۷۹۰/۰
۷/۲۰
۱۸۰/۰
۱۷۵/۰
۸۶/۲-
۸۰۷/۰
۹۶۵/۰
۴/۱۶
میانگین
۸۶/۰
۹۳/۰
۰۳/۸
۲۷/۰
۲۲/۰
۹/۱۹-
۱۲/۱
۱۶/۱
۶۶/۲
۰۵/۰ LSDژ×ن
۴۲ /۰
۴۲/۰
۰۵۱/۰
۰۵۱/۰
۴۲۸/۰
۴۲۸/۰
آزمایش دوم: ارزیابی پاسخ ژنوتیپ‌هایی با پاسخ متفاوت به کمبود نیتروژن، نسبت به افزایش غلظت دی اکسید کربن هوا
۴-۲- برداشت اول (مرحله رشد رویشی)
۴-۲-۱- شاخص سبزینگی (عدد کلروفیل متر)
اثر غلظت دی اکسید کربن محیط بر شاخص سبزینگی برگ در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث کاهش ۲ درصدی شاخص سبزینگی شد (جدول۴-۸). شاخص سبزینگی ویژگی‌ای است که از آن برای تعیین وضعیت نیتروژن گیاه استفاده میشود [۸]. زیرا محتوای نیتروژن برگ به عنوان یک عامل اولیه مهم در فتوسنتز برگ محسوب میشود [۳۳]. به نظر میرسد در این آزمایش افزایش غلظت دی اکسید کربن منجر به افزایش سطح برگ گیاه (جدول ۴-۸) و در نتیجه اثر رقت موجب کاهش نیتروژن در بافت گیاهی گردیده است [۳۷].
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
اثر غلظت نیتروژن محلول غذایی بر شاخص سبزینگی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). شاخص سبزینگی در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰ و ۴۲/۱ میلیمولار نسبت به شاهد (سطح ۸۵/۲ میلیمولار) به ترتیب حدود ۱۱ و ۳ درصد کاهش داشت و در سطح ۷۹/۳ میلیمولار تغییری نشان نداد (جدول ۴-۸). نیتروژن برگ به عنوان شاخص حساس برای نشان دادن وضعیت نیتروژن کل گیاه در برنج میباشد. تاثیر کمبود نیتروژن به صورت تغییر رنگ برگ از سبز به زرد بوده [۲۵] که در این آزمایش کاهش سطوح نیتروژن باعث کاهش شاخص سبزینگی شد. لی و همکاران (۲۰۱۲) در آزمایش خود بر روی ژنوتیپ برنج هیبرید Shanyou 63 در مرحله گیاهچه‌ای نشان دادند که سطح نیتروژن ۸۵/۲ نسبت به سطح ۴۲/۱ میلیمولار باعث افزایش ۲۲ درصدی شاخص سبزینگی شد [۵۶].
اثر ژنوتیپ بر شاخص سبزینگی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد (جدول۴-۷). شاخص سبزینگی در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه به ترتیب برابر با ۴/۳۴، ۷/۳۳، ۴/۳۳ و ۳/۳۴ بود. همچنین تفاوت بیشترین میزان شاخص سبزینگی در ژنوتیپ فجر نسبت به کمترین میزان در ژنوتیپ شیرودی ، ۳ درصد بود (جدول۴-۸).
اثر برهمکنش نیتروژن و ژنوتیپ بر شاخص سبزینگی در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار شد (جدول ۴-۷). شاخص سبزینگی در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلیمولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلیمولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۴-(۱۰%)، ۲-(۵%) و ۱-(۲%)، در ژنوتیپ حسنی به ترتیب ۴-(۱۰%)، ۵/۰-(۱%) و ۱-(۲%)، در ژنوتیپ شیرودی به ترتیب ۵/۳-(۱۰%)، ۱-(۳%) و ۱+(۳%)، و در ژنوتیپ طارم منطقه به ترتیب ۵-(۱۳%)، ۱-(۳%) و صفر(صفر%) واحد تغییر یافت. به نظر میرسد شاخص سبزینگی فقط در سطح ۷۱۲/۰ میلیمولار نسبت به سطح شاهد (۸۵/۲ میلیمولار) به طور قابل ملاحظهای در کلیه ژنوتیپهای مورد مطالعه کاهش یافته است و تفاوت دیگر سطوح نیتروژن (۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلیمولار) با شاهد از این نظر قابل ملاحظه نبوده است.
برهمکنش اثرات غلظت دی اکسید کربن و ژنوتیپ در سطح احتمال پنج درصد از نظر آماری معنی‌دار شد (جدول ۴-۷). میزان کاهش شاخص سبزینگی در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن فقط در ژنوتیپهای طارم منطقه (۵ درصد) و فجر (۳ درصد) از لحاظ آماری معنی دار بود و در ژنوتیپهای حسنی و شیرودی، افزایش غلظت دی اکسید کربن تاثیر معنیداری بر شاخص سبزینگی نداشت (شکل ۴-۲).
شکل ۴-۲- اثر غلظت دی اکسید کربن محیط بر شاخص سبزینگی (عدد کلروفیل متر) در ژنوتیپهای برنج
برهمکنش اثرات سه گانه دی اکسید کربن، نیتروژن و ژنوتیپ بر شاخص سبزینگی در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). در شرایط معمول دی اکسید کربن (۳۶۰ میکرومول در مول)، میزان تغییرات شاخص سبزینگی در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلیمولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلیمولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۱۲-، ۳- و ۳- درصد ، در ژنوتیپ حسنی به ترتیب ۱۴-، ۳- و ۵- درصد، در ژنوتیپ شیرودی به ترتیب ۱۲-، ۲- و ۲ درصد و در ژنوتیپ طارم منطقه به ترتیب ۱۰-، ۳- و ۵- درصد بود. این در حالی است که در شرایط کربن دی‌اکسید غنی شده (۷۰۰ میکرومول در مول)، شاخص سبزینگی در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلیمولار نسبت به شاهد به ترتیب در ژنوتیپ فجر ۹-، ۷- و ۵/۰- درصد، در ژنوتیپ حسنی ۶-، یک و صفر درصد، در ژنوتیپ شیرودی ۷-، ۵- و ۳ درصد ، و در ژنوتیپ طارم منطقه ۱۸-، ۹- و ۴- درصد بود (جدول ۴-۸). با افزایش غلظت دی اکسید کربن میزان کاهش شاخص سبزینگی در سطح ۴۲/۱ میلی مولار نسبت به شاهد، در ژنوتیپهای فجر، حسنی و شیرودی کاهش داشت. در حالی که با افزایش غلظت دی اکسید کربن ژنوتیپ طارم منطقه کاهش بیشتری در شاخص سبزینگی در سطح ۴۲/۱ میلیمولار نسبت به شاهد نشان داد.
با افزایش غلظت دی اکسید کربن شاخص سبزینگی در ژنوتیپ های فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه در سطح نیتروژن ۷۱۲/۰ میلیمولار به ترتیب ۱، ۳، ۵ و ۷- درصد، در سطح ۴۲/۱ میلیمولار ۸-، ۲-، ۳- و ۱۰- درصد، در سطح ۸۵/۲ میلیمولار ۵/۳-، ۶-، ۳/۰- و ۳ درصد و در سطح ۷۹/۳ میلیمولار ۱-، ۳/۰-، ۶/۰- و ۵/۵- درصد تغییر کرد (جدول ۴-۸).
به عبارت دیگر بیشترین تغییر پذیری به صورت کاهشی در شاخص سبزینگی در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلیمولار در ژنوتیپ طارم منطقه و در سطح ۸۵/۲ میلیمولار در ژنوتیپ حسنی مشاهده گردید.
۴-۲-۲- سطح برگ
اثر غلظت دی اکسید کربن بر سطح برگ در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). سطح برگ در شرایط دی اکسید کربن غنی شده (۷۰۰ میکرومول در مول) نسبت به سطح معمول (۳۶۰ میکرومول در مول)، ۱۲ درصد افزایش یافت (جدول ۴-۸). به طور کلی در سیستم فتوسنتزی گیاهان سه کربنه، دی اکسید کربن به عنوان عامل محدود کننده مطرح است و افزایش غلظت دی اکسید کربن هوا، در صورت تامین بودن سایر عوامل زیست محیطی موجب افزایش فتوسنتز میشود [۷۷]. افزایش در کربوکسیلاسیون دی اکسید کربن منجر به افزایش ماده خشک و سطح برگ گیاه میشود [۲۰]. کیم و همکاران (۲۰۰۳) نیز در مطالعه خود نشان دادند که افزایش غلظت دی اکسید کربن به میزان ۲۰۰ میکرومول در مول بالاتر از سطح معمول آن و در وضعیت کاربرد ۸ گرم در متر مربع نیتروژن باعث افزایش ۱۸ درصدی شاخص سطح سبز برگ در مراحل اولیه رشد گیاه برنج شد [۵۱]. روی و همکاران (۲۰۱۲) بیان داشتند که افزایش غلظت دی اکسید کربن تا سطح ۵۵۰ میکرومول در مول باعث افزایش شاخص سطح برگ در مراحل حداکثر پنجه زنی، آغازش خوشه، خوشه دهی، پر شدن دانه و رسیدگی کامل به ترتیب به میزان ۳۵، ۲۳، ۱۷، ۱۸ و ۸ درصد شد [۶۶]. از جمله دلایل افزایش در سطح برگ میتوان به افزایش فتوسنتز [۲۷]، افزایش سرعت رشد محصول [۳۸]، افزایش در تعداد پنجه [۵۲] و افزایش در سرعت نمو برگ اشاره نمود [۶]. با این حال انسورد (۲۰۰۸) با بررسی ۷۲ مطالعه بر روی شاخص سطح برگ نشان داد که در مجموع افزایش شاخص سطح برگ در شرایط دی اکسید کربن غنی شده از نظر آماری معنی‌دار نمیباشد [۲۵].
