشد.
احمدوند، افشین؛ قریشی، فاطمه سادات؛ سپهرمنش، زهرا؛ موسوی، سید غلامعباس. (۱۳۸۵). بررسی تأثیر مصرف متادون بر افسردگی در معتادان تزریقی زندانی. دو فصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، دوره۴ ،۱و۲ ،۸۸-۷۲٫
حدادی، روح الله؛ رستمی، رضا؛ رحیمی نژاد، عباس؛ اکبری، سعید. (۱۳۹۰). اثر بخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری کنترل تکانه بر کاهش تکانشگری، ولع مصرف و شدت اعتیاد در معتادان مصرف کننده کراک- فصلنامه علمی سوء مصرف مواد،سال سوم، شماره ۱۰،۲۱۰-۱۷۵٫
روحانی، صمد؛ سالاریه، ایرج؛ عابدی، صالح خیرخواه، فرزان. (۱۳۹۱). بررسی تأثیر درمان نگهدارنده متادون بر کیفیت زندگی افراد وابسته به مواد مخدر. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره بیست و دوم ، شماره ۸۷، ص۴۷-۵۵٫
رستمی، رضا؛ حدادی، پروانه. (۱۳۸۴). راهنمای عملی درمان نگهدارنده با متادون. تهران: انتشارات تبلور.
عبیدی زادگان، افسانه؛ مرادی، علیرضا؛ رابرت، فرنام . (۱۳۸۷). بررسی کارکرد های اجرایی در بیماران تحت درمان با متادون . مقاله پژوهشی اصیل، ۳، ۷۵-۸۱٫